تشهد
تشهّد: از اجزاء و واجبات نماز.
از آن در باب صلات سخن رفته است.
مفاد:مفاد تشهّد عبارت است از شهادت به يگانگى خداوند و نفى شريك براى او، شهادت به مقام عبوديت و رسالت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و درود و صلوات بر آن حضرت و خاندان پاك او.[۱]
جايگاه:تشهّد در نمازهاى دو ركعتى بعد از سجده دوم از ركعت دوم، در نماز سه ركعتى بعد از سجده دوم از ركعت دوم و سوم و در نمازهاى چهار ركعتى بعد از سجده دوم از ركعت دوم و چهارم و در نماز يك ركعتىِ وتر بعد از سجده دوم از ركعت اوّل انجام مى‌شود.
حكم:تشهّد در نماز دو ركعتى يك بار و در نمازهاى سه ركعتى و چهار ركعتى دو بار واجب است خوانده شود؛ ليكن ركن نيست؛ از اين‌رو، ترك سهوى آن موجب بطلان نماز نمى‌شود؛(2)[۲]ليكن در اين صورت اگر پيش از ركوع ركعت سوم متذكّر آن شود بايد بنشيند و تشهّد را بخواند و چنانچه بعد از ركوع يادآور شود بعد از فراغ از نماز بنابر مشهور بايد قضاى آن را به اضافه دو سجده سهو به‌جا آورد.
در ترك سهوىِ تشهّد آخر، چنانچه پيش از اتمام سلام يا پس از آن ليكن قبل از انجام دادن منافيات نماز متذكّر شود بايد آن را تدارك كند، سپس سلام را بگويد و دو سجده سهو به‌جا آورد و اگر بعد از انجام دادن منافيات يادآور شود، در صحّت نماز و وجوب قضاى تشهّد يا بطلان نماز و اعاده آن، اختلاف است.[۳]
واجبات:نشستن به مقدار تشهّد [۴]و شهادت به توحيد و رسالت [۵]و صلوات بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و آل او، [۶] ترتيب بين اجزاى واجب آن (ابتدا توحيد، سپس رسالت، پس از آن صلوات [۷] در تشهّد واجب است.
گفتن تشهّد به صورت زير:{أَشْهَدُ أَنْ لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ }به اتّفاق همه فقها و نيز گفتن آن به صورت بالا با حذف{وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ }و{عَبْدُهُ }بنابر قول مشهور كفايت مى‌كند.[۸]
واجب است تشهّد به زبان عربى ادا شود. در صورت عدم امكان آن و تنگى وقت ـ بنابر تصريح جمعى ـ ترجمه آن كفايت مى‌كند.[۹]
آداب:نشستن به حالت تورّك براى مرد[۱۰]و تربّع ـ نهادن باسن بر زمين و بلند كردن ران و ساق پا ـ براى زن[۱۱] ، افزودن{بِسْمِ اللّهِ و بِاللّه }و{الحَمْدُ لِلّه }و ثنا گفتن خداوند و سلام بر انبيا و ملائكه [۱۲]و غير آن از دعاهايى كه از معصومين عليهم السّلام وارد شده، [۱۳]تكرار{الحَمْدُ لِلّـهِ }، دو يا سه مرتبه در پايان تشهّد، [۱۴]گذاردن دستها بر روى رانها، چسباندن انگشتان دست به يكديگر و نگاه كردن به دامان خود [۱۵]در حال تشهّد مستحب است.
نشستن به حالت اقعاء در حال تشهّد كراهت دارد. [۱۶]
پانویس
- ↑ جواهر الكلام 10/ 245 ـ 246
- ↑ 246 ـ 248
- ↑ 12/ 286 ـ 290 ؛ الحدائق الناضرة 9/ 139 ـ 144 ؛ العروة الوثقى (و حواشى) 2/ 39 ـ 41
- ↑ جواهر الكلام 10/ 248
- ↑ همان/ 250
- ↑ همان/ 253
- ↑ همان/ 267
- ↑ 264 ـ 268 ؛ العروة الوثقى 1/ 690
- ↑ جواهر الكلام 10/ 268 ـ 269
- ↑ همان/ 272
- ↑ 182 ؛ مصباح الفقيه (ق) (صلاة)/ 527
- ↑ جواهر الكلام 10/ 273
- ↑ وسائل الشيعة 6/ 393 ـ 394
- ↑ جواهر الكلام 10/ 277
- ↑ توضيح المسائل مراجع 1/ 621 م 1103
- ↑ جواهر الكلام 10/ 191 ـ 192 .
منابع
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد 4، صص 495-494.
