اعجاز علمی قرآن
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
"معجزه" از ماده "عجز"و در لغت به معناي ضعف و ناتوانی است [۱]و در اصطلاح عبارتست از گفتـار شگفت انگيز و جالب توجه و يا امـر خارق عادتی كه به وسيله مدعي مقام نبوت، به منظور اثبات ادعاي رسالت همراه با تحدّي و دعوت به مبارزه طلبي انجام مي گيرد.[۲]واژه معجزه و مشتقات آن، حدود 26 مرتبه در قرآن به كار برده شده و در همه آن ها مراد معناي لغوي آن است.
جايگاه علمی اعجاز قرآن
در ابعاد اعجاز علمي قرآن، مي توان به آن دسته از مسائل علمي اشاره كرد كه هيچ يك از تمدن هاي بشري، در عصر نزول از آن آگاهي نداشتند و قرآن، از مسائل و اسرار علمي آنها پرده برداشت، بصورتی كه تنها پس از گذشت قرن ها و در سايه علوم تجربي، مورد تصديق دانشمندان قرار گرفت، به گونه اي كه نه قابل انكار است، نه معلول و نه نتيجه اطلاعات زمان نزول قرآن و اين خود بهترين دليل بر الهي و معجزه بودن قرآن است [۳]
انواع اعجاز علمی قرآن
1. قرآن و جاذبه عمومی:
"نيوتن" كه با كشف قانون جاذبه عمومي ثابت نمود كه برخلاف پندار "بطليموس" كه تصور مي كرد ستارگان مانند ميخ بر پيكر جسمي بي رنگ (فلك) كوبيده شده اند، ميليون ها منظومه شمسي و كهكشان ها و سحاب ها در فضا معلق، و در پرتو قانون جاذبه و قانون نيروي گريز از مركز كه در سراسر جهان آفرينش، در تمام كرات، سيارات و كواكب و كهكشان ها و حتي ميان دو ذرۀ بسيار كوچك و ناچيز حكم فرماست، از سقوط مصون و محفوظ ماندهاند.[۴] ولی قرآن مجيد متجاوز از ده قرن قبل از نيوتن به اين حقيقت علمي در قرآن تصريح مي فرمايد: «خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِي أَنْ تَميدَ بِكُمْ...»[۵] «او آسمانها را بدون ستوني كه آن را ببينيد آفريد، و در زمين كوه‌هايي افكند تا شما را نلرزاند (و جايگاه شما آرام باشد)»
توضيح اين كه جمله «ترونها» صفت لفظ «عمد» جمع «عمود» مي باشد و ضمير در «ترونها» به عمد بر مي گردد و معناي جمله چنين است: «خداوندي كه آسمان ها را بر افراشت بدون ستوني كه ديده شود و در حقيقت، آيه ستون مرئي را نفي مي كند نه اصل ستون را» اين نظريه را، بسياري از مفسران از جمله ابن عباس و علامه طباطبائي اختيار كرده اند. [۶]
2. قرآن و بادهاي تلقيح كننده:
قرآن آن جا كه دربارۀ باد، ايـن پديدۀ طبيعي، از نظر نقشي كه در زمينه تلقيح دارد سخن مي گويد چنين مي فرمايد: «وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَواقِحَ فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَيناكُمُوهُ وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنينَ »[۷] «ما بادها را براي بارور ساختن (ابرها و گياهان) فرستاديم و از آسمان آبي نازل كرديم، و شما را با آن سيراب ساختيم در حالي كه شما توانايي حفظ و نگهداري آن را نداشتيد!»
در اين جا خداوند با صراحت نقش باد را در آبستن كردن ابرها بيان كرده و به دنبال آن نزول باران را خبر مي دهد. يعني همان مسائل دقيقي كه پس از پيشرفت هاي علمي فراوان تازه براي انسان ها كشف گرديده است [۸].
3. قرآن و کروی بودن زمين:
«..يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَى النَّهارِ وَ يُكَوِّرُ النَّهارَ عَلَى اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْري لِأَجَلٍ مُسَمًّى أَلا هُوَ الْعَزيزُ الْغَفَّارُ»[۹] «شب را بر روز مى‌پيچد و روز را بر شب و خورشيد و ماه را مسخّر فرمان خويش قرار داد هر كدام تا سرآمد معيّنى به حركت خود ادامه مى‌دهند آگاه باشيد كه او قادر و آمرزنده است!»
يكور" از ماده" تكوير" به معنى پيچيدن است مانند پيچيدن عمامه به دور سر، نكته لطيفى كه در اين تعبير قرآنى، نهفته است بيان گر کروي بودن زمين مي باشد به اين معنا که زمين دور خود گردش مى‌كند، و بر اثر اين گردش، نوار سياه شب، و نوار سفيد روز، دائما گرد آن مى‌گردند.[۱۰].
