تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام

مطابق با حدیثی که مجلسی ره در بحار الانوار به نقل از علل الشرایع شیخ صدوق آورده است. این تسبیحات را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت فاطمه و حضرت علی علیه السلام در پاسخ به درخواست آنان برای در نظر گرفتن خادمی برای فاطمه سلام الله علیها داد در حالی که کارهای سنگین روزانه بر جسم ان حضرت اثر نموده بود. پيامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: آيا بهتر نيست چيزى به شما تعليم نمايم كه از خادم براى شما بهتر باشد، پس هر گاه خواستيد بخوابيد سى و سه مرتبه سبحان اللَّه، و سى و سه مرتبه الحمد للَّه، و سى و چهار مرتبه اللَّه‌ اكبر بگوييد. در کتاب من لایحضره الفقیه در ادامه حدیث آمده است که حضرت فاطمه عليها السّلام پس از شنیدن این سخن از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «رضيت عن اللَّه و عن رسوله، رضيت عن اللَّه و عن رسوله». (من از خدا و رسولش راضى شدم من از خدا و رسولش راضى شدم‌) در آن لحظه که این هدیه آسمانی به فاطمه سلام الله علیها عطا شد، فرمود: «از خدا و رسول خدا راضی شدم».

معنای تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها

الله اکبر، اولین ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها:

در تسبیح فاطمی سلام الله علیها، انسان با گفتن «الله اکبر» به نهایت عجز خود اعتراف می‌کند و به ناتوانیش به درگاه الهی بارها اقرار می‌کند.

جمیع بن عمیر گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم، حضرت از من پرسید: جمله «الله اکبر» یعنی چه؟ گفتم: یعنی خدا از همه چیز بزرگتر است، حضرت فرمود: مطابق این معنی، خدا را چیزی تصور کرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء کرده‌ای و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده‌ای.

عرض کردم: پس معنی الله اکبر چیست؟ حضرت پاسخ داد: معنایش این است که؛ «الله اکبر من ان یوصف؛ خداوند بزرگتر از آن است که توصیف گردد».

الحمدلله، دومین ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها:

پس از آن که انسان به عجز و ناتوانی خویش در شناخت‌ خالق اعتراف کرد، با گفتن الحمدلله که از افضل اذکار تسبیح است، وارد مرحله بعدی می‌شود.

حضرت امام خمینی؛ در باب حمد می‌فرماید: «حمد خدا مساوق شکر است؛ چنانچه در روایات کثیره وارد است که کسی که بگوید: الحمدلله، شکر خدا را ادا کرده؛ چنانچه امام صادق فرمود: شکر هر نعمتی، و اگر چه بزرگ باشد این است که حمد خدای عزوجل کنی».

و... امام صادق علیه السلام فرمود: ...کمال شکر گفتن مرد است، الحمدلله رب العالمین... و در حدیثی حماد بن عثمان گفت: بیرون آمد حضرت صادق علیه السلام، از مسجد و حال آن که گم شده بود مرکوب آن حضرت.

فرمود: «اگر خداوند رد کند آن را به من، هر آینه شکر می‌کنم او را حق شکر او». گفت: درنگی نکرد تا آن که آن مرکوب آورده شد. پس فرمود: «الحمدلله‌». قائلی عرض کرد: «فدایت‌ شوم، آیا شما نگفتید که شکر خدا می‌کنم حق شکر او را؟»

فرمود: «آیا نشنیدی که من گفتم: الحمدلله».

از این روایت معلوم می‌شود که حمد خداوند افضل افراد شکر لسانی است.

«سبحان الله‌»؛ سومین ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها:

شخصی از حضرت علی علیه السلام پرسید: معنی سبحان الله چیست؟ جضرت فرمود: «سبحان الله‌» تعظیم مقام بلند و با عظمت‌ خدا و منزه دانستن او از آنچه که مشرکان می‌پندارند، است و زمانی که بنده این کلمه را می‌گوید، همه فرشتگان بر او درود می‌فرستند».

فضیلت و آداب تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها

روایات زیادی در این باب در کتب معتبر وجود دارد و گستردگی روایات و عنایت اکثر ائمه به ذکر سخنی درباره تسبیح از عظمت آن پرده برمی‌دارد.

امام باقر علیه السلام درباره تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها می‌فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشی، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا سلام الله علیها عبادت نشده است و اگر چیزی افضل از آن وجود داشت، رسول خدا صلی الله علیه و آله آن را به فاطمه سلام الله علیها اعطاء می‌کرد».

حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، درباره تسبیح فرمود: «ان فضل الدعاء والتسبیح بعد الفرائض علی الدعاء بعقب النوافل، کفضل الفرائض علی النوافل. فضیلت دعا و تسبیح بعد از نمازهای واجب در مقایسه با دعا و تسبیح پس از نمازهای مستحبی، مانند فضیلت واجبات بر مستحبات است».

امام صادق علیه السلام نیز به فضیلت تسبیح بعد از نمازهای واجب چنین اشاره کرد: «من سبح تسبیح فاطمه الزهراء سلام الله علیها قبل ان یثنی رجلیه من صلاة الفریضه، غفر الله له. هر کس بعد از نماز واجب تسبیح فاطمه زهرا سلام الله علیها را به جا آورد، قبل از این که پای راست را از بالای پای چپ بردارد، جمیع گناهانش آمرزیده می‌شود».

و در حدیثی دیگر فرمود: «من سبح تسبیح فاطمة سلام الله علیها، فقد ذکرالله الذکر الکثیر. کسی که تسبیح فاطمه زهرا سلام الله علیها را بگوید، خدا را به ذکر کثیر یاد کرده است».

روزی امام صادق علیه السلام ابوهارون را مخاطب ساخت و از تعلیم تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها به کودکان سخن گفت: «یا ابا هارون، انا نامر صبیاننا بتسبیح فاطمة سلام الله علیها کما نامرهم بالصلاة، فالزمه، فانه لم یلزمه عبد فشقی. ای ابوهارون، ما تسبیح فاطمه سلام الله علیها را به فرزندان خود سفارش می‌کنیم همچنان که آنها را به نماز توصیه می‌کنیم. تو نیز بر آن مداومت کن زیرا هر بنده‌ای که بر آن مواظبت و مداومت کند، سرانجام نیکو خواهد داشت».

در جای دیگر حضرت از عظمت تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها در مقابل نمازهای مستحبی چنین یاد کرد: «تسبیح فاطمه سلام الله علیها فی کل یوم فی دبر کل صلاة احب الی من صلاة الف رکعة فی کل یوم. تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها در هر روز، به دنبال هر نماز نزد من از هزار رکعت نماز (مستحبی) در هر روز، محبوبتر است».

امام هادی علیه السلام فرمود: «لنا اهل البیت عند نومنا عشر خصال: الطهارة... و تسبیح الله ثلاثا و ثلاثین و تحمیده ثلاثا و ثلاثین، و تکبیره اربعا و ثلاثین... ما اهل بیت‌ به هنگام خواب ده کار را انجام می‌دهیم: وضو گرفتن... و سی و سه مرتبه «سبحان الله‌» گفتن و سی و سه مرتبه «الحمدلله‌» گفتن و سی و چهار مرتبه «الله اکبر» گفتن و...».

خواص و آثار فراوان دیگری برای گوینده تسبیحات آن حضرت ذکر شده که برخی از آنها بدین قرار است: ناکام و ناامید نشدن، دورکردن شیطان، برطرف نمودن سنگینی گوش، نجات یافتن از شقاوت و بدبختی، باعث‌ سنگینی اعمال، خوشنودی خداوند و رفتن به بهشت می‌شود.

اوقات و مکانهای تسبیحات حضرت فاطمه سلام الله علیها

از اوقات مختلف و مکانهای زیادی برای تسبیح حضرت یاد شده که برخی عبارتند از: بعد از نمازهای واجب و مستحبی به هنگام خواب پس از نمازهای استغاثه به حضرت فاطمه سلام الله علیها و نماز زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و نماز زیارت حضرت امیرالمؤمنین و نماز حضرت ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در مسجد صاحب الزمان جمکران و قبل از زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها در قم به گونه‌ای که سبحان‌الله قبل از الحمدلله گفته می‌شود.

منابع

• تسبیح زهرا سلام الله علیها هدیه آسمانی، اسماعيل محمدى، ماهنامه كوثر، شماره 8.
• من لا يحضره الفقيه؛ شیخ صدوق؛ترجمه غفارى، على اكبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر؛ نشر صدوق‌؛ تهران؛ 1367 ش‌
• زندگانى حضرت زهرا عليها السلام( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار)؛مجلسى، محمد باقر؛ ترجمه روحانى‌؛انتشارات مهام‌؛ تهران‌؛ 1379 ش‌