نوحه
بيان مصيبت، گريه كردن با آواز، آواز ماتم، شيون و زارى، مويه‌گرى، زارى بر مرده، شعرى كه در ماتم و سوگوارى با صوت حزين و ناله و زارى خوانند، اعم از سوگوارى براى كسى كه تازه مرده يا براى امامان شيعه.[۱]
تركيبات ديگر آن عبارت است از: نوحه آراستن، نوحه ساختن، نوحه سرودن، نوحه‌خوانى. نوحه‌گرى بر مرده، رسم جاهليت بوده است و كارى مكروه است،[۲] مگر براى معصومين علیهم السلام كه نوحه و گريه بر آنان از شعائر مهم و از عوامل نشر فضيلت ها و احياى ياد اسوه‌هاى كمال است و خود امامان بر سیدالشهدا علیهم السلام مى‌گريستند و امر به نوحه‌خوانى مى‌كردند.
بر جعفر طيار و حمزه سيدالشهدا نوحه‌خوانى شد. آنچه كه از كراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه‌گرى و زشت بودن اجرت نوحه‌گر در روايات ياد شده، ناظر به نوحه‌گري هاى جاهلى است كه آميخته به باطل و گاهى حرام بود.[۳]
در فرهنگ عزادارى براى امام حسين علیه السلام، نوحه به نوعى خاص از شعر مرثيه مى‌گويند كه در مجالس به صورت جمعى اجرا مى‌شود. «اشعار نوحه را براى سينه زدن مى‌ساختند، يكى نوحه مى‌خواند و ديگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه‌خوان سينه مى‌زدند. ولى اشعار مرثيه را با آهنگ در مجالس سوگوارى براى به گريه افكندن و اظهار تاسف شنوندگان بر قتل شهداى كربلا مى‌خواندند و عنوان روضه نداشت».[۴]
«...از معروفترين شعراى عصر قاجار كه مرثيه و نوحه ساخته‌اند، مى‌توان يغماى جندقى و وصال شيرازى را نام برد».[۵] اين شيوه در بين عرب ها هم متداول است و سبك مرثيه سرايى و نوحه‌خوانى بر سالار شهيدان مخصوص است. با توجه به گستردگى اين مراسم و رواج آن در طول سال، حتى در سوگ امامان ديگر، ضرورت دارد كه سروده‌هاى ناب و نوحه‌هاى صحيح و دور از تحريف ها و دروغ ها پديد آيد و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نيز ترويج گردد و نوحه خوانان نيز، بيش از هدف قرار دادن گريه، نشر فضيلت هاى اهل بيت را هدف قرار دهند.[۶]
پانویس
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
