تسنیم

این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

تَسنیم ، چشمه ای در بهشت ، مذکور در قرآن کریم .

واژه تسنیم در قرآن

تسنیم ، از ریشة « سنم »، در لغت به معنای «بزرگ شدن کوهان شتر» و نیز «بزرگ و مهتر قوم گردیدن » است . از این ریشه ، سنام به معنای کوهان شتر و جمع آن به صورت اَسنِمه به کار رفته است . در زبان عربی به قبری که مسطح نباشد قبر مُسَنَّم می گویند، بنابراین در معنای تسنیم نوعی رفعت و بلندی ملحوظ است . در نهج البلاغة (خطبة 4) نیز کلمة تَسَنَّمْتُم به کار رفته است . بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت ، رجوع کنید به آنان در باغهای پرنعمت الاهی بر کرسیهای خود می نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب می شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقة این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمه ای است که مقربان خدا از آن می نوشند (مطففین : 27ـ 28).

چشمة تسنیم و شراب رحیق

به نظر طباطبائی، بنا بر توصیف قرآن چشمة تسنیم از شراب رحیق برتر است ، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می شود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم می نوشند، مرتبة آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می شوند والاتر است . اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب ، نمی تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمة مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمة ابرار به دست آید.

توصیف تسنیم

در توصیف تسنیم گفته اند که نهری است جاری در هوا (شاید مراد بالا باشد) و هنگامی که اهل بهشت بخواهند، در ظرف آنها ریخته می شود . از ابن عباس و ابن مسعود روایت کرده اند که تسنیم نام آبی است که از زیرعرش روان است و بهترین نوشیدنی بهشتی ، و از مصادیق آیة هفدهم سورة سجده است که می گوید: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِیَ لَهُم مِنْ قرة اَعْیُن ...» . از آیات قرآن و نوشته های اکثر مفسران به دست نمی آید که محتوای چشمة تسنیم آب است یا نوشیدنی دیگر، ولی پاره ای از مفسران و مترجمان ، ناخودآگاه کلمة آب را به نام تسنیم افزوده اند

منبع

• دانشنامه جهان اسلام، "مدخل تسنیم" از

سعید عدالت نژاد.