نرم افزار کتابخانه اصول فقه
| کتابخانه اصول فقه |
|---|
موضوع: اصول فقه تولید کننده:مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی محتوا:75 عنوان کتاب، ارائه همزمان متن و شرح، فهرست اصطلاحات اصولی تاریخ : |
«کتابخانه اصول فقه» نخستین نرم افزار اصولى است که در زمینه مباحث اصولى ارائه گردیده است و شامل مهم ترین منابع شیعه در مورد اصول فقه؛ یعنى در بردارنده ۷۵ عنوان از اساسی ترین کتب اصولى در ۱۷۶ مجلد از ۵۱ نویسنده بزرگ می باشد.
محتویات
محتویات
- نمایش متون کتاب ها با خطوط مختلف
- امکان علامت گذارى، نمایه زنى، رنگى کردن متون با ذکر عناوین و حاشیه نویسى بر متن ها
- قابلیت دسترسى به متون دلخواه از طریق فهرست کتب، فهرست واژه ها و جستجوهاى متنوع در متون کتاب ها و فهرست آنها
- پیوند بین شروح و تعلیقه ها با متن کتاب ها
- ضمیمه شدن اصطلاحات اصولى به برنامه
- امکان یادداشت بردارى از متن هاى دلخواه
- قابلیت چاپ متون منتخب در همه قسمت هاى برنامه
- شرح حال مؤلفان، شارحان و کتاب ها و نسخه شناسى آنها
- راهنماى جامع براى استفاده بهینه از نرم افزار
امکانات برنامه
نرم افزار «اصول فقه» داراى قابلیت هاى فراوانى است که کاربر را در دستیابى آسان به موضوعات و مطالب اصولى یارى می رساند. این امکانات عبارتند از:
نمایش متن
در این قسمت، فهرست کتاب هاى موجود در برنامه به همراه متن کتاب انتخابى در اختیار کاربر قرار دارد. امکان انتخاب عنوان کتاب و جلد و صفحه آن از راه هاى مختلف در بخش نمایش متن فراهم می باشد، به گونه اى که پژوهشگر با گزینش شماره جلد دلخواه به ابتداى آن جلد از کتاب منتقل می شود و با درج شماره صفحه مورد نظر، متن نمایش به ابتداى همان صفحه از جلد جارى انتقال می یابد. در ارائه متن کتاب ها هر سه قسمت متن، شرح و تعلیقه با رنگ مشخصى در برنامه آمده است. از طریق انتخاب کتاب، جلد، صفحه و فهرست درختى می توان به تمامى متن کتاب و فصل هاى آن دسترسى پیدا کرد. از قابلیت هاى مهم این برنامه، آن است که همه پاورقی ها در متن کتاب آورده شده و با علامت ویژه اى مشخص شده اند و ویژگى بارز آن این است که آخرین پاورقی اى که پژوهشگر مشاهده کرده، به صورت فعال باقى می ماند. به منظور دستیابى به متون برنامه، سه محیط جداگانه؛ یعنى فهرست درختى کتاب ها، نام کتاب ها و نام مؤلفان طراحى شده است که دسترسى آسان کاربر را به مطالب مورد نظر فراهم می سازد.
شرح و متن
از قابلیت هایى که براى اوّلین بار در این نرم افزار گنجانده شده است، پیوند دادن میان شرح و متن است. از آن جایى که معمولاً در کتاب هایى که داراى شرح می باشند، تنها قسمتى از متن آورده شده است و کاربر براى دسترسى به متن کامل آن دچار مشکل می شود، در این برنامه متن تمامى کتاب ها و شروح آنها در کارتابل جداگانه اى به نام «شرح و متن» فراهم آمده و میان آنها ارتباط برقرار شده است. علاوه بر شروح، پاورقی ها نیز در متن کتاب آورده شده‌اند.
