شهوت رانی

شهوت طلبی به معنای تمايل افراطی به درك لذت و خواهش نفس، بدون اختصاص به شهوت جنسی است، گرچه در خصوص شهوت جنسی نيز به كار می رود. شهوت طلبی با درك لذت فرق می كند.شهوت طلبی به لذت جوئی نامشروع و حرام و درک لذت به لذت جوئی مشروع و حلال اطلاق می شود.اما اگر در مشروع آن،افراط و زياده روی شود، آن نيز مصداق شهوت طلبی است.

تعريف

«شهوت » در لغت دارای مفهوم عامی است که به هرگونه خواهش نفس و میل و رغبت به لذات مادی اطلاق می شود. گاهی علاقه شدید به یک امر مادی را نیز شهوت می گویند.

مفهوم شهوت، علاوه بر مفهوم عام، در خصوص «شهوت جنسی » نیز به کار رفته است. واژه «شهوت » در قرآن کریم هم به معنی عام کلمه آمده است و هم به معنی خاص آن که البته آثار مخرب و زیانبار معنای خاص(شهوت جنسی) بیش از سایر کشش های مادی است.

«شهوت » نقطه مقابل «عفت » است. «عفت » نیز دارای مفهوم عام و خاص است. مفهوم عام آن، خویشتن داری در برابر هر گونه تمایل افراطی نفسانی است و مفهوم خاص آن، خویشتن داری در برابر تمایلات بی بند و بار جنسی است.

«عفت » یکی از فضایل مهم اخلاقی در رشد و پیشرفت و تکامل جوامع انسانی است; اما شهوت که مقابل عفت قرار دارد، موجب سقوط فرد و جامعه می شود.

مطالعات تاریخی نشان می دهد که اشخاص یا جوامعی که بهره کافی از عفت داشته اند، از نیروهای خداداد خود، بالاترین استفاده را در راه پیشرفت خود و جامعه خویش برده و در سطح بالایی از آرامش و امنیت زیسته اند، اما افراد یا جوامعی که در «شهوت پرستی » غرق شده اند، نیروهای خود را از دست داده و در معرض سقوط قرار گرفته اند.

طبق نظر کارشناسان حقوقی، «شهوت جنسی » در ایجاد جرم و جنایت نقش عمده را دارد تا جایی که گفته شده است: «در هر جنایتی، شهوت جنسی نیز دخیل بوده است ». شاید این تعبیر، مبالغه آمیز باشد، ولی به یقین منشا بسیاری از جنایات و انحرافات، طغیان «غریزه جنسی » و شهوت پرستی است. خون های بسیاری در این راه ریخته شده و اموال فراوانی برباد رفته، اسرار مهم کشورها به وسیله زنان جاسوسی که سرمایه و ترفند کارشان استفاده از زیبایی و آلودگی یشان بوده، افشا شده و آبروی بسیاری از آبرومندان در این راه ریخته شده است.

شهوت طلبی در آیات قرآن

در قرآن مجید این مفهوم در یازده مورد به صورت عام استفاده شده است و تنهادر دو مورد در معنی خاص آن به کار رفته است.در روایات اسلامی و کلمات علمای اخلاق نیز اغلب در مفهوم عام به کار رفته که در مقابل آن واژه «عفت» به معنی خویشتن داری و چشم پوشی از لذایذ گناه آلوده مادی به کار می رود.

این مفهوم بیشتر در موارد منفی به کار می رود،اما گاهی در موارد مثبت نیز به کاررفته است،مانند،آن جایی که خداوند خطاب به بهشتیان می فرماید: « هر چه را دوست بدارید و به آن تمایل داشته باشید،در بهشت برای شمافراهم است »

این واژه و مشتقات آن،در قرآن مجید،سیزده مورد به کار رفته که هفت مورد آن دارای مفهوم منفی و شش مورد آن دارای مفهوم مثبت است.

آیاتی که این واژه در آن دارای بار منفی بوده، مواردی است که هوا و هوس افراطی بر انسان چیره گشته و تمایلات ویرانگر و گناه آلود بر تمام وجودش مستولی می گردد:

1-«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ‌ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ»

محبت و عشق به خواستنى‌ ها [كه عبارت است‌] از زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسبان نشاندار و چهارپايان و كشت و زراعت، براى مردم آراسته شده است؛ اينها كالاى زندگىِ [زودگذرِ] دنياست؛ و خداست كه بازگشت نيكو نزد اوست.

2-«وَ اللَّهُ يُريدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُريدُ الَّذينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ‌ أَنْ تَميلُوا مَيْلاً عَظيماً»

و خدا مى ‌خواهد با رحمت و لطفش به شما توجه كند؛ و آنان كه از شهوات پيروى مى ‌كنند، مى ‌خواهند شما[در روابط جنسى از حدود و مقرّرات حق‌] به انحراف بزرگى دچار شويد.

