سوره ذاریات
عدد آيات
تعداد آيات اين سوره به اجماع قاريان شصت آيه مى‌باشد.
فضيلت سوره
(أبىّ بن كعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روايت كرده: (هر كس سوره ذاريات را بخواند به تعداد هر بادى كه در جهان مى‌وزد، ده حسنه به او خواهند داد).
(داود بن فرقد از امام صادق علیه السلام روايت كرده است كه فرمودند: هر كس سوره ذاريات را در روز يا شب بخواند، خداوند زندگى او را رو به راه كرده و رزق فراوان به او خواهد داد و با چراغى نورانى قبرش را روشن مى‌كند كه تا روز قيامت روشن باشد.
محتوای سوره
دعوت پيامبر اسلام همواره لبه تيزش به طرف وثنيت بود، كه ايشان را به توحيد در ربوبيت میخواند، و میخواست به آنها بفهماند كه خداى تعالى تنها رب آنان و رب تمامى عالم است. و اين دعوتش از دو طريق بود، يكى از راه بشارت و نويد، و يكى از راه انذار و تهديد كه مخصوصا بر اين انذار بيشتر تكيه داشت. و انذارش به دو چيز بود: يكى عذاب دنيا كه اقوام و ملل گذشته را به جرم تكذيب منقرض ساخت. و يكى هم عذاب آخرت كه عذابى است جاودانه. و در پيشبرد دعوت همين انذار مؤثر و عمده بود، چون اگر حساب و جزاى روز قيامت نباشد، ايمان به وحدانيت خدا و نبوت انبياء لغو و بى اثر است.
هم چنان كه مشركين به همين منظور خداى آسمان و زمين را با خدايان دروغين معاوضه كردند، و شديدا با اصول سه‌گانه توحيد و نبوت و معاد مخالفت و انكار می ورزيدند. آرى می‌خواستند با انكار معاد و اصرار در اينكه چنين چيزى نيست و مسخره كردن آن به هر راهى كه ممكن باشد خود را از قيد و بند آزاد كنند، چون آنها هم اين قدر می فهميدند كه اگر بتوانند اصل سوم يعنى معاد را باطل كنند آن دو اصل ديگر خود به خود باطل میشود.
و اين سوره متعرض مساله معاد و انكار مشركين نسبت به آن است. و با اين مساله ختم میشود. اما نه از اين جهت كه خود معاد را اثبات كند، هم چنان كه در مواردى از كلام مجيدش، معاد بدان جهت كه معاد است مورد نظر قرار گرفته، بلكه از اين جهت متعرض آن شده كه روز جزاء است، و كسى كه وعده آن را داده خداى تعالى است، و خداى تعالى هم يگانه رب ايشان است، و وعده او صدق است، و در آن شكى نيست. و به همين منظور وقتى رشته كلام به احتجاج بر مساله معاد میكشد، بر مساله توحيد احتجاج میكند، و آيات بيرونى- از زمينى و آسمانى- و آيات درونى را به رخ میكشد. و عذابهايى كه با آن عذابها امت‌هاى گذشته را به دنبال دعوت به توحيد عقوبت كرد- وقتى دعوت انبيا را نپذيرفتند، و نبوتشان را تكذيب كردند- ذكر میكند، و اين نيست مگر براى همين منظور كه با اثبات توحيد، روز جزاء را كه خداى واحد وعده داده اثبات كند، خدايى كه هرگز خلف وعده نمیكند، از سوى ديگر روز جزاء را اثبات كند كه دعوت نبويه از آن خبر داده، (دعوتى كه هرگز دروغ و فريب در آن وجود ندارد)، تا در نتيجه راهى براى انكار معاد برايشان باقى نماند، و نتوانند از راه انكار معاد مساله توحيد و نبوت را هم لغو جلوه دهند، كه بيانش گذشت [۱]
پانویس
- ↑ ترجمه الميزان، ج18، ص: 546
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج23، ص288.
- محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،ج18، ص: 546 ، قم 1374.
پیوست
