سید ابراهیم موسوی قزوینی

سيد ابراهيم موسوی قزوينی فرزند حجة الاسلام سيد محمد باقر قزوينی معروف به صاحب ضوابط یکی از بزرگترين علما و مراجع مکتب ما در قرن سيزدهم هجری است. معظم له از مفاخر مهم مکتب و افقهی در فقه و اصول بود که پس از شريف العلما کرسی درس مهم او بوی منتهی شد.

ميرزا محمد تنکابنی در اول قصص العلما شرح مفصلی از اين استاد بيان نموده و به حکم وظيفه شاگردی ضمن تجليل از مقامش کتاب خويش را با نام وی آغاز می سازد و صاحب تراجم علما نيز هر یک به نو به خود سيد مزبور را به خوبی ستوده اند. نوشته اند معظم له به اتفاق پدر مجتهد خويش مرحوم حجة الاسلام از زادگاهش (قزوين) ساکن باختران شد و پس از طی سطوح علوم پدر را به قصد کربلای حسينی وداع نمود و چند سالی از محضر موسی بن جعفر فرزند کاشف الغطاء و مولا شريف العلما و غيره بهره مند بود و خود نيز در حوزه به بحث و تحقيق و تدريس و تأليف نشست.

پس از شريف حوزه درس معظم له و صاحب فصول بی مانند بود و زعامت حوزه و کرسی درس فقها به سيد مذکور منتقل شد و اعلامی از قبيل آيات عظام سيد حسين ترک، شيخ زين العابدين مازندرانی، شيخ العراقين، حاج ملا علی کنی، سيد اسد الله شفتی اصفهانی، ميرزا محمد باقر خوانساری، ميرزا محمد تنکابنی، سيد ابو الحسن تنکابنی، فاضل دربندی، فاضل ايروانی، فاضل اردکانی، فاضل رشتی، شيخ جعفر شوشتری، ملا فتحعلی سلطان آبادی، حاج ملا علی تهرانی و چندين نفر ديگر از محضر وی بهره مند بودند و اکثر اين آقايان (و افاضلی که در ذيل ترجمه شريف العلما خوانديم) از علما و مراجع بزرگ مکتب تشيعند که اگر حياتی باشد اشاره ای به فضائل آنان خواهد شد. از آثار مهم و ارزنده صاحب ترجمه کتاب ضوابط الاصول در علم اصول فقه است. (صاحب روضات می نويسد: بعضی معتقدند که ضوابط تقريرات درسی استادش شريف العلما است و حال آنکه مراتب فقهی و اصولی او از اثر ديگرش کتاب نتايج الافکار به خوبی مشهود می گردد.) ضوابط و فصول از کتب ارزنده درسی دانشجويان علوم دينی به شمار می رود. ديگر از آثار او دلائل الاحکام در شرح شرايع، نتايج الافکار و حجيت ظن و رسائلی در عبادات (و صلوة جمعه) است.

تولد اين سيد بزرگوار در سال 1214 وفاتش را اکثرا در سال 1262 نوشته اند (یا 1264) وی به علت بيماری رايج آن زمان (وبای خانمانسوز) از پا در آمد و به کنار تربت شهدا به خاک نينوا مدفون شد. در خاتمه معاصر اين دو بزرگوار فرزندان کاشف الغطاء حسن بن جعفر و موسی بن جعفر از اساتيد بزرگ حوزه نجف بودند و از زمان وحيد بزرگ تا زمان فرزند کاشف الغطاء کربلا مرکز حوزه جهان تشيع بود و از زمان شيخ حسن تاچند سال (در عصر صاحب جواهر و شيخ انصاری) حوزه در نجف بوده و در زمان ميرزای بزرگ به سامرا منتقل شد.