عبیدالله بن زیاد
والى كوفه در زمان حادثه عاشورا كه شهادت امام حسين علیه السلام و يارانش به دستور او انجام گرفت. ابن زياد را «ابن مرجانه» هم مى‌گويند، زيرا نام مادرش كنيزى زناكار و مجوسى به نام «مرجانه» بود. در كوفه پس از عاشورا كه اسراى اهل بيت علیهم السلام را وارد دارالاماره كردند، حضرت زینب سلام الله علیها در خطاب به ابن زياد، او را «يابن مرجانه» خواند و اين اشاره به نسبت ناپاك او بود و رسواگر حاكم مغرور كوفه.
او از سرداران مشهور اموى بود كه در سال 54 هجرى از طرف معاويه به حكومت خراسان منصوب شد. در سال 56 از آنجا معزول و به حكمرانى بصره منصوب گشت. پس از مرگ معاويه و روى كار آمدن يزيد، وقتى نهضت مسلم بن عقيل در كوفه آغاز شد، با حفظ سمت، والى كوفه نيز شد و اوضاع را تحت كنترل درآورد و مسلم بن عقيل را به شهادت رساند.
پس از حركت امام حسين علیه السلام از مكه به سوى عراق، وى عمر سعد را با لشكرى گسيل داشت تا با آن حضرت بجنگد يا او را به بيعت با يزيد وادارد. فرمان كشتن سیدالشهدا و يارانش و اسير گرفتن اهل بيت او را به عمر سعد (كه فرمانده سپاه كوفه در كربلا بود) داد.[۱]
ابن زياد پس از مرگ يزيد، ادعاى خلافت كرد و اهل بصره و كوفه را به بيعت فراخواند ولى كوفيان دعوتگران او را از شهر بيرون كردند، وى سپس از بيم انتقام فرارى شد و مدتى به شام رفت، همزمان با نهضت توابين، ماموريت سركوب توابين را يافت.[۲]
در سال 65 هجرى با لشكرى به جنگ سليمان بن صرد رفت و در عين الورده با او درگير شد. سرانجام در يكى از درگيري ها با سپاه مختار، در سال 67 هجرى خودش و جمعى از همراهانش كشته شدند و باقى سپاهيانش پراكنده گشتند. سر ابن زياد را نزد مختار بردند. مختار هم آن سر را نزد محمد حنفيه و امام سجاد علیه السلام فرستاد. برخى هم گفته‌اند كه سر را پيش عبدالله زبير فرستاد.[۳]
وى از كسانى است كه در زیارت عاشورا، مورد لعن قرار گرفته است: «لعن الله ابن مرجانة» و «العن عبيدالله بن زياد وابن مرجانة».
پانویس
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
