یحیی بن بطریق

ابوحسین یا ابوزکریا شمس الدین یحیی بن حسن بن حسین بن علی بن محمد بن بطریق اسدی حلی (523 - 600 ق / 1129 - 1204 م)، فقیه و ادیب و محدث و متکلم امامی است.

آل بطریق

آل بطریق از خاندان های بزرگ علم و ادب در حله بود. ابن بطریق دو فرزندش، علی و محمد، از مشهورترین افراد این خاندان بزرگ شیعی بودند.

معرفی اجمالی ابن بطریق

شيخ ابوالحسن, يحيى بن حسن بن حسن بن على بن محمد بن بطريق حلى اسدى ربعى, مكنّا به ابوالحسن و ابوزكريا و ملقب به شرف الاسلام و شرف الدين و شمس الدين در سال ۵۲۳ ق, (/ ۱۱۲۹م) در شهر حلّه به دنيا آمد. او مدتى را در بغداد گذراند و پس از آن, در شهر واسط سكنا گزيد و مشغول عبادت شد و زندگانى به زهد سپرى كرد. وى در سال ۵۹۶ق, پس از اتمام تحصيلات و حصول قوه اجتهاد به حلب بازگشت و بقيه عمر با بركت خود را در آن جاگذراند.

تحصیلات

وی فقه و کلام را در مذهب امامیه نزد سدید الدین محمود حمصی فراگرفت و پس از آن نحو، لغت، نظم و نثر را نیز فراگرفت.

وی در مذهب امامیه به مرتبه (افتاء) دست یافت. مدتی را در بغداد و سپس در واسط اقامت گزید و در آن جا بسیار مشهور شد.

استادان

از جمله استادان روایی او از اهل سنت می توان به ابوالغنائم معمر بن محمد بن عبدالله حسینی، ابوجعفر اقبال بن مبارک بن محمد عکبری واسطی، ابوبکر عبدالله بن منصور بن عمران باقالانی، محمد بن یحیی بن محمد بن ابی السطلین علوی بغدادی، ابوالحسن محمد بن علی حسن بن علی بن وزیر ابوالعلاء واسطی اشاره کرد.

از مشایخ و استادان خاصه او می توان عمادالدین ابوجعفر محمد بن قاسم طبری صاحب بشارة المصطفی، احمد بن طاهر بن علی بن طاهر حسینی و محمد بن علی ابن شهر آشوب مازندرانی را نام برد.

شاگردان

شاگردان و راویان او عبارتند از: علی بن یحیی بن حسن بن بطریق، ابوالحسن علی بن یحیی خیاط سورآوی، شرف الدین فخار بن سعد بن فخار بن احمد، نجم الدین محمد بن ابی هشام علوی، صفی الدین محمد بن معد بن علی، ابوحامد نجم الاسلام محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی و محمد بن جعفر مشهدی.

آثار

ابن بطریق در شعبان 600 ق در 77 سالگی درگذشت. از او آثاری بجا مانده است. از جمله آثارش می توان موارد زیر را برشمرد:

1. ابطال شبهة المتاولین لنص ولایة امیرالمومنین.
2. المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار.
3. المناقب.
4. عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار؛ که مؤلف در این اثر آرای اهل سنت را درباره مناقب امام علی علیه السلام از کتاب های صحاح ستة، تفسیر ثعلبی، حلیة ابونعیم، مناقب ابن مغازلی، فردوس ابن شیرویه، مغازی ابن اسحاق، مناقب سهائی گردآورده است. این کتاب در سال 1309 ق در تبریز و بعد از آن در 1407 ق در قم به چاپ رسید.
5. خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین؛ این کتاب شامل آیاتی است که به اعتراف عامه و شهادت صحاح ستة در مناقب امام علی علیه السلام نازل شده است این کتاب نخستین بار در 1311 ق به همراه نور الهدایة دوانی و پس از آن در 1406 ق به کوشش محمدباقر محمودی در تهران چاپ شد.

منابع

• کتاب تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.
• زندگى ابن بطريق،پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، بازیابی: 14 اردیبهشت 1393.

.طبقات اعلام الشيعة, ص ۳۳۷; لسان الميزان, ج ۶, ص ۲۴۷.

هدية الاحباب, شيخ عباس قمى, ص ۵۸; روضات الجنات, به نقل از برخى كتب, ص ۱۹۶.

روضات الجنات, ص ۱۹۶.

التراث العربى, ج ۴, ص ۸۸; الذريعة, ج ۱۵, ص ۳۳۴; الكنى و الالقاب, ج ۱, ص ۲۱۷.

طبقات اعلام الشيعة, ص ۳۳۷; لسان الميزان, ج ۶, ص ۲۴۷.