4. قرآن و حرکت دورانی زمين:
يکي از ويژگي هاي ديگر علمي قرآن اين است که قرآن از حقيقت جريان ومتحرک بودن زمين خبر مي دهد: «وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُ خَبيرٌ بِما تَفْعَلُونَ» [۱۱] «كوه‌ها را مى‌بينى، و آنها را ساكن و جامد مى‌پندارى، در حالى كه مانند ابر در حركتند اين صنع و آفرينش خداوندى است كه همه چيز را متقن آفريده او از كارهايى كه شما انجام مى‌دهيد مسلّماً آگاه است!»
کلمه تمر مر سحاب دلالت بر حرکت دوراني زمين دارد و اين حرکت به گونه تنظيم شده که قابل احساس و درک با هواس بشري نمي باشد[۱۲]
پانویس
- ↑ ابن منظور، محمد بن مكرم؛ لسان العرب، لبنان، بيروت، دارالحياء التراث العربي، س 1408 هق 1988 م، چ اول، ج4، ص 58.
- ↑ تفتازاني، سعد الدين، شرح المقاصد، تحقيق عبد الرحمن عميره، قم، الشريف الرضي، س 1409 هق 1989م، چ اول، ج 4 و5، جزء 5، ص 11. و جرجاني، علي بن محمد، شرح المواقف، لبنان، بيروت، دارالكتب العلميه، س 1419 هق 1998 م، چ اول، ج4، جزء 8 ، ص246.
- ↑ سبحاني، جعفر، الالهيات، قم المركز العالمي للدراسات الاسلاميه، س 1412هـ، چ سوم، ج 3، ص 418 و 419.
- ↑ سبحاني، جعفر، الالهيات، قم المركز العالمي للدراسات الاسلاميه، س 1412هـ، چ سوم، ج 3، ص 418 تا430. و بنگريد سبحاني جعفر، خدا و پيامبر اسلام، قم انتشارات توحيد س1359، ص 147 الي153.
- ↑ سوره لقمان، آيه 10. رضائي اصفهاني، در بحث جاذبه عمومي به علاوه آيات مذكوره آيه 25 مرسلات و آيه 41 فاطر را نيز دليل براي جاذبه عمومي دانسته اند. پژوهشي در اعجاز علمي قرآن، ص 128.
- ↑ طباطبايي، محمد حسين، الميزان في تفسير القرآن، لبنان، بيروت، دار الكتب العلميه، س 1411هق 1991م، چ اول، ج 11، «رفعها بغير عمد محسوسة مرئية» ص 291 و ج 16، ص 216. و التبيان، (بي نا، بي تا)، ج 6، ص 213. و يوسف، الحاج احمد؛ اعجاز العلمي في القرآن والسنه المظهره؛ دمشق: مکتبته ابن حجر، چ دوم، س1424هـ، 2002م، ص 210.
- ↑ سوره حجر، آيه 22.
- ↑ دکتوور سيد الجميلي؛ اعجاز علمي قرآن؛ بيروت: دارومکتبته الهلال، چ اول، س 2000م، ص 47. و هاشمي نژاد، عبدالكريم، رهبران راستين، ايران بي نا و بي تا، ج 2، ص 293- 294.
- ↑ سوره زمر آيه5.
- ↑ مكارم شيرازى ناصر؛ تفسير نمونه؛ تهران: دار الكتب الإسلامية س1374 ش چ اول، ج19، ص 376. و دکتوور سيد الجميلي؛ اعجاز علمي قرآن؛ بيروت: دارومکتبته الهلال، چ اول، س 2000م، ص 30. و مروان وحيد شعبان التفتنازي؛ اعجاز القرآني في ضوء الاکتشاف العلمي الحديث، بيروت: دار المعرفه، چ اول، س 1427هـ، 2006م، ص 246255. و مكارم شيرازى، ناصر؛ الأمثل فى تفسير كتاب الله المنزل؛ قم: ناشر: مدرسه امام على بن ابى طالب، س1421 ق، چ اول، ج15، ص19.
- ↑ سوره نمل آيه 88 . ترجمه آيت الله مکارم.
- ↑ و يوسف، الحاج احمد؛ اعجاز العلمي في القرآن والسنه المظهره؛ دمشق: مکتبته ابن حجر، چ دوم، س1424هـ، 2002م، ص206-209.
منابع
اعجاز علمی، روح الله رضوانی، سایت پژوهشکده باقر العلوم(ع) ( بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)، تاریخ بازیابی : 9 بهمن 1391 .
