المناجات الالهیات (کتاب)

المناجات الالهیات مناجات مفصلی است از امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام که از طرق متعدد شیعه و سنی روایت شده‌است.

علامه بزرگوار ضیاءالدین ابوالرضا سید فضل‌اللّه‌ بن علی بن عبیداللّه‌ حسنی راوندی روایتگر این مناجات، یکی از عالمان وارسته در قرن ششم هجری بوده است.

مناجات مولانا امیرالمؤمنین علیه‌السلام در منابع روایی

این مناجات در مصادر روایی به شکل‌های گوناگونی نقل شده‌است. در برخی مصادر قطعه‌هایی از این حدیث آمده و به سایر امامان نسبت داده شده‌است. منابعی که این مناجات در آنها آمده عبارتند از:

1. الصحیفة السجادیة الکاملة ، به سند بهاء الشرف، که در دعای پنجاه‌وسوم آن بخشی از این مناجات آمده‌ است.
2. کامل الزیارات، جعفر بن محمّد بن قولویه قمّیّ (متوفی 367ق) که بخش کوتاهی از این دعا را ضمن زیارت ضریح مطهر امام حسین علیه‌السلام به نقل از ابوحمزه ثمالی از امام صادق علیه‌السلام آورده‌است.
3. دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم، قاضی قضاعی از علمای اهل سنّت متوفای 454 ه که در باب هشتم آن کتاب این مناجات را نقل کرده و کاستی‌هایی در متن و در تقدم و تأخر برخی فقرات دارد.
4. اقبال الأعمال، سید ابن طاووس که در آن بخشی از این مناجات از ابوحمزه ثمالی به نقل از امام زین العابدین علیه‌السلام ذکر شده است.
5. المزار، شهید اول بخشی از این مناجات را به نقل از میثم تمار از امیرالمؤمنین علیه‌السلام آورده‌است.
6. کفعمی در البلد الأمین و جُنّة الأمان الواقیة وجَنّة الإیمان الباقیة مشهور به «مصباح کفعمی» که تمامی این مناجات را به نقل از امام حسن عسکری علیه‌السلام از پدرانش از امام علی علیه‌السلام نقل کرده و در آن ذیلی برای این مناجات آورده که روایت راوندی فاقد آن است . این بخش به نقل از این دو کتاب و همچنین نسخه «ق» در آخر مناجات ذکر شده است.
7. علامه مجلسی نیز در بحارالانوار این مناجات را به نقل از «انیس العابدین» و «البلد الامین» نقل کرده‌است.
8. کتاب الصحیفة العلویة والتحفة المرتضویة، نوشته عبداللّه‌ بن صالح سماهیجی از علمای قرن 12. این دعا به طور کامل با اضافاتی‌ در فقره‌پایانی‌ دعا، در این‌ کتاب آمده‌است که برای‌ اطلاع خوانندگان محترم بخش اضافی در پاورقی آن آورده شده است.
9. الصحیفة السجادیة الجامعة، جمع آوری محمدباقر ابطحی. این مناجات در دعای شماره 197 آن با عنوان «المناجاة للّه‌» و در دعای 199 با عنوان مناجات انجیلیه طویله و در ذیل دعای 201 بخش‌هایی از این مناجات را آورده‌است.
10. در کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی نیز بخش‌هایی از این مناجات در ضمن مناجات شعبانیه و مناجات خمسة عشر و دعای روز پنج‌شنبه نقل شده‌است.

منابع

سید ضیاءالدین فضل الله راوندی (مصحح: سعید رضا علی عسکری)، المناجات الالهیات، گاهنامه میراث حدیث شیعه، دفتر دوم، فروردین 1378؛ صص 52-88.