جستجو
قابلیت جستجو در این برنامه در دو قسمت طراحى شده است:
الف) جستجو در متن کتابخانه نور اصول فقه در این بخش، محقق می تواند کلمه دلخواه خود را به دو شکل دقیق و غیر دقیق جستجو نماید. یکى دیگر از امکانات این قسمت توانایى کاربر در انجام انواع جستجوى ترکیبى عبارت یا تک واژه به صورت دقیق و غیر دقیق می باشد. علاوه بر این، به خاطر تنوع و فزونى پیشوندها و پسوندها در کلماتى نظیر بالبراءة، فالبراءة، کالبراءة و... و نیز به جهت دشوارى جستجو در تمامى مشتقات یک ریشه، جستجوى پیشرفته «فهرست سازى» در برنامه گنجانده شده است تا بدین وسیله کاربر بتواند با به کاربردن کاراکترهاى عمومى یا حروف نامتعین ( * و ؟ ) مشتقات یک ریشه یا پیشوند و پسوندهاى یک کلمه را به دست آورد و جستجو کند. در این قسمت، حالت ریشه اى بیشتر مورد نظر است و به همین خاطر، در حالت غیر دقیقِ «فهرست سازى» حروفى مانند ؤ، ئ و... به صورت همزه لحاظ شده اند، برخلاف قسمت فهرست سازى کلمات و جستجوى ترکیبى که حالت نوشتارى مورد نظر است.
کتابخانه نور اصول فقه به عنوان مثال، اگر کاربر بخواهد در «فهرست سازى» به دنبال کلمه «المؤمن» بگردد، ابتدا باید به این صورت بنویسد: «* امن » و سپس به امر جستجو مبادرت ورزد. در این حال، کلمه «المؤمن» را در فهرست دیده می شود؛ چون ملک، ریشه کلمات است، ولى اگر بخواهد همین کلمه را در فهرست کلمات بیابد، باید بنویسد: «المؤمن»، که به سرعت کلمه «المؤمن» را در دسترس کاربر قرار می دهد؛ زیرا ملک، حالت نوشتارى است. در حالت غیر دقیق در فهرست سازى، بین حروف کوچک و بزرگ و حروفى که در نوشتن چندین شکل براى آنها لحاظ شده تفاوتى نمی باشد، اما در حالت دقیق، مطابق نوشتار جستجو می گردد.
ب) جستجو در فهرست امکان جستجو در فهرست، همان قابلیت هاى جستجو در متن را داراست، با این تفاوت که در این قسمت پژوهشگر می‌تواند در فهرست و عناوین بابها نیز به جستجو بپردازد؛ مثلاً چنانچه کاربر بخواهد بداند که در کدام یک از متون درباره برائت بحث شده است، نخست باید در قسمت «جستجو در فهرست»، بنویسد: «البراءة» و سپس آن را مورد کاوش قرار دهد. در این صورت، عنوان هایى که کلمه «البراءة» در آنها موجود باشد به مشاهده کاربر می رسد. ضمن این که پژوهشگر می تواند به متن همان بابها نیز دسترسى پیدا کند. از قابلیت هاى دیگرى که در بخش جستجو وجود دارد، امکان محدود کردن دامنه جستجو به کتب یا جلدهاى خاصّى از یک کتاب می باشد.
اصطلاحات اصولى
براى آشنایى کاربران با اصطلاحات اصولى، کتاب «اصطلاحات الأصول»، تألیف آیة اللّه شیخ على مشکینى در این برنامه به ترتیب الفبایى آورده شده است تا محقق بتواند به آسانى به اصطلاحات خاصّ علم اصول دست یابد و در مسیر پژوهش از آنها استفاده مطلوب را ببرد.
امکانات پژوهشى
به وسیله گزینه «نشانه گذارى» کاربر می تواند در جاهاى مختلف متن نشانه گذارى نماید تا در فرصت هاى بعدى با حرکت بر روى آنها دوباره آن مطالب را بررسى کند. در قسمت «نمایه گذارى بر متن» می توان در کتاب هاى مختلف نمایه گذارى کرده و براى هر متنى عنوان خاصّى قرار داد تا در هنگام نیاز به تمامى متونى که داراى نمایه می باشند دست یافت. با استفاده از قابلیت «حاشیه نویسى» محقق می تواند دیدگاه هاى خود را در هر کجاى متن که خواست بنویسد و آنها را در کنار متن مشاهده کرده و در صورت لزوم به تمام حواشى دست یابد. گزینه «رنگى کردن متن منتخب» این امکان را به کاربر می دهد تا متن هاى گوناگونى را در کتاب هاى مختلف به رنگ دلخواه خود درآورد و در مواقع نیاز به تمام آن متن ها دسترسى پیدا نماید. چنانچه پژوهشگر در جایى از متن قرار گرفته و نمی داند که عنوان متن چیست، می تواند با زدن کلید «تطبیق» به سرعت عنوان متن را بازیابى نموده و این گونه از قابلیت تطبیق متقابل متن با فهرست بهره مند گردد.
