عثمان بن عفان

عثمان بن عفان از طرف پدر و مادر، اموى و از سوى جده مادر، هاشمى است. وى پيش از هجرت در مكه معظمه به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم گراييد و با دختر آن حضرت، به نام «رقيه بنت محمد صلى الله عليه و آله و سلم» ازدواج كرد.

او ابتدا به حبشه و سپس به مدينه منوره هجرت نمود و همسرش رقيه در مدينه وفات يافت. سپس با دختر ديگر رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به نام «ام كلثوم بنت محمد صلى الله عليه و آله و سلم» ازدواج كرد كه پس از چند سالى، ايشان نيز در مدينه وفات يافت.

عثمان از هيچ يك از دو دختر رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم داراى نسلى نشد. وى يكى از اعضاى شوراى شش نفره جهت تعيين خليفه، پس از قتل عمر بن خطاب بود كه به زمامدارى مسلمانان نايل آمد. در زمان زمامدارى وى مروان بن حكم، معاوية بن ابى سفيان و بسيارى ديگر از امويان (كه سابقه دشمنى آنان بر اسلام و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بر احدى پوشيده نيست) خلافت و حكومت را همچون غنيمتى كه در جنگ بدست مى آوردند، در ميان خويش تقسيم نمودند و از اين راه، دارايى هاى بى حد و حسابى گردآورى و كاخ ‌هايى بنا و غلامان و كنيزان فراوانى خريدارى كردند.

«خليل عزمي» نويسنده‌ي سني مذهب در کتاب «بين الشيعه و السنه» شمه‌اي از اعمال عثمان را که موجب تهييج احساسات عمومي مسلمين گشت، اين طور مي‌شمارد:

1- ابوذر غفاري، محبوب پيغمبر را از شام و مدينه اخراج کرد و او را به «ربذه» تبعيد نمود که همانجا درگذشت.

2- ولايات و شهرها را بين خويشاوندان و عموزادگان خود تقسيم نمود.

3- مهاجرين و انصار را رسما و عملا کنار گذاشت و در هيچ اقدامي، با آنها مشورت ننمود.

4- نزديکان و بستگان خود را- که همه از دودمان بني‌اميه بودند- معتمد خويش ساخت و آنها را از اموال مسلمين ثروتمند نمود و املاک و مزارع خالصه را تيول آنها قرار داد و آنها را بر گردن مردم سوار کرد و از راي آنها الهام گرفت.

5- خمس غنيمت جنگ آفريقا را به «مروان بن حکم» بخشيد!

6- چهارصد هزار درهم، از بيت‌المال را به «عبدالله بن خالد» بخشيد!

7- محلي از بازار مدينه را، که رسول خدا آن را جزو اموال عمومي کرده بود، تيول «حرث بن حکم» نمود.

8- دويست هزار درهم از بیت‌ المال را به «ابوسفيان» انعام داد.

9- دختر خود «عايشه» را به «حرث بن حکم» تزويج کرد و صدهزار درهم از بيت‌المال را به او داد.

بدين ترتيب، مسير خلافت اسلامى به سوى خودكامگى و ستمكارى و تضييع حقوق عمومى مردم، منحرف گرديد. سرانجام انقلابيون شهرهاى مختلف اسلامى شورش گرديد. سرانجام انقلابيون شهرهاى مختلف اسلامى شورش كرده و با محاصره چندين روزه كاخ عثمان، وى را در ذى الحجه سال 36 هجرى قمرى به قتل رسانيدند.

عثمان بن عفان، در محل دورافتاده اى از قبرستان بقيع كه محل دفن يهوديان مدينه بود، به خاك سپرده شد.

منابع

سید تقی واردی، روزشمار تاریخ اسلام، جلد اول.