عمار یاسر

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

عمار بن یاسر از یاران با وفای پیامبر(ص) و حضرت علی (ع) است

ولادت عمار یاسر

ابو یقظان عمار بن یاسر عنسی از تبار عبار مذحج یمن و حلیف و هم پیمان قبیله بنی مخزوم مکه بود و در حدود 57 سال قبل از هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در قبیله بنی مخزوم به دنیا آمد. پدرش یاسر و مادرش سمیه از مسلمانان پیشگام و اولین شهیدان اسلام بودند پس از بعثت پيامبر خدا، ياسر و سميه از پيشگامان پذيرش اسلام بودند و در آن دوران سخت در مكه، شديدترين شكنجه ها را به خاطر توحيد و مسلمانى تحمل كردند و سرانجام زير شكنجه هاى طاقت فرساى مشركان قريش شهيد شدند.

عمار یاسر در زمان پیامبر(ص)

عمار، فرزند جوان اين دو قهرمان شهيد، با قلبى مالامال از عشق به اسلام و حضرت محمد صلی الله علیه و آله آن دوران سخت را پشت سر گذاشت و همراه اولين گروه از مسلمانان كه به سرپرستى جعفر بن ابى طالب به حبشه هجرت كردند، به آن ديار رفت و پس از هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به مدينه، به آن حضرت پيوست و همه توان خود را در خدمت به اسلام و قرآن و در ركاب پيامبر اسلام به كار گرفت.[۱]

رسول خدا بین او و حذیفه بن یمان پیمان برادری استوار ساخت. عمار در ساخت مسجد النبی حضور فعال داشت. وقتی با توهین عثمان مواجه شد، پیامبر خدا در شان او، این خبر غیبی را فرمود:«انک من اهل الجنه، تقتلک الفئة الباغیة.» (تو از اهل بهشت هستی. ستم‌پیشگان تو را خواهند کشت.)

حضرت محمد صلی الله علیه و آله درباره او فرمود: سراپاى عمار را ايمان پر كرده، و ايمان با گوشت و خونش آميخته است.[۲]

ستايش هاى فراوان پيامبر خدا از عمار ياسر، از او چهره اى دوست داشتنى، الگوى ايمان، اسوه حق و تجسم ارزش هاى قرآنى ساخته است و اين سخن آن حضرت كه: عمار، يكى از چهار نفرى است كه بهشت، مشتاق آنان است،[۳] يكى از اين گونه سخنان ستايش آميز است.

عمار ياسر، به عنوان سربازى شجاع و با ايمان در ركاب پيامبر خدا صلی الله علیه و آله حضور داشت و در جنگ هاى متعدد، با جان فشانى خود ايمان راستين خويش را نشان مى داد. در جنگ خندق، در حفر خندق پيرامون مدينه براى جلوگيرى از نفوذ دشمن، از فعال ترين نيروهاى مسلمان بود كه مورد ستايش پيامبر نيز قرار گرفت.

عمار یاسر در زمان خلافت عمر

وى در زمان خليفه دوم، مدتى امارت و ولايت كوفه را عهده دار بود و در زمانِ مسئوليتش در اين شهر، هم چنان روحيه تواضع و اخلاص و ساده زيستى را حفظ كرد و كوشيد تا از عدل و حق فاصله نگيرد. همين شيوه بر عده اى سنگين آمد و زمينه بركنارى او را فراهم آوردند. پس از آن وى دوباره به مدينه برگشت و در كنار على عليه السلام ماند و از دانش و كمالات او بهره گرفت.

عمار یاسر در زمان عثمان

در هنگام خلافت عثمان، عمار از مخالفان مشهور حکومت بود و در این راه برای بار دیگر به مقام جانبازی در راه خدا نایل آمد. نقل است که وقتی عثمان با سخنان منطقی عمار و انتقاد صریح او از چپاول ثروت مسلمانان از ناحیه حکومت، مواجه شد، وی را به شدت مورد ضرب و جرح قرار داد و لگدهای او بر شکم عمار باعث شد عمار به بیماری فتق مبتلا شود. پس از قتل عثمان، عمار از دعوت کنندگان مردم به بیعت با امام علی علیه السلام و از نخستین بیعت کنندگان با آن امام بود.

عمار، معيار حق بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده بود: عمار با حق است و از آن جدا نمى شود. از اين رو در بروز فتنه ها وقتى كار بر مردم مشتبه مى شد، نگاه مى كردند عمار در كدام طرف است، همان جبهه را جبهه حق مى دانستند. در نبرد صفين نيز، وجود عمار در ميان لشكريان اميرالمؤمنين عليه السلام دليلى بود بر اين كه اين سو حق، و جبهه مقابل، باطل و ستمگر است.

عمار یاسر در زمان خلافت امام علی(ع)

پس از رحلت پيامبر، عمار هم چنان در راه دفاع از حق و ولايت و اهل بيت، استوار ماند و دچار انحرافات سياسى يا دنيا طلبى هاى شيطانى و جاه طلبى نگشت و چون شاهد ناديده گرفته شدن توصيه هاى روشن رسول خدا درباره اهل بيت و اميرالمؤمنين عليه السلام بود، در راه دين و حمايت از على عليه السلام مصمّم تر شد و هرگز از آن جدا نشد.

وى از افراد گروه (شُرطة الخميس) در زمان على عليه السلام بود; يعنى آنان كه براى فداكارى در راه دين و حمايت از رهبرى امام و اطاعت از همه فرمان هاى او، شرط و پيمان جان با آن حضرت بسته بودند. پيامبر صلی الله علیه و آله و على عليه السلام هم به آنان وعده بهشت داده بود.[۴]

عمار همان گونه كه در طول حيات پيامبر خدا، مؤمنى جان بر كف و مدافع اسلام بود، در دوران امامت على عليه السلام نيز شيعه اى مخلص و استوار بود و در ركاب وى با متجاوزان و پيمان شكنان جنگيد عمار در دوران خلافت على عليه السلام سالخورده بود، اما جوان دل، با نشاط و پر تلاش بود. وى در دوران حكومت علوى، رئيس نيرو هاى انتظامى در مدينه شد. پس از فتنه گرى هاى معاويه در شام و پيمان شكنى طلحه و زبير و بروز زمينه هاى جنگ جمل و صفين، وى به همراهى امام حسن مجتبى عليه السلام مأمور تجهيز نيرو از شهر كوفه شدند.

در نبرد صفين، حماسه آفرينى هاى عمار در دفاع از جبهه حق و رسوا كردن نيرو هاى باطل بسيار چشمگير بود. او در ميدان نبرد، خطبه هاى شورانگيز مى خواند و رزمندگان را به پيكار بى امان با متجاوزان و پيمان شكنان دعوت مى كرد. خطابه هاى روشنگر او، به سپاه حق بصيرت بيشترى مى داد. وقتى چشم او به پرچم عمرو بن عاص افتاد، گفت: به خدا قسم، ما با اين پرچم تاكنون سه بار جنگيده ايم و اينان در اين جنگ هم هدايت شده نيستند و در همان كفر سابق به سر مى برند.[۵]

شهادت عمار یاسر

عمار در همه صحنه ها یار مخلص و مشاور امین امیر مومنان بود و در جنگ های جنگ جمل و جنگ صفین نیز شمشیر زد تا این که در سال 37 هجری در 94 سالگی به ضرب شمشیر سپاه ستمگر معاویه، در جنگ صفین به فیض شهادت نایل آمد و خبر غیبی پیامبر خدا تحقق یافت.

مرگ عمار امیرالمؤمنین را سخت ناراحت کرد و در کنار پیکر بی جان او فرمود: رحم الله عماراً یوم ولد.. و یوم قتل.. . یبعث حیاً. «'ترجمه: خدا عمار را رحمت کند، روزی که به دنیا آمد، روزی که کشته شد و روزی که دوباره مبعوث می شود.» آنگاه بر پیکر وی نماز خواند و بدنش را در منطقه صفین به خاک سپرد.

شهادت عمار ياسر، گرچه در حضرت امير و يارانش شديداً اثر گذاشت و آنان را غمگين ساخت، ولى در تزلزل روحيه سپاه شام و رسوا نمودن معاويه هم بسيار مؤثر بود. چون رسول خدا صلی الله علیه و آله بارها درباره او فرموده بود: گروه ستمكار و اهل بغى، او را مى كشند. و ثابت شد كه اين گروه، همان سپاه شام اند كه به فرمان معاويه به جنگ با على عليه السلام آمده اند.

سخن معاويه درباره او، به عنوان اعتراف دشمن، جايگاه والاى او را نشان مى دهد. روزى كه مالك اشتر با دسيسه معاويه در راه عزيمت به مصر شهيد شد، معاويه پس از شنيدن اين خبر گفت: على بن ابى طالب دو دست داشت: يكى از آن ها در جنگ صفين بريده شد و آن عمار ياسر بود; دست ديگرش امروز جدا گرديد و آن مالك اشتر بود.[۶]

باشد كه ايمان و صبر و شجاعت عمار و حركتش بر مدار و محور حق و ولايت، الگوى همه رهروان راه حق و عدالت باشد.

مزار عمار یاسر

مرقد عمار یاسر در کشور سوریه در شهر «رقه» سمت راست دروازه قدیمی شهر که به دروازه باب علی(ع) مشهور است، واقع شده است. [۷]

تخریب مزار عمار یاسر

گروه تروریستی تکفیری «داعش» روز چهارشنبه 24 اردیبهشت 1393 در ادامه اقدامات غیرانسانی خود مزار «اویس القرنی» و «عمار یاسر» را در شهر «رقه» در شمال سوریه تخریب کرد.[۸]

پانویس

  1. اعيان الشيعه، ج8، ص373.
  2. همان.
  3. اختصاص، ص 12.
  4. همان، ص 3.
  5. همان، ص14؛ اعيان الشيعه، ج8، ص374.
  6. اختصاص، ص81.
  7. البرز نیوز، 3 دی 1391
  8. فرهنگ نیوز، 25 اردیبهشت 1393

منابع