اسد بن کعب قرظی
از يهوديان مسلمان شده.
وى از يهوديان بنى‌قريظه بود و همراه برادرش اُسَيد اسلام را پذيرفت.[۱] از زندگانى او اطلاع بيشترى در دست نيست جز اين كه مفسران در ذيل 4 آيه و بيان شأن نزول آن، از اين دو ياد كرده‌اند:
- 1. بنابر روايتى از عكرمه، اسد همراه برادرش اُسيد و جمعى از يهوديان پس از مسلمان شدن از پيامبر خواستند همچنان بر اساس تورات عمل كنند و روزهاى شنبه را نيز گرامى بدارند. آيه 208 سوره بقره/2: «ياَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا ادخُلوافِى السِّلمِ كافَّةً ولاتَتَّبِعوا خُطُوتِ الشَّيطنِ اِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبين» در پاسخ آنان نازل شد و آنان را به تسليم محض فراخواند و از وساوس شيطان برحذر داشت.[۲] ابن‌كثير اين شأن نزول را گمان عكرمه دانسته است.[۳]
- 2. بر اساس روايتى از ابن عباس، اسد و برادرش و جمعى ديگر از يهوديان مسلمان شده، به پيامبر صلى الله عليه و آله گفتند: ما به تو، موسى و عُزير و نيز قرآن و تورات ايمان داريم؛ اما به پيامبران ديگر و كتاب‌هايشان ايمان نداريم.
پيامبر صلى الله عليه و آله آنان را از اين نظر بازداشت ولى آنان نپذيرفتند، آنگاه آيه 136 سوره نساء/4 نازل شد و خداوند از آنان خواست تا به آنچه بر پيامبر وحى شده، ايمان بياورند.
در اين آيه كسانى كه به خدا، فرشتگان، پيامبران، كتاب‌هاى آسمانى و روز قيامت كفر ورزيده‌اند، گمراه شمرده شده‌اند:[۴] «ياَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا ءامِنوا بِاللّهِ و رَسولِهِ والكِتبِ الَّذى نَزَّلَ عَلى رَسولِهِ والكِتبِ الَّذِى اَنزَلَ مِن قَبلُ و مَن يَكفُر بِاللّهِ و مَلئِكَتِهِ و كُتُبِهِ و رُسُلِهِ واليَومِ الأخِرِ فَقَد ضَلَّ ضَللا بَعيدا».
- 3. بنا به روايتى، چون اين عده اسلام را پذيرفتند ديگر يهوديان گفتند: اينان از فرومايگان ما بودند وگرنه آيين خود را رها نمى‌كردند. آيه 113 سوره آل عمران/ 3 در تأييد اين دسته از مسلمانان نازل شد و آنان را با ديگر يهوديان غيرقابل مقايسه دانست:[۵] «لَيسوا سَواءً مِن اَهلِ الكِتبِ اُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتلونَ ءايتِ اللّهِ ءاناءَ الَّيلِ و هُم يَسجُدون؛ همه اهل كتاب يكسان نيستند؛ طايفه‌اى از آن‌ها در دل شب به تلاوت آيات خدا و نماز و اطاعت حق مشغول‌اند».
- 4. «اَلَّذينَ ءاتَينهُمُ الكِتبَ يَتلونَهُ حَقَّ تِلاوتِهِ اُولئِكَ يُؤمِنونَ بِهِ ومَن يَكفُر بِهِ فَاُولئِكَ هُمُ الخسِرون». (سوره بقره/2،121) بر اساس اين آيه فقط يهوديانى كه به درستى بر اساس تورات عمل مى‌كنند، به آن ايمان دارند؛ ولى ديگر يهوديان زيان خواهند كرد. بنا به روايتى از ضحاك، آيه درباره يهوديان مسلمان شده چون اسد بن كعب، برادرش و جمعى ديگر نازل شده است.[۶]
پانویس
- ↑ جامع‌البيان، مج 3، ج 4، ص 71؛ الاصابه، ج 1، ص 207؛ مجمع‌البيان، ج 1، ص 374.
- ↑ جامع البيان، مج 2، ج 2، ص 442؛ تفسير ماوردى، ج 1، ص 268؛ الدرالمنثور، ج 1، ص 579.
- ↑ تفسير ابن كثير، ج 1، ص 255.
- ↑ اسباب النزول، ص 152؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 716.
- ↑ جامع‌البيان، مج 3، ج 4، ص 71؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 296.
- ↑ مجمع‌البيان، ج 1، ص 374.
منابع
سيد محمود سامانی، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 3، صفحه 195-196.
