ابن بطوطه
«محمد بن عبدالله» معروف به «ابن بطوطه» (۷۰۳-۷۷۹ ق)، جهانگرد معروف مسلمان در قرن ۸ قمری است. «سفرنامه ابن بطوطه» که گزارش حدود ۲۹ سال مسافرت اوست (۷۵۴-۷۲۵ ق)، از کتاب‌های با ارزش جغرافیایی سده‌های میانه است.
زندگی‌نامه
ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن محمد بن إبراهیم لواتی طنجی، در شهر طنجه سال ۷۰۳ ق. در مغرب به دنیا آمد. ابن جزی می‌نویسد: «ابوعبدالله در شهر غرناطه به من گفت که ولادتش دوشنبه ۱۷ رجب ۷۰۳ ق. در طنجه روی داده است».
اصل ابن بطوطه از قبیلۀ بربرهای لواته است. گروههایی از این قبیله در سراسر شمال افریقا از جمله مصر پراکنده بودند. نسبت لواتی نشانۀ تبار غیرعرب و طنجی بیانگر رابطۀ ابن بطوطه با زادگاهش طنجه است.
وی در زادگاه خویش به تحصیل پرداخت. تحصیل او در علوم دینی بر اساس تعالیم فرقۀ مالکی بود که آن زمان در شمال افریقا صورتی گسترده و پیروانی بسیار داشت و بی‌گمان او در فقه مالکی دارای معلوماتی بود. زیرا از روزگار جوانی و حتی در سفرهای خود نیز به امر قضا می‌پرداخت.
ابن بطوطه هنگامی که ۲۲ ساله بود، راه سفر پیش گرفت و در پنجشنبه ۲ رجب ۷۲۵ ق. زادگاه خود طنجه را ترک گفت. قصد او از این سفر به جا آوردن مراسم حج و زیارت تربت پیامبر (ص) بود و چه بسا گمان نمی‌کرد که سفرش سالیان دراز به طول انجامد و پس از یک ربع قرن به موطن خود بازگردد.
وی پس از مکه، سرزمینