محمدحسن مامقانی

حاج شيخ محمد حسن مامقانی فرزند ملا عبد الله یکی از علما و مراجع مشهور اوايل قرن چهاردهم هجری است، دانشمندی متبحر، فقيهی اصولی، مجتهدی متقی و پيکری از زهد و ورع و تقوا و تواضع و ايثار بود.

مامقانی از افاضل شاگردان شيخ انصاری، سيد حسين ترک و اعلام ديگر عتبات بود که خود کانونی از صفا و صميميت و در نهايت تقوی و قناعت زندگی می نمود. فاضل مامقانی معاصر با فاضل شرابيانی از اجله علما و مراجع بلاد ترک بود. محدث قمی در القاب می نويسد: مامقانی از بزرگان علمای اماميه و مرجع تقليد شيعيان بود که حال او بعد از رياست تامه با قبل از مرجعيت کوچکترين تغييری نکرد. در خوراک و پوشاک و رفتار در نهايت پرهيزکاری بود. او ديناری از امرا و ستمکاران نمی گرفت و خود در وجوه شرعيه تصرف ننمود.

فاضل مامقانی در اصول فقه مهارت بيشتری داشت و علمائی چند از محضر او به درجه اجتهاد رسيدند. وی در فقه و اصول آثاری نيکو از خويش به جا گذاشت: مجلدات البشری در اصول و ذرايع الاحکام (در شرح شرايع محقق) از تأليفات فقهی اوست. وی حاشيه و شرحی بر مکاسب شيخ و کتابی به نام غايت آمال به رشته تحرير برده است. مرحوم مدرس در ريحانه می نويسد: علامه مامقانی عالمی است عامل، فاضلی ربانی، فقيهی صمدانی، اديب لغوی و اصولی، عابد و متقی و متواضع. حوزه درس او مجمعی از فضلا و علمای مختلف بلاد بود.

مامقانی به سادات و ذراره آل رسول صلی الله عليه و آله خيلی علاقه داشت و آنها را بيش از معمول اکرام می کرد. در کمک به مردم و اهل علم از طريق انصاف و عدالت عمل می نمود. مرجعی زاهد و متواضع، مطيع امر مولا و صائن به نفس خويش بود. او بر نفس اماره خويش مسلط بود. در سلام بر همه پيشی می گرفت، اما در رفتن یا داخل شدن از ديگران به خصوص از اولاد پيامبر صلی الله عليه و آله پيشی نمی گرفت. فاضل مامقانی به تمام فضائل انسانی آراسته و از کليه رذائل اخلاقی به دور بود. مراتب علمی او بر همگان آشکار بود و در ايام زعامت و قبل از آن یکسان عمل می نمود. فاضل مذکور سرانجام در روز هجدهم محرم سال 1323 در نجف اشرف وفات نمود و پس از فوتش، فرزند علامه او آيت عظمی شيخ عبد الله مامقانی وارث علوم پدر گرديد.