کتابخانه نور اصول فقه کتاب شناسى
در قسمت «اطلاعات جانبى»، توضیحات مفیدى در باره کتاب هاى موجود در برنامه و شرح حال مؤلفان آنها ارائه گریده است. همچنین، به منظور آشنایى با نسخه هاى عرضه شده در برنامه، اطلاعاتى در مورد نسخه شناسى هر یک از کتب در دسترس کاربر قرار دارد.
سایر امکانات
«امکان چاپ» تمام متن کتاب و یا قسمتى از آن با اندازه هاى متفاوت در قسمت هاى مختلف این برنامه امکان پذیر است. کاربر با انتخاب گزینه «راهنما» در هر قسمت از برنامه که باشد، توضیحات مربوط به آن قسمت را مشاهده خواهد کرد. همچنین، می تواند مطالبى را که به هنگام پژوهش انتخاب شده، به قسمت «یادداشت» انتقال داده و عملیات هاى متفاوتى را همچون ذخیره سازى، کپى، چاپ و... روى آن به انجام رساند. در بخش «امکانات جانبى» به منظور سهولت استفاده از برنامه، هفت نوع صفحه کلید رایج همانند نور، زرنگار، ویندوز عربى و... گنجانده شده است. ضمن این که امکان انتخاب هر یک از هفت نوع قلم نمایش در این قسمت وجود دارد. پژوهشگر می تواند براى تعیین مسیر و ثبت پژوهش هاى خود و نیز امکان حذف نمایه ها، حاشیه ها، رنگ متن ها و علامت هاى موجود در همه کتب از گزینه «تحقیقات» استفاده کند. قابلیت «تغییر زبان برنامه به سه زبان فارسى، عربى و انگلیسى» در این لوح فشرده وجود دارد که موجب تغییر زبان در همه قسمت ها به جز متن کتب برنامه می شود.
ضمایم برنامه
ویرایشگر فارسى و لاتین نورنگار و برنامه مبدّل نور در قسمت ضمایم برنامه ارائه گردیده است.
کتب برنامه
این لوح فشرده که مشتمل بر اساسی ترین منابع شیعه در زمینه اصول فقه است، شامل ۷۵ عنوان از مهم ترین کتاب هاى اصولى در ۱۷۶ جلد از ۵۱ نویسنده معتبر می باشد. عناوین کتب موجود در برنامه کتابخانه اصول فقه عبارتند از:
۱ـ أجود التقریرات، ۲ جلد، محمد حسین نائینى (۱۳۵۵ ـ ۱۲۷۶ ه . ق)
۲ـ أصول الاستنباط فى أصول الفقه، ۱ جلد، سید على نقى حیدرى (۱۴۰۳ ـ ۱۳۲۵ ه . ق)
۳ ـ الأصول الأصلیة و القواعد الشریعة، ۱ جلد، سید عبداللّه شبّر (۱۲۴۲ ـ ۱۱۹۲ ه . ق)
۴ ـ الأصول العامة للفقه المقارن، ۱ جلد، سید محمد تقى حکیم (متولّد ۱۳۴۶ ه . ق)
۵ ـ أصول الفقه، ۲ جلد، محمد رضا مظفر (۱۳۸۴ ـ ۱۳۳۲ ه . ق)
