ورع
ورع، عبارت است از نگهداری کامل و حفظ نفس در آخرین مرتبه و در عین حال، هراسان بودن از لغزش یا سختگیری بر نفس است برای تعظیم حق.
امام خمینی درباره مراتب ورع می نویسند: «ورع عامه، اجتناب از کبائر است و ورع خاصه، اجتناب از مشتبهات است برای خوف وقوع در محرمات. ورع اهل زهد، اجتناب از مباحات است برای احتراز از وزر آن و ورع اهل سلوک، ترک نظر به دنیاست برای وصول به مقامات و ورع مجذوبین، ترک مقامات است برای وصول به باب الله و شهود جمال الله و ورع اولیا، اجتناب از توجه به غایت است.
ورع از محارم الله پایه کمالات معنویه و مقامات اخرویه است و برای هیچ کس مقامی حاصل نشود، مگر به ورع از محارم الله و قلبی که دارای ورع نباشد، به طوری زنگار و کدورت او را فرو می گیرد که امید نجات بسا باشد که از آن منقطع گردد. صفای نفوس و صقالت آنها به ورع است و این منزل برای عامه مهمترین منازل است و تحصیل آن از مهمات مسافر طریق آخرت است.
پارسائی و پرهیز از حرام بزرگترین باعث و وسیله نجات و عمده چیزی است که آدمی را به سعادت ها و درجات عالی می رساند. بعضی از علماء ورع و تقوا از محارم الهی را به چهار درجه تقسیم کرده اند:
- اول، ورع اهل عدل و آن اجتناب از هر چیزی است که مستلزم فسق و گناهکار بودن است و موجب خروج از عدالت است.
- دوم ورع صالحین است و آن اجتناب از شبهات است.
- سوم اجتناب است از انجام آن اموری که خوف آن می رود به حرامی یا شبهه حرامی مبدل شود یا حرامی را به دنبال داشته باشد.
- چهارم ورع صدیقین است و آن اجتناب از هر چیزی است که برای خدا نباشد.
چنانچه امام صادق علیه السلام فرمود: «تقوا برسه وجه است. اول تقوا از خوف نار و عقاب که همان ترک حرام است که در واقع تقوای عوام می باشد. دوم تقوای از خدا (نه از خوف جهنم) که ترک شبهات است و این مرتبه تقوای خواص است. سوم تقوای فی الله و آن ترک حلال است به خاطر دچار نشدن به شبهه».
ورع در روایات
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «خیر دینکم الورع؛ بهترین صفت دین شما پرهیزکاری است».
و فرمود: «من لقی الله سبحانه ورعا اعطاه الله ثواب الاسلام کله؛ هر که در حالی که از اهل ورع و پرهیزکاری است خدای سبحان را ملاقات کند خداوند تمامی ثواب اسلام را به او عطا می فرماید».
امام باقر علیه السلام فرمود: «ان اشد العبادة الورع؛ سختترین عبادت ورع است».
و فرمود: «شیعه ما نیست مگر کسی که پرهیزکاری را شعار خود سازد و خدا را اطاعت کند، پس از خدا بترسید و به امید آنچه نزد خداست عمل کنید».
حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: «اوصیک بتقوی الله و الورع و الاجتهاد و اعلم انه لاینفع اجتهاد لاورع فیه؛ تو را به تقوای خدا و ورع و کوشش سفارش می کنم و بدان که کوششی که در آن ورع نباشد، سودی ندهد».
و فرمود: «اتقوا الله و صونوا دینکم بالورع؛ از خدا بترسید و دین خود را با ورع پاسداری کنید».
و فرمود: «علیکم بالورع فانه لاینال ما عندالله الا بالورع؛ پرهیزکاری کنید که به آنچه نزد خداست جز به ورع نتوان رسید».
منابع
- جامع السعادات، ملا مهدی نراقی.
- چهل حدیث، امام خمینی.
