محمد حسن آقا خان اول
آقاخان محلاتی اول، محمدحسن
قرن: 13
(1298-1219 ق)
رییس طایفه‌ى اسماعیلیان نزارى. معروف به حسنعلى شاه و ملقب به آقاخان اول. در كهك به دنیا آمد. حسنعلى پسرشاه خلیل‌اللَّه، معروف به سید كهكى، از درباریان دوره‌ى قاجار بود. پس از قتل پدرش، بر اثر لطف فتحعلى شاه با یكى از دختران شاه وصلت كرد و حكومت قم و محلات به مدت دو سال به وى سپرده شد.
در عهد وزارت حاج میرزا آقاسى عهده‌دار حكومت كرمان بلوچستان شد. منتها به علت خصومتى كه میان آقاخان و حاج میرزا آقاسى بود، در زمان جنگ هرات، وى در قلعه‌ى بم متحصن شد ولى تاب مقاومت نیاورد و تسلیم شد. پس از عفو شاه، حاج میرزا آقاسى از پا ننشست؛ آقاخان نیز خانواده‌ى خود را به بهانه‌ى زیارت به عتبات فرستاد و خود نیز راه بلوچستان و كرمان را در پیش گرفت و با حمایت انگلیس، اسنادى دایر بر انتصاب خود به حكومت كرمان به اطراف فرستاد، اما شكست خورد.
سپس راهى هندوستان گردید و در بمبئى مقیم شد و آنجا را مركز فرقه‌ى اسماعیلیه ساخت و در همان جا درگذشت. از حسنعلى شاه كتابى به جا مانده به نام «عبرت‌افزا» كه در این كتاب وى ابتدا درباره‌ى نسب خانوادگى خود كه به خلفاى فاطمى مى‌رسد صحبت مى‌كند، سپس قتل پدر خود در یزد و به دنبال آن زندگینامه‌ى خود را شرح مى‌دهد.
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج1، ص48.
