امامزاه آمنه خاتون قزوین
يکي از زيارتگاههاي شهر قزوين بقعه امامزاده آمنه خاتون يا امينه خاتون مي‌باشد. اهالي از او به عنوان دختر امام جعفرصادق علیه السلام ياد مي‌کنند ولي در برخي منابع او را دختر امام موسي کاظم علیه السلام معرفي کرده‌اند.[۱] مدرکي مکتوب از صاحب مدفن در بنا وجود ندارد.[۲]
اين بنا متعلق به دوره صفويه در ميان گورستان محله پنبه ريسه شهر قزوين واقع شده است. شکل ظاهري آن به «صورت مخروطي و قسمت پايين ساختمان از سنگهاي صاف و روسازي آن از کاشيهاي رنگارنگ مي‌باشد... در ورودي آن رو به جنوب است و داخل حرم در يک قسمت صندوق کوچک است... در اين مقبره چاه عميقي است که گويا متجاوز از چهل متر گودي آن است سابقاً مردم براي حوائج خود عريضه به نام حضرت صاحب‌الزمان مي‌نوشتند و به آن چاه مي‌انداختند».[۳]
دکتر پرويز ورجاوند معماري اين بنا را چنين توضيح داده است:
نقشه هسته اصلي حرم هشت ضلعي است و در بدنه هر ضلع طاقنمايي با قوس کليلي (يک نوع قوس کم خيز ايراني بدون تيزِي) اجرا شده است. پوشش بقعه به ياري کاربنديهاي ميان قوسها انجام گرفته و ستاره‌اي هشت پر را عرضه مي‌کند. محرابي با تزئينات مقرنس در آن وجود دارد...
هيچ گونه تزئيني به جز يک پنجره مشبک گچي زيبا در درون بقعه اجرا نشده است. در نماي خارج، بقعه به صورت يک برج استوانه‌اي شکل که گنبدي بر فراز آن است ديده مي‌شود. نماي شمالي بنا روشنگر آن است که بعد از ساختن هسته مرکزي يعني برج استوانه‌اي شکل در دو جانب آن دو واحد ديگر بنا کرده‌اند.
بناي جانب راست يا شرقي رواق مستطيل شکل است که سقف آن به کمک قوسهاي آجري پوشيده شده است و بخشي از بدنه استوانه‌اي بقعه در آن ديده مي‌شود. رواق مزبور از افزوده‌هاي دوران قاجار است که از آن با ورودي کم ارتفاعي به بقعه راه مي‌یابند اطراف آن را با قطعه سنگهايي نظير نماي استوانه‌اي خود بقعه پوشش کرده‌اند.
در جانب غرب نيز در چند دهه پيش شبستان مستطيل شکلي ساخته‌اند که همچنان قسمتي از ديوار بدنه استوانه‌اي شکل بقعه در آن ديده مي‌شود. در نماي بخش مرکزي در زير گنبد در دو رديف نخست با آجرهاي لعابدار و در بالاي آن به بلندي 80 سانتي متر با کاشي هفت رنگ و نگاره‌هاي گياهي، بدنه يا گردني گنبد تزئين شده است... در صحن چند قبر قديمي هنوز برجاي مانده است... که دو سنگ قبر با تاريخهاي 1140 و 1183 هـ.ق شناسايي شده است.[۴]
پانویس
- ↑ دايرةالمعارف تشيع، زير نظر احمد صدر حاج سيد جوادي و... تهران، بنياد اسلامي طاهر، 1366، ج1. ذيل مدخل آمنه بنت امام موسي کاظم علیه السلام، ص235.
- ↑ دايرةالمعارف بناهاي تاريخي ايران در دوره اسلامي: بناهاي آرامگاهي، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، 1376. ص128.
- ↑ سيد محمدعلي گلريز، مينودر يا باب‌الجنه قزوين، تهران، دانشگاه تهران، 1337، ص627.
- ↑ دايرةالمعارف زن ايراني، مرکز امور مشارکت زنان رياست جمهوري، بنياد دانشنامه بزرگ فارسي، تهران، 1382. ص106-107.
منابع
