جامع المقاصد فى شرح القواعد (کتاب)
محتویات
مؤلف کتاب
شیخ على بن حسین كركى، معروف به محقق ثانى (م 940 ق).
زندگی‌نامه و اظهارنظرها در باره مؤلف
وى در قریه كرك واقع در شهر بعلبكِ لبنان به دنیا آمد. این عالم امامى، مجتهد و اصولى كه از علماى شام و بصره است، در سفرى به مصر از علماى آن دیار نیز كسب علم نمود. او به ایران هم سفر كرد و مورد لطف شاه طهماسب صفوى واقع شد و لقب شیخ الاسلام گرفت. او در ترویج مذهب جعفرى بسیار كوشش نمود و موصوف به مروج الذهب و المولى الموروج شد.[۱]
وى از مفاخر و دانشمندان نامى شیعه و مجتهدان عالی‌قدر است. احاطه او بر علوم دینى و فقه اسلامى چنان بوده كه تمام علما و فقهاى شیعه تقدم او را بر خویش مسلم دانسته و شخصیت ممتاز او را در علم و عمل ستوده اند. استادى و مهارت وى در فقه استدلالى از انبوه تصانیف و تألیفات ارزنده اش به خصوص كتاب جامع المقاصد به خوبى آشكار مى شود. آراى محكم و نظریات ناب او در اغلب كتب فقهى مورد توجه خاص فقهاى بعد از او قرار گرفته است. به همین جهت او را همچون محقق اول و علامه حلى دانسته اند. محقق ثانى در نجف اشرف درگذشت.
استادان شیخ علی بن حسین کرکی
- شیخ شمس الدین محمد بن خاتون عاملى
- احمد بن حاج على عاملى عینائى
- زین الدین جعفر بن حسام عاملى
- شیخ شمس الدین محمد بن داود بن مؤذّن جزینى
- على بن هلال جزائرى
- ابن فهد حلى، سید حیدر آملى
شاگردان ایشان
- شیخ على بن عبدالعالى میسى عاملى
- شیخ عبدالنبى جزائرى
- شیخ على منشار عاملى
- شیخ زین الدین فقعانى
- شیخ احمد بن محمد بن ابوجامع معروف به ابن ابوجامع
- شیخ نعمت اللّه بن احمد بن خاتون عاملى
- شیخ برهان الدین ابراهیم بن على خوانسارى اصفهانى
دیگر تألیفات مهم شیخ علی
- جامع المقاصد
- حواشى بر ارشاد
- شرح لمعه
- حواشى بر شرایع
- حواشى بر مختصر النافع
- حواشى برمختلف، رساله جعفریه
- صیغ العقود والایقاعات
- اسرار اللاهوت فى الجبت والطاغوت
- شرح الفیه شهید اول در فقه
- رساله نجمیه در كلام
- رساله در عدالت
- رساله در حج
- رساله در غیبت
- حواشى بر دروس
معرفى اجمالى كتاب جامع المقاصد فی شرح القواعد
معروف ترین اثر گرانقدر محقق ثانى همین كتاب است. این كتاب كه تا مبحث نكاح قواعد است، از مدارك مهم فقه شیعه و مرجع و مستند فقها و مجتهدان بزرگ شیعه است. محقق ثانى را به سبب تألیف همین كتاب، صاحب جامع المقاصد هم مى گویند.
جامع المقاصد سرشار از تحقیقات عالى علمى و تدقیقات لطیف فقهى و پیراسته از تطویل و تكثیر فروع مى باشد و از نظر معنى، نگارش و محتوا یكى از بهترین و نفیس ترین و متقن ترین متون فقهى شیعه است. در بسیارى از متون فقهى، فقها فتاوى خود را مستند به رأى محقق ثانى نموده اند.
در اهمیت این كتاب صاحب جواهر گفته است: «هر مجتهدى كه جامع المقاصد و وسائل الشیعه و جواهر را داشته باشد، براى فهم و استدلال و استنباط و نگارش فقه نیازى به كتاب دیگرى ندارد».[۲]
این كتاب از كتاب طهارت شروع مى شود و به كتاب نكاح مبحث «تفویض البضع» پایان مى یابد.
وضعیت نشر کتاب
این كتاب به همت مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، در قم چاپ و منتشر شده است.
پانویس
متن کتاب جامع المقاصد فى شرح القواعد
منابع
کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی/ نویسنده: محمدرضا ضمیری
