شیخ کاظم ازری

نام کامل	کاظم ازری
زادروز	1143 قمری
زادگاه	محله رأس القریه بغداد
وفات	1212 قمری
مدفن	آرامگاه آل ازری در کاظمین
آثار	هائیه، قصیده ای به مناسبت پیروزی سلیمان پاشا، 18 قصیده در مدح سلیمان شاوی، 5 قصیده در مدح پدر سلیمان

شیخ کاظم (محمدکاظم)(1143-1212ه.ق) مشهور به "ملاکاظم ازری" شاعر مدیحه سرای شیعه قرن دوازدهم هجری است. قصیده بلند هائیه در مدح پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) از شاخص ترین قصاید وی به شمار می آید.

ولادت

شیخ کاظم (محمدکاظم) و مشهور به "ملاکاظم ازری" شاعر مدیحه سرای شیعه. در سال 1143 در محله رأس القریه بغداد به دنیا آمد.

خاندان

پدرش محمد بن مراد و برادرش شیخ محمدرضا که او نیز ادیب و شاعر توانا و مداح اهل بیت علیهم السلام پیامبر بودند. این خاندان خود را از نسل "عبدالصمدبن علی ازری بغدادی تمیمی" می دانستند. او با خاندان های سرشناس دیگری چون "آل شاوی" و "آل حیدری" و... دوستی زیاد و عمیق داشت.

تحصیلات

ابتدا در بغداد تحصیلات خود را شروع کرد و سپس در نجف، ادبیات عرب، فقه و اصول را نزد اساتید بزرگ تعلیم گرفت. اما از آنجا که میل زیادی به ادبیات به ویژه شعر داشت از مدرسه کناره گرفت. در 17 سالگی به حج رفت و قصیده ای راجع به حج خودش سرود. در واقع قبل از 20 سالگی به سرودن شعر پرداخت. البته اطلاعات او را درباره تاریخ، تفسیر، حدیث و فلسفه دیگران اعتراف دارند.

حماسه ازری یا قصیده «هائیه»

موضوع قصیده مذکور که از آن به عناوین مختلف؛ قصیده هائیه «الفیه، قرآن الشعر الاکبر و فرقان الفصل الازهر» یاد شده عبارت است از: مدح پیغمبر (ص) و اهل بیت آن حضرت، مدح امیرالمومنین علی (ع) و بیان فداکاریهای حضرتش در غزوات مهم اسلامی و اشاره به حوادث مهم قبل از وفات و بعد از وفات پیغمبر (ص). اهمیت این قصیده از آن جهت است که «صاحب جواهر» آرزو می کند که آن را در نامه اعمال او گذارند. شیخ عباس قمی هم بعضی از ابیات آن را در مفاتیح الجنان در کنار ادعیه معصومین، آورده است. شاید بتوان ادعا کرد که ازری با این قصیده در دوره معاصر ادب عرب، مکتبی پدید آورد که مورد تقلید شاعران بعد از او شد.

اصل آن در طوماری نوشته شده بود، و بیش از هزار بیت داشته که در اثر نفوذ موریانه، بیش از چهارصد بیت آن از بین می رود و 581 بیت آن باقی می ماند. این اثر نفیس توسط سید صدرالدین عاملی کشف شد، و در دسترس دانشمندان قرار گرفت و تاکنون چندین بار چاپ شده است.

تالیفات

این شاعر بزرگ هیچگاه دیوانش را جمع آوری نکرد. شیخ آقا بزرگ تهرانی، مجموعه ای از قصائد او را که "هائیه" نیز ضمیمه آن بوده است در کتابخانه محمدعلی سبزواری دیده است. این قصیده برای اولین بار در نجف به چاپ رسید. بعد با عنوان "شمسیه" در بمبئی چاپ شد.

شیخ ملاکاظم، اشعاری دیگری هم سروده که از آن جمله میتوان گفت:

1. قصیده ای به مناسبت پیروزی سلیمان پاشا
2. 18 قصیده در مدح سلیمان شاوی
3. 5 قصیده در مدح پدر سلیمان (عبدالله)
4. قصایدی در مدح برادران و پسر سلیمان
5. اشعاری در شفاعت خواهی از امیرالمؤمنین علی علیه السلام در دفع بلا از بغداد.
6. مرثیه ای درباره امام حسین علیه السلام

آثار این مولف در کتابخانه دیجیتال اهل البیت علیه السلام موجود می باشد.

وفات

سرانجام این شاعر بزرگ شیعه، در سال 1212 یا 1213 در کرخ بغداد، در سن 70 سالگی از دنیا رحلت کرد و در کاظمین در مقبره ای که مخصوص خاندان او بود، دفن شد. ظاهرا او فقط یک دختر داشت و فرزند دیگری نداشت.

منابع

• کتابخانه طهور، شیخ کاظم ازری.
• سید علی میر لوحی، احوال و اشعار شیخ کاظم ازری، مطالعات اسلامی، شماره 20، پاییز 1355، صص 87-113(12 مهرماه 1391)