ایام الله
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
ايام اللّه: روزهاى بزرگ تاريخى، هنگام پيدايش رحمتها يا نقمتهاى ويژه
ايام جمع يوم، به معناى روز است، و براى بزرگداشت حوادثى كه در روزهايى خاص رخ داده، اعم از نعمتها و بلاها، ظرف ظهور آنها به خدا نسبت داده‌مى‌شود.[۱] يوم در «ايام‌اللّه» با يوم ربوبى كه با‌هزار سال برابر‌است (سوره حج/22،47؛ سوره سجده/32،5) و نيز با روزى كه برابر با پنجاه هزار سال است (سوره معارج/70،4) فرق‌دارد.
اين واژه تركيبى تنها دوبار در قرآن كریم به صراحت آمده است:
- خداوند پس از آنكه يكى از وظايف حضرت موسى(عليه السلام) را خارج ساختن قوم خود از تاريكى به روشنايى مى‌شناساند به يكى ديگر از مأموريتهاى مهم آن حضرت، يعنى يادآورى روزهاى خدا (ايام اللّه) به قوم خود اشاره كرده است: «...و ذَكِّرهُم بِاَيـّـمِ اللّهِ اِنَّ فى ذلِكَ لاَيـت لِكُلِّ صَبّار‌شَكور» . (سوره ابراهيم/14،5)
- پروردگار در خطابى به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) به روش برخورد مؤمنان با كافران اشاره كرده و از آنها مى‌خواهد از كسانى كه روزهاى سخت و ناگوار خدا (ايام اللّه) را باور ندارند درگذرند تا خداوند خود سزاى كردار بد ايشان را بدهد: «قُل لِلَّذينَ ءامَنوا يَغفِروا لِلَّذينَ لا يَرجونَ اَيّامَ اللّهِ لِيَجزِىَ قَومـًا‌بِما كانوا‌يَكسِبون» . (سوره جاثيه/45،14)
شايد بتوان گفت آياتى كه به نحوى در مورد عذاب الهى و نابودى پيشينيان است مربوط به موضوع باشد، همان‌گونه كه برخى از مفسران ايام موجود در آيه 102 سوره يونس/10 را همانند «ايام‌اللّه» در آيه 5 سوره ابراهيم/14 دانسته‌اند.[۲]
در آيه مذكور خداوند با لحنى تهديدآميز به انتظار سرنوشتى همانند طغيانگران پيشين براى گروه بى‌ايمان اشاره مى‌كند: «فَهَل يَنتَظِرونَ اِلاّ مِثلَ اَيّامِ الَّذينَ خَلَوا مِن قَبلِهِم...» .
تبيين ايام‌اللّه
گرچه برخى، ايام الله را يوم ربوبى دانسته‌اند[۳]؛ ولى مفسران ذيل آيه 5 سوره ابراهيم/14، سه نظريه را مطرح كردند:
1. مراد از ايام‌اللّه نعمتهاى الهى است؛ يعنى حوادث و وقايع مهمى از نعمت هاى الهى كه براى پيامبران و امتهاى پيشين اتفاق افتاده است؛ مانند: رهايى قوم موسى(عليه السلام)از آل‌فرعون[۴]، فرستادن منّ (گز‌انگبين) و سَلْوى (بلدرچين) براى آنها و سايه‌افكندن ابر بر ايشان[۵]، بيرون آمدن قوم حضرت نوح از كشتى و برخوردارى آنان از سلام و بركات و رهايى حضرت ابراهيم از آتش.[۶]
2. مقصود از ايام‌اللّه نقمت هاى الهى است؛ يعنى حوادث و وقايع مهمى از عذابهاى الهى كه براى امتهاى پيشين رخ داده است[۷]؛ مانند عذابى كه بر قوم عاد، قوم ثمود[۸]، قوم حضرت نوح[۹] و نظاير آنها فرود آمد.
3. ايام‌اللّه اشاره به هر دو است، با اين تعابير:
- مراد از ايام اللّه سنن الهى و افعال او در حق بندگان است؛ خواه انعام باشد يا انتقام.[۱۰]
- ترساندن از عذابهايى كه بر سر اقوام گذشته آمده است، و يادآورى عفو الهى در مورد ديگران.[۱۱]
- ظهور سلطنت الهى؛ خواه با قهر و غلبه، مانند روزمرگ و روز قيامت و روز عذاب، يا با ظهور رحمت و نعمت كه در ديگر ايام به آن روشنى نبوده است.[۱۲]
برخى از مفسران نيز منافاتى بين اين تفاسير نمى‌بينند، زيرا نعمت بر مؤمن در حكم نقمتِ بر كافر است و «ايام» مذكور براى قومى نعمت، و براى قومى ديگر نقمت است.[۱۳]
رسول خدا(صلى الله عليه وآله) درباره سخن خدا: «وذَكِّرهُم بِاَيـّـمِ اللّهِ...» فرمود: مراد از روزهاى خداوند، نعمتها، بلاها و عذابهاى خداوند‌است.[۱۴]
در روايات، مصاديقى براى ايام اللّه ذكر شده‌است؛ در حديثى از امام باقر(عليه السلام)نقل شده كه ايام‌اللّه سه روز است: روز قيام قائم(علیه السلام)، روز رجعت و روز قيامت[۱۵] و از قول على‌بن‌ابراهيم به‌جاى روز رجعت روز مرگ آمده‌است.[۱۶]
هدف از يادآورى روزهاى سرنوشت ساز انبياى پيشين و چگونگى نجات مؤمنان و نابودى كافران، پندگيرى[۱۷] و هوشيارى ملت هاست و با الهام از همين پيام آسمانى است كه خاطره روزهاى بزرگ تاريخ اسلام جاودانه شده است.[۱۸]
پانویس
- ↑ نثر طوبى، ج2، ص604.
- ↑ تفسير قرطبى، ج8، ص247؛ تفسير ابن‌كثير، ج2، ص449.
- ↑ شرح المنظومه، ج2، ص292.
- ↑ جامع‌البيان، مج8، ج13، ص239؛ التبيان، ج6، ص274.
- ↑ جامع‌البيان، مج8، ج13، ص240؛ التفسير الكبير، ج19، ص84.
- ↑ نثر طوبى، ج2، ص604.
- ↑ تفسير ماوردى، ج3، ص122؛ التبيان، ج6، ص274.
- ↑ جامع‌البيان، مج8، ج13، ص239؛ التبيان، ج6، ص274.
- ↑ جامع‌البيان، مج7، ج11، ص227؛ مجمع‌البيان، ج5، ص209.
- ↑ مجمع‌البيان، ج6، ص467.
- ↑ معانى القرآن، ج2، ص68.
- ↑ نثر طوبى، ج2، ص604؛ الميزان، ج12، ص18.
- ↑ الصافى، ج3، ص80.
- ↑ الامالى، ص491.
- ↑ الخصال، ج1، ص108.
- ↑ تفسير قمى، ج1، ص397.
- ↑ المنير، ج13، ص209، 212.
- ↑ نمونه، ج10، ص275ـ276.
منبع: محمد اكبرى كارمزدى، مقاله «ايام الله»، دائرة المعارف قرآن کريم، ج5، ص:160-162
