القواعد الفقهیه (بجنوردی) (کتاب)
القواعد الفقهیة کتابی است در بیان قاعده های کلی فقهی از سید محمدحسن بجنوردی از اساتید حوزه.
معرفی اجمالی کتاب
در این کتاب آيت اللّه سيد محمدحسن بجنوردي با گردآوري، تدوين و تبيين بيش از 64 قاعده فقهي در دوازده جلد كمك شايان توجهي به فقه و فقيهان كرد. وي افزون بر تفسير و تبيين معناي هر قاعده و موارد كاربرد آنها در فقه به تثبيت و استوارسازي قواعد ياد شده بر پايه كتاب، سنت، اجماع و سيره پرداخت و مجموعه مباحث را در هفت جلد ارائه كرد.
قواعدي كه وي در اين كتاب مورد توجه قرار داده‌اند به شرح زير است: قاعده اتلاف، قاعده احسان، قاعده اصالة الصّحه، قاعده اصالة اللزوم، قاعده اقدام، قاعده الاسلام يجب ما قبله، قاعده الشرط الفاسد ليس بمفسد للعقد، قاعدة المغرور يرجع الي من غرّه، قاعده تحذير، قاعدة ندرء الحدود بالشبهات، قاعده عدم ضمان الامين، قاعده قرعة، قاعده لاضرر و لاضرار، قاعده لوث، قاعده كل مبيح تلف قبل قبضه فحو من مال بايعه، قاعدة ما يضمن بصحيحه يضمن بفاسد، قاعده من ملك شيئاً ملك الاقرار به، قاعده نفي السبيل، قاعده نفي عسر و حرج و قاعدة يد.
بخش های کتاب
محققان اين كتاب افزون بر ارائه مدارك بررسي تاريخچه پيدايش و روند هر قاعده و استخراج روايات و آيات مورد استفاده در كتاب و اقوال علماء كه مورد اشاره مؤلف بوده است در پايان كتاب چندين فهرست نيز ضميمه كردند؛ اين فهرست ها شامل فهرست موضوعي مجموعه، فهرست آيات قرآني، فهرست احاديث، فهرست نام معصومان علیهم السلام، فهرست اعلام، فهرست كتبي كه در متن كتاب از آنها ياد شده است، فهرست منابع تحقيق اعم از كتاب و مجلات مي‌باشد.
انگیزه نگارش
بجنوردی، روش متداول تدریس فقه در مرحلة عالی (خارج) را ـ که استاد، کتابی فتوایی را متن درس خود قرار داده و مسایل آن را یک به یک مطرح و در نفی یا اثبات آن برهان آورده و سرانجام نظریة خود را اعلام کند ـ برای پرورش شاگردان نمی پسندید؛ او معتقد بود که این شیوه، قواعد اساسی اجتهاد را به شاگرد نمی آموزد تا بتواند از آن در موارد مشابه دیگر نیز استفاده کند، از این رو شاگردان، خود غالباً با حضور طولانی در درس خارج فقه ممکن است به ملکة استنباط احکام نایل شوند.
او همچنین معتقد بود که اگر استادان به طرح قواعد کلی فقهی بپردازند و سپس کاربرد و تطبیق آن بر مصادیق را به شاگردان بیاموزند شاگردان زودتر به قدرتِ استنباط احکام می رسند. بر همین اساس، کتاب محققانة خود، القواعد الفقهیه را تألیف کرد.
وضعیت نشر
قدیم ترین چاپ کتاب حاضر توسط مطبعه الآداب در سال 1368 بوده و جدیدترین چاپ توسط دلیل ما در سال 1382 موجود می باشد.
منابع
- سایت نوسا بوک (18 اردیبهشت 1391)
- سایت تبیان، قواعد الفقهیه (18 اردیبهشت 1391)
