سید جواد خامنه ای
ولادت و خانواده
آیت الله سید جواد حسینی خامنه ای در جمادی الاخر سال ۱۳۱۳ قمری برابر با سال ۱۲۷۴ شمسی در نجف اشرف و در خانواده ای روحانی دیده به جهان گشود.
نسب سیدجواد خامنه‌ای به حضرت سلطان سید محمد که از سادات حسینی است و با چهار واسطه فرزند امام سجاد می‌شود، می‌رسد.
پدر ایشان مرحوم آیت الله حاج سید حسین خامنه ای عالم بزرگ تبریز و امام جماعت مسجد جامع این شهر بود که در سال ۱۳۲۵ قمری رحلت نمود.
وی درکودکی وهمراه خانواده به تبریز مهاجرت کرد و در سنین نوجوانی که مقارن با آغاز نهضت مشروطیت بود، به فراگیری مقدمات حوزوی پرداخت و شاهد بسیاری از رویدادهای مهم آن زمان، از قبیل مصلوب کردن بزرگان تبریز در روز عاشورا به وسیله روسها بود.
آیت الله حاج سید جواد خامنه ای در جوانی سفری به عتبات و سفر دیگری به مشهد داشت و در همین سفرآخر، جذب معنویت و صفای علمای مشهد و هم جواری با امام همام حضرت علی رضا علیه السلام گردید و تصمیم به اقامت و ادامه تحصیلات در مشهد مقدس گرفت.
تحصیلات و اساتید
ایشان در سال ۱۳۳۶ قمری برای ادامه تحصیلات به مشهد مقدس مهاجرت کرده و در آنجا به مدت ۹ سال از محضر برجستگانی چون آیات عظام میرزا محمد آقازاده خراسانی، حاج‌آقا حسین قمی، حاج فاضل خراسانی، حاج میرزا مهدی اصفهانی، آقا بزرگ حکیم و حاج شیخ اسدالله یزدی استفاده نمود.
آیت الله سید جواد خامنه ای در سال ۱۳۴۵ قمری برای تکمیل تحصیلات رهسپار نجف اشرف شد و به مدت ۶ سال از خرمن علم و معرفت آیات عظام میرزای نائینی، آقا ضیاء عراقی و حاج سید ابوالحسن اصفهانی کسب فیض نمود و از سه عالم یاد شده و همچنین مرحوم حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی به کسب اجازه اجتهاد مفتخر گردید. او پس از اتمام تحصیلات در حدود سال ۱۳۱۱ شمسی به مشهد مقدس بازگشت و با دختر مرحوم آیت الله حاج سید هاشم میردامادی معروف به «نجف آبادی» ازدواج کرد که رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت الله سید علی خامنه ای ایران ثمره این وصلت مبارک می باشد.
ایشان سال ها در مشهد مقدس به تدریس فقه و اصول و اقامه جماعت در مسجد جامع گوهرشاد و مسجد صدیقی های بازار بزرگ مشغول بود و در دوران مبارزات فرزندانشان، از رژیم ستمشاهی آزار و اذیت بسیاری متحمل شد.
ویژگی های اخلاقی
مرحوم حاج سید جواد خامنه ای بسیار مطالعه می کرد و حتی در دوران نابینایی اش، این برنامه توسط فرزندانش ادامه یافت، به‌طوری‌که رهبر معظم انقلاب در بسیاری از شب ها برای پدرش کتاب «جواهر الکلام» می خواند.
ایشان در بعد معنوی، اهل تهجد بود و ساعاتی از شب را به راز و نیاز با پروردگار مشغول بود و نسبت به زیارت حضرت رضا علیه السلام تقید و مداومت داشت.
وی هر هفته پنج شنبه ها جلسه ای را که معروف به جلسات کمپانی بود، در خانه خود برگزار میکرد و با برخی از دوستان خود و علمای مشهد از جمله آیات شیخ غلامحسین تبریزی، سید علی علم الهدی، میرزا حبیب الله ملکی تبریزی، سید علی اکبر خوئی، سید جلیل حسینی، شیخ غلام حسین بادکوبه ای و همچنین آیت الله میلانی به بحث و گفتگو می پرداخت.
