عمر نسفی

این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

نسفی، نجم‌الدین، ابوحفص عمر

قرن: 6

(ح 537-461 ق)

فقیه حنفى، اصولى، حافظ، محدث، مفسر، متكلم، ادیب و شاعر. معروف به مفتى‌الثقلین به جهت این كه گویند جن و انس از محضرش تعلیم مى‌گرفته‌اند. اهل سمرقند بود و در نسف به دنیا آمد. او در زمینه‌ى فقه، حدیث، تفسیر، تاریخ و فنون شعرى متبحر بود. در بغداد از ابوالقاسم بن بیان حدیث شنید و از اسماعیل بن محمد نوحى و حسن بن عبدالملك قاضى و مهدى بن محمد علوى و عبداللَّه بن على نسفى و ابوالیسر محمد نسفى و حسین كاشغرى و ابومحمد حسن بن احمد سمرقندى و على بن حسن ماتریدى روایت كرد.

فرزندش، ابواللیث احمد بن عمر و محمد بن ابراهیم تورپشتى از وى روایت كرده‌اند. حدود صد اثر را به وى نسبت مى‌دهند. كتاب «العقائد» یا «عقاید النسفى» كه بر آن شروح بسیارى از جمله شرح سعدالدین تفتازانى نگاشته شده، به وى منسوب است. البته در صحت انتساب این كتاب به وى تردید مى‌باشد، چنان كه بعضى آن را به برهان‌الدین محمد بن محمد نسفى منسوب كرده‌اند. در سمرقند درگذشت.

از دیگر آثارش: «الاكمل الاطول» در تفسیر؛ «التیسیر فى التفسیر»؛ «قید الاوابد»؛ «تاریخ بخارا»؛ «القند فى تاریخ علماء سمرقند»؛ «یواقیت المواقیت»؛ «طلبة الطلبة»؛ «تطویل الاسفار لتحصیل الاخبار»؛ «مشارع الشارع»؛ «منهاج الدرایة» در فروع؛ «النجاح فى شرح اخبار كتاب الصحاح»؛ «الخصائل فى الفروع»؛ «دعوات المستغفرین»؛ «الاشعار بالمختار من الاشعار» یا «المختار من الاشعار» در بیست مجلد؛ «منظومة الخلافیات» یا «منظومة فى الخلاف»؛ نظم «الجامع الصغیر» امام محمد شیبانى در فروع.