3-«إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ»

شما[بدون توجه به حقوق همسران و غافل از اينكه نعمت غريزه جنسى براى بقاى نسل است‌] از روى ميل شديدى كه به آن [كار بسيار زشت‌] داريد به سوى مردان مى‌ آييد،[نه فقط در اين كار متجاوز از حدود انسانيّت هستيد] بلكه در امور ديگر هم گروهى متجاوز هستيد.

4-«وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَناتِ سُبْحانَهُ وَ لَهُمْ ما يَشْتَهُونَ‌» (سوره نحل/57)

و دختران را [به عنوان فرزند] براى خدا قرار مى‌ دهند، او منزّه [از توالد و تناسل‌] است؛ ولى براى خودشان آنچه را كه [از پسران‌] ميل دارند [به عنوان فرزند قرار مى‌ دهند].

5-«فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ‌ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا»

سپس بعد از آنان نسلى جايگزين [آنان‌] شد كه نماز را ضايع كردند و از شهوات پيروى نمودند؛ پس به زودى [كيفر] گمراهى خود را [كه عذابى دردناك است‌] خواهند ديد.

6-«أَإِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ»

آيا شما از روى ميل و شهوت به جاى زنان با مردان آميزش مى‌ كنيد؟ [شما براى اين كار زشت دليل و برهانى نداريد] بلكه شما گروهى نادان هستيد.

7-«وَ حيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ‌ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا في‌ شَكٍّ مُريبٍ»

و [در نتيجه‌] ميان آنان و همه خواسته‌ هايشان [به وسيله مرگ‌] جدايى انداخته شد، همان گونه كه پيش از اين با هم‌كيشانشان رفتار شد؛ زيرا آنان همواره [نسبت به حق‌] در ترديدى سخت بودند.

معانی مثبت آن بیشتر در اوصاف بهشتیان است:

1-«نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فيها ما تَشْتَهي‌ أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فيها ما تَدَّعُونَ»

ما در زندگى دنيا و آخرت، ياران و دوستان شما هستيم، آنچه دلتان بخواهد، در بهشت براى شما فراهم است، و در آن هر چه را بخواهيد، براى شما موجود است.

2-«يُطافُ عَلَيْهِمْ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَكْوابٍ وَ فيها ما تَشْتَهيهِ‌ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فيها خالِدُونَ»

ظرف‌هايى از طلا [كه پر از طعام است‌] و جام‌هايى [زرين كه پر از شراب طهور است‌] گرداگرد آنان مى‌ گردانند، و در آنجا آنچه دل‌ها مى ‌خواهد و چشم‌ها از آن لذّت مى‌ برد آماده است، و شما [اى پرهيزكاران!] در آن جاودانه‌ ايد.

3-«وَ أَمْدَدْناهُمْ بِفاكِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ‌»

و [همواره‌] به آنان انواع ميوه‌ ها و گوشتهايى كه دلخواه آنان است، مى‌ رسانيم.

4-«وَ لَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ‌»

و گوشت پرنده از هر گونه‌ اى كه بخواهند.

5-«وَ فَواكِهَ مِمَّا يَشْتَهُونَ‌»

و نزد ميوه‌ هايى از آنچه همواره بخواهند.

6-«لا يَسْمَعُونَ حَسيسَها وَ هُمْ في‌ مَا اشْتَهَتْ‌ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ»

كمترين صداى آن را [هم‌] نمى ‌شنوند، و آنان در آنچه [از نعمت هاى الهى‌] دلشان بخواهد جاودانه‌ اند.

شهوت طلبی در روایات اسلامی

این مساله در منابع روایی اسلام،مورد توجه فراوان قرار گرفته است که بیشتر آنهابیانگر هشدار،درباره پیامدهای خطرناک آن است.این احادیث تکان دهنده،هرخواننده ای را تحت تاثیر عمیق قرار داده و روشن می سازد که آلودگی به «شهوت » -خواه به مفهوم عام و خواه به مفهوم خاص آن- از موانع اصلی سعادت و کمال انسان ها و از اسباب مهم گسترش گناه و جنایت در جامعه بشری است که در ذیل،به بعضی از آن احادیث اشاره می شود:

1-پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:«ما تحت ظل السماء من اله یعید من دون الله اعظم عند الله من هوی متبع،در زیر آسمان معبودی جز خدا پرستیده نشده است که در پیشگاه خدا،بدتر از هوا و هوسی باشد که انسان را به دنبال خود می کشاند.»

به این ترتیب،روشن می شود که «شهوت »و هوای نفس از خطرناکترین عوامل انحراف انسان به سوی زشتی هاست.

2-امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام می فرمایند:«الشهوات سموم قاتلات،شهوت ها،زهرهای کشنده است »(که شخصیت و ایمان و مروت و اعتبار انسان را نابودمی سازد).

3-در حدیث دیگری از همان امام بزرگوار علیه السلام آمده است:«الشهوات مصائدالشیطان،شهوات دام های شیطان است.»(که انسان ها را به وسیله آن در هر سن و سال و در هر زمان و مکان صید می کند) .