بینش سیاسی و اجتماعی
آیت الله حاج سید جواد خامنه ای همواره با رژیم های سلطه ستم شاهی مخالف بود و هرگز حاضر نشد تا قدمی در موافقت و تایید آنها بردارد.
مقام معظم رهبری در توصیف این ویژگی پدر خود می فرماید:« پدرم با هر کاری که رضاخان پهلوی کرده بود، مخالف بود- از جمله اتحاد و شکل از لحاظ لباس- و دوست نمی‌داشت همان لباسی را که رضاخان به زور می گوید، بپوشد.»
ایشان امام خمینی را از نزدیک دیده و با ایشان آشنا بود؛ بلکه می توان گفت او با حاج‌آقا روح الله رفاقت داشت.آشنایی آنها احتمالاً به اوایل دهه چهل قمری، یعنی پیش از سفر علمی وی به نجف می رسد؛ آنجا که مرحوم امام در یکی از سفرهای زیارتی خود به مشهد، میهمان آیت الله حاج شیخ علی اکبر نوقانی بود و آقای نوقانی مقدمات دیدار آنها را فراهم کرد و حاج سید جواد به همراه حاج سید هاشم میردامادی پدر زن خود به دیدار امام خمینی رفتند.
ارتحال
آیت الله حاج سید جواد خامنه ای سرانجام پس از چند ماه نقاهت و ضعف در سن ۹۳ سالگی در چهارده تیر سال ۱۳۶۵ شمسی مصادف با ۲۷ شوال ۱۴۰۶ قمری در مشهد دار فانی را وداع گفت و پیکرش پس از تشییع با شکوه مردمی در جوار حضرت امام رضا علیه السلام در توحید خانه (رواق پشت سر حضرت) به خاک سپرده شد.
از ایشان آثاری مانند حاشیه استدلالی بر شرایع السلام، حواشی بر رسائل و مکاسب و تقریرات دروس استادش میرزای نائینی باقی مانده که هیچ یک چاپ نشده است. = سید جواد خامنه‌ای علوم مقدماتی را در مدارس تبریز خواند. حدود ۹ ماه در مشهد اقامت کرد و سپس به تبریز بازگشت. گفته می‌شود در این زمان جاده تهران-مشهد نا امن بود. سید جواد به بادکوبه رفت و از طریق دریای خزر راهی عشق‌آباد شد و سپس به خراسان رسید.[۱] در مشهد تحصیلات خود را ادامه داد و در ۱۳۴۵ ق به نجف رفت.
اساتید سید جواد خامنه‌ای در مشهد از آقا حسین قمی، میرزا محمد آقازاده خراسانی (کفائی)، میرزا مهدی اصفهانی و فاضل خراسانی فقه و اصول آموخت. و در فلسفه نیز نزد آقا بزرگ حکیم شهیدی و اسدالله یزدی شاگردی کرد.[۲]
وی در نجف نزد محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاء عراقی شاگردی کرد و از آنان اجازه اجتهاد گرفت.[۳]
اقامت در مشهد
آیت الله سید علی خامنه‌ای در کنار پدر پس از تحصیلات در نجف و کسب اجتهاد به ایران بازگشته و راهی مشهد شد و ضمن تدریس، امامت مسجد صدیقی‌های بازار مشهد (مسجد آذربایجانی‌ها) را عهده‌دار گردید.[۴] او همچنین از امامان جماعت مسجد جامع گوهرشاد نیز بود.[۵]
وی علاقه زیادی به مطالعه داشت. مباحثات علمی روزانه وی با هم ردیفان از جمله میرزا حسین عبایی، سید علی اکبر خویی پدر آیت الله خویی، میرزا حبیب ملکی و... ده‌ها سال ادامه داشت.
منابع
سید جواد خامنه ای، شورای عالی حوزه علمیه خراسان
