جامع المقدمات (کتاب)

مجموعه ای از کتابهای «صرفی و نحوی و غیره» به زبان فارسی و عربی. این مجموعه دارای چندین رساله مختلف است که طلاب علوم دینی، در حوزه های علمی شیعه به عنوان اولین کتاب، یکایک آن را خوانده و با مسائل صرف و نحو و منطق و... آشنا شده و برای دروس سنگینتر و مهمتر مقدمه ای می شود. نویسنده های این رسالات، چند نفر از جمله: میر سید شریف جرجانی، ملا محسن فیض و...

فهرستی از جامع المقدمات:

1. شرح امثله: تفصیل کامل یک دوره صرف افعال عربی (به زبان فارسی) نوشته میر سید شریف جرجانی
2. صرف میر با حواشی آن: رساله ای در صرف افعال عربی و مهمورات و معتلات، نوشته میر سید شریف جرجانی
3. شرح التصریف: شرح رساله چهارم (التصریف) نوشته مسعود بن عمر قاضی تفتازانی

این چند کتاب در جامع المقدمات، کتب در علم "صرف" است. کتب نحوی از این قرار است:

1. عوامل، رساله ای درباره عوامل اعراب زبان عربی (به زبان عربی) نوشته عبدالقاهر جرجانی
2. شرح عوامل، رساله ای در شرح کتاب عوامل (به زبان عربی) نوشته ملا نظرعلی گیلانی
3. عوامل ملامحسن، رساله ای در عوامل اعراب (به زبان عربی) نوشته ملا محسن فیض
4. عوامل منظومه، رساله ای منظوم در علم نحو «عوامل اعراب» (به زبان فارسی)، سروده "کمال الدین بن حسام". وی این رساله خود را به نام "سلطان غیاث الدین بن فخرالدین" از امیران سیستان و غور سروده است.
5. الهدایه، رساله ای در نحو عربی (به زبان عربی) نوشته ابوعبدالله زبیر بن احمد شافعی معروف به "زبیر بصری"
6. شرح انموذج، کتابی در علم نحو عربی (به زبان عربی) متن از جارالله زمخشری و شرح آن از "جمال الدین محمد بن عبدالغنی اردبیلی"
7. صمدیه، رساله ای فشرده و مفید در علم نحو (به زبان عربی)، نوشته "شیخ بهائی". وی این کتاب را برای برادرش عبدالصمد نوشته و از همین رو به این نام گذاشته است.

علاوه، چند رساله دیگر در این کتاب هست:

1. کبری، رساله ای مختصر در علم منطق صوری (به زبان فارسی) نوشته میر سید شریف جرجانی
2. صیغ مشکله، رساله ای در شرح برخی صیغه های افعال عربی است که برخلاف قاعده است. مولف این رساله، ناشناخته است که چگونگی تحول آن را بیان کرده و دلیل صرفی آن را گفته است.
3. آداب المتعلمین: رساله ای درباره چگونگی رفتار دانش آموز، چگونه درس خواندن و مطالعه، احترام به استاد (به زبان عربی) منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی.

تمام این رسالات، بنام کتاب جامع المقدمات در دسترس است که بارها به طور مکرر در ایران چاپ شده است. از بهترین چاپ های آن در دو جلد با حاشیه «مدرس افغانی» سال 1365 هجری شمسی در تهران است.

منابع

جامع المقدمات، دائره المعارف طهور.