4-همچنین در جای دیگر می فرمایند:«امنع نفسک من الشهوات تسلم من الآفات،اگر می خواهید از آفات در امان باشید،خویشتن را از تسلیم شدن در برابر شهوات بازدارید.»

5-در حدیث دیگری نیز از همان پیشوای پرهیزکاران جهان آمده است:«ترک الشهوات افضل عبادة و اجمل عادة،ترک شهوت ها،برترین عبادت و زیباترین عادت است.» 6-امام صادق علیه السلام می فرماید:«من ملک نفسه اذا غضب و اذا رغب و اذا رهب و اذااشتهی،حرم الله جسده علی النار، کسی که به هنگام غضب و تمایل و ترس و شهوت،ملک نفس خویش باشد،خداوند جسد او را بر آتش دوزخ حرام می کند. »

7-امیر مؤمنان علی علیه السلام در حدیث دیگری می فرمایند:«ضادوا الشهوة مضادة الضد ضده و حاربوها محاربة العدو العدو،با خواهش های نفسانی در تضاد باشید،همچون تضاد دو ضد با یکدیگر و با آن به پیکار برخیزید(مانند)پیکار دشمن با دشمن.» این سخن با صراحت،این حقیقت را بازگو می کند که «شهوت پرستی »درست مقابل «سعادت »و خوشبختی انسان قرار گرفته است.

پیامدهای شهوت طلبی در کلام امیر مؤمنان علی علیه السلام

درباره پیامدهای شهوت پرستی و پیروی از هوای نفس،تعبیرات دقیق،حساب شده و تکان دهنده ای در احادیث اسلامی دیده می شود که در این بحث تنها به کلام پیشوای متقیان حضرت علی علیه السلام اشاره می شود:

1-امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند:«اهجروا الشهوات فانها تقودکم الی رکوب الذنوب و التهجم علی السیئات،از شهوات سرکش بپرهیزید که شما را به ارتکاب انواع گناهان و هجوم بر معاصی می کشاند.»

2-این مساله گاهی به قدری شدید می شود که به کلی دین انسان را بر باد می دهد،چنان که در حدیث دیگری می فرمایند:«طاعة الشهوة تفسد الدین،فرمانبرداری ازشهوات نفسانی،دین انسان را فاسد می کند.»

3-آن حضرت در تعبیر دیگری می فرمایند:«طاعة الهوی تفسد العقل،هوا پرستی عقل انسان را فاسد می کند.»

4-در جای دیگر می فرمایند:«الجاهل عبد شهوته،انسان نادان بنده شهوت خویش است » ،یعنی،انسان جاهل مثل برده خوار و ذلیلی است که در برابر شهوت خویش،هیچ اختیاری از خود ندارد.

5-در تعبیر دیگر می فرمایند:«عبد الشهوة اسیر لا ینفک اسره،برده شهوت چنان اسیر است که هرگز روی آزادی را نخواهد دید.»

6-آن حضرت علیه السلام در این که سرانجام «شهوت پرستی »،رسوایی است،می فرمایند:«حلاوة الشهوة ینغصها عار الفضیحة،شیرینی شهوت را ننگ رسوایی از میان می برد.»

7-در تعبیر دیگری،شهوت پرستی را کلید انواع شرها می دانند:«سبب الشر غلبة الشهوة سبب شر،غلبه شهوت است.»

با توجه به این که «الشر» با الف و لام جنس و به صورت مطلق ذکر شده است، معنای عموم را می رساند که این امر بیانگر آن است که «شهوت پرستی »،سرچشمه تمام شرها وبدبختی هاست.

8-در جای دیگر ضمن اشاره به این نکته که غلبه هوا و هوس،سبب بسته شدن راه های سعادت بشری شده و او را در گمراهی نگاه می دارد،می فرمایند:«کیف یستطیع الهدی من یغلبها الهوی،چگونه می تواند انسان به هدایت برسد،در حالی که هوای نفس براو غالب گردیده است.»

9-آن حضرت در سخن دیگری،غلبه شهوات را باعث تضعیف شخصیت انسان می دانند:«من زادت شهوته قلت مروته، کسی که شهوات او فزونی یابد،شخصیت انسانی او کم می شود.»

10-در بیان دیگری به این حقیقت اشاره می کند که راه بهشت، راه «شهوت پرستان » نیست: «من اشتاق الی الجنة سلا عن الشهوات،کسی که مشتاق بهشت باشد بایدشهوت پرستی را فراموش کند»

11-در جای دیگر این نکته را گوشزد می کند که حکمت و آگاهی با شهوت پرستی سازگار نیست:«لا تسکن الحکمة قلبا مع شهوة،حکمت و دانش در قلبی که جای شهوت پرستی است،ساکن نمی شود.»

منابع

• قرآن کریم
• اخلاق در قرآن،آیت الله مکارم شیرازی، ج2
• غرر الحکم، ناصح الدین آمدی
• بحارالانوار،علامه مجلسی
• http://www.hawzah.net