مدرسه فیضیه

اين مدرسه از بناهاي دوره صفويه است كه به دستور شاه طهماسب صفوي ساخته شد و با توجه به تاريخ 937 ق ثبت شده بر كتيبه سر در ايوان جنوبي مدرسه، چهار سال پس از به سلطنت رسيدن اين پادشاه اين بنا نوسازي و بازسازي شد. به اعتبار متون معتبر تاريخي اين مدرسه از ميانه سده ششم هجري وجود داشته است. در حال حاضر از بناي زمان شاه طهماسب، جز ايوان جنوبي كه در واقع در ورودي در صحن عتيق آستانه مقدسه است، اثري بر جاي نيست.

در قرن يازدهم جمعي از دانشمندان بزرگ آن دوره كه مدتي در قم اقامت داشتند، از جمله «شيخ بهاءالدين عاملي» «سلطان العلما» و «قاضي سعيد قمي» «ملا عبدالرزاق لاهيجي» و «ملا محسن فيض» در اين مدرسه تدريس مي كردند.

ساختمان فعلي مدرسه فيضيه در زمان حكومت فتحعلي شاه قاجار به سال 1213 ق جايگزين بناي سابق شد. اين مدرسه يك بار نيز در دوره محمد شاه قاجار 1255 ق به وسيله «حاج علي محمد»، عموي «ميرزا علي اكبر فيض» تعمير و مرمت شد.

مدرسه فیضیه در شمال صحن عتیق آستانه حضرت معصومه قرار دارد و با توجه به کتیبه سردر ایوان جنوبی آن، به شاه طهماسب صفوی منسوب شده است. بنای فعلی آن در سال ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ق.، توسط فتحعلی شاه ساخته شد. در سال‌های دهه ۱۳۷۰ شمسی، زیر زمینی در وسط این مدرسه ساخته و کتابخانه آن نیز به صورت کلی تجدید بنا شد و توسعه یافت. این مدرسه به دلیل هم جواری با مسجد اعظم و مدرسه دارالشفاء به نوعی کانون مرکزی حوزه علمیه قم به شمار می‌رود و بخشی از مهم‌ترین درس‌های حوزه قم و نیز اجتماعات حوزوی در این مدرسه برقرار می‌شود.

در زمان رژيم منحوس پهلوي پس از مهاجرت «آيت الله شيخ عبدالكريم حائري» از اراك به قم و تجديد حيات حوزه علميه، مدرسه فيضيه نيز رونق تازه اي يافت و به دستور ايشان، حجره هاي طبقه دوم مدرسه و همچنين كتابخانه اي در آن قسمت احداث شد.

اين مدرسه در دوره زعامت و مرجعيت «آيت الله العظمي بروجردي» تعميرات اساسي شد. پس از شروع نهضت امام خميني قدس سره در ايران، اهميت اين مركز علوم ديني و علمي بر جهانيان نمايان شد.

صحن و حجره هاي مدرسه، يادآور حماسه هاي دوم فروردين و پانزدهم خرداد سال 1342 ش مي باشد. پس از تبعيد حضرت امام خميني رحمه الله، مدرسه فيضيه زير نظر شديد ساواك قرار گرفت و از تعداد طلبه هاي آن كاسته شد. در پيروزي انقلاب اسلامي اين مكان، پايگاه نشر انقلاب اسلامي شد و بدين جهت به دستور امام خميني رحمه الله مدرسه فيضيه تعمير و بازسازي شد.

هم اكنون مدرسه فيضيه 100 حجره دارد. چهار ايوان نيز در چهار طرف آن ساخته شد. از تازه ترين تحولات ساختمان اين مجموعه مي توان به بناي «تالار اجتماعات» در زير حياط مدرسه و بناي جديد كتابخانه در ضلع شمال شرقي آن اشاره كرد.

منابع

• آثار تاريخي و فرهنگي قم، رضاآقابابايي - سيد حسن قريشي.

• دانشنامه تاریخ معماری ایران شهر، مدخل مدرسه فیضیه