۶ ـ أصول المهذبة، ۱ جلد، غلامحسین مجتهد تبریزى
۷ ـ بحوث فى الأصول، ۱ جلد، محمد حسین غروى (۱۳۶۱ ـ ۱۲۶۹ ه . ق)
۸ ـ بحوث فى علم الأصول، ۷ جلد، سید محمد باقر صدر (۱۴۰۰ ـ ۱۳۵۰ ه . ق)
۹ ـ بدائع الأفکار، ۱ جلد، میرزاى رشتى (۱۳۱۲ ـ ۱۲۳۴ ه . ق)
۱۰ـ تحریرات فى الأصول، ۶ جلد، سید مصطفى خمینى (۱۳۵۶ ـ ۱۳۰۹ ه . ق)
۱۱ـ تمهید القواعد، ۱ جلد، شهید ثانى (۹۶۶ ـ ۹۱۱ ه . ق)
۱۲ـ تهذیب الأصول، ۳ جلد، امام خمینى (۱۴۰۹ ـ ۱۳۲۰ ه . ق)
۱۳ـ دراسات فى علم الأصول، ۴ جلد، سید ابوالقاسم خویى (۱۴۱۳ ـ ۱۳۱۷ ه . ق)
۱۴ـ درر الفوائد، ۲ جلد، شیخ عبدالکریم حائرى (۱۳۵۵ ـ ۱۲۷۶ ه . ق)
۱۵ـ دروس فى علم الأصول، ۲ جلد، سید محمد باقر صدر (۱۴۰۰ ـ ۱۳۵۰ ه . ق)
۱۶ـ الذریعة الى اصول الشریعة، ۲ جلد، سید مرتضى علم الهدى (۴۳۶ ـ ۳۵۵ ه . ق)
۱۷ـ الرسائل، ۱ جلد، امام خمینى (۱۴۰۹ ـ ۱۳۲۰ ه . ق)
۱۸ـ رسالة فى الاجتهاد و التقلید، ۱ جلد، شیخ انصارى (۱۲۸۱ ـ ۱۲۱۴ ه . ق)
۱۹ـ رسالة فى التسامح فى أدلة السّنن، ۱ جلد، شیخ انصارى (۱۲۸۱ ـ ۱۲۱۴ ه . ق)
۲۰ـ رسالة فى المشتق، ۱ جلد، ابوالقاسم کلانتر (۱۲۹۲ ـ ۱۲۲۶ ه . ق)
۲۱ـ رسالة فى المشتق، ۱ جلد، شیخ انصارى (۱۲۸۱ ـ ۱۲۱۴ ه . ق)
۲۲ـ رسالة فى المشتق، ۱ جلد، میرزاى شیرازى (۱۳۱۲ ـ ۱۲۳۰ ه . ق)
۲۳ـ روائع الأمالى، ۱ جلد، ضیاء الدین عراقى (۱۳۶۱ ـ ۱۲۷۸ ه . ق)
۲۴ـ العدة فى أصول الفقه، ۲ جلد، شیخ طوسى (۴۶۰ ـ ۳۸۵ ه . ق)
۲۵ـ غایة المسئول، ۱ جلد، فاضل اردکانى (۱۳۰۵ ـ ۱۲۳۵ ه . ق)
۲۶ـ فرائد الأصول، ۲ جلد، شیخ انصارى (۱۲۸۱ ـ ۱۲۱۴ ه . ق)
۲۷ـ الفصول الغرویة فى الأصول الفقهیة، ۱ جلد، محمد حسین اصفهانى (متوفاى ۱۲۵۴ ه . ق)
۲۸ـ فوائد الأصول، ۱ جلد، محقق خراسانى (۱۳۲۹ ـ ۱۲۵۵ ه . ق)
۲۹ـ فوائد الأصول، ۴ جلد، محمد حسین نائینى (۱۳۵۵ ـ ۱۲۷۶ ه . ق)
۳۰ـ الفوائد الحائریة، ۱ جلد، وحید بهبهانى (۱۲۰۵ ـ ۱۱۱۷ ه . ق)
۳۱ـ قاعدة لا ضرر، ۱ جلد، ضیاء الدین عراقى (۱۳۶۱ ـ ۱۲۷۸ ه . ق)
۳۲ـ القواعد و الفوائد، ۲ جلد، شهید اوّل (۷۸۶ ـ ۷۴۳ ه . ق)
۳۳ـ قوانین الأصول، ۱ جلد، میرزاى قمی
منبع
http://www.noorsoft.org/ بخش تولیدات نرم افزاری، بازیابی: 6 آبان 1392
