سپاه اسامه
پيامبر اسلام(ص) پس از مراجعت از جنگ خيبر گروهى از مسلمانان را به فرماندهى اسامة‌بن زيد به سوى قبيله‌اى از يهود فرستاد تا آنها را به سوى اسلام و يا دادن جزيه دعوت كنند و اگر نپذيرفتند با آنان بجنگند. آنان در بين راه با مردى به نام مرداس روبرو شدند كه مسلمان شده بود ولى ايمان خود را از قوم خود پنهان مى‌كرد. او گوسفندان بسيارى داشت گوسفندانش را در شكاف كوهى جاى داد و پيش مسلمانان آمد و به آنها سلام كرد و با گفتن لااله الا الله محمد رسول الله مسلمان بودن خود را به آنان اظهار نمود ولى اسامة‌بن زيد خيال كرد كه او دروغ مى‌گويد و براى حفظ مال خود اظهار اسلام مى‌كند، لذا مسلمان بودن او را نپذيرفت و او را كشت و گوسفندانش را به غنيمت گرفت. چون اين خبر به پيامبر رسيد ناراحت شد و اسامه را بازخواست كرد. و اين آيه نازل شد:
يآ أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوآا اِذا ضَرَبْتُمْ فى سَبيلِ اللّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقىآ اِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللّهِ‌مَغانِمُ كَثيرَةٌ كَذلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا اِنَّ اللّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيراً (نساء/94)
«اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، وقتى در راه خدا سفر مى‌كنيد، اوضاع را بررسى كنيد و به كسى كه به شما سلام داد نگوييد كه مؤمن نيستى تا بدين وسيله بهره زندگى دنيا را بجوييد چون نزد خدا غنيمت هاى بسيارى وجود دارد. شما از پيش چنين بوديد و خدا بر شما منت نهاد، پس بررسى كنيد همانا خدا به آنچه مى‌كنيد آگاه است.»
در اين آيه به مسلمانان دستور مى‌دهد كه در اين گونه مواقع بيشتر دقت كنند و با تحقيق و جستجوى بيشتر، حقيقت را به دست آورند و بدون تحقيق خون انسانى را نريزند. مى‌فرمايد: اى مؤمنان وقتى در راه خدا سفر مى‌كنيد بيشتر تحقيق كنيد و به كسى كه به شما سلام مى‌دهد نگوييد مسلمان نيستى. بعد اضافه مى‌كند كه شما با اين كار خود در پى كالاى دنيا و مال و ثروت هستيد در حالى كه ثروتها نزد خداست. از اين جمله بر مى‌آيد آنچه اسامه را وسوسه كرد كه آن مسلمان را بكشد، اموال و گوسفندان او بود. او خواست با كشتن آن شخص به غنايمى دست يابد و اين هدف پستى بود كه قرآن از آن انتقاد مى‌كند و مى‌فرمايد شما از پيش هم اين چنين بوديد تا اينكه خدا به وسيله اسلام بر شما منت گذاشت. در دوران جاهليت رسم اعراب بر اين بود كه به خاطر به دست آوردن غنيمتها مى‌جنگيدند ولى در اسلام جنگ هدف والايى دارد و آن حاكميت دين خداست. پس از اين مطالب، آنچه را كه در آغاز سخن آمده بود يك بار ديگر و براى تأكيد بيشتر تكرار مى‌كند و مى‌فرمايد: پس تحقيق كنيد و خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است.
منابع
یعقوب جعفری، جنگهای پیامبر به روایت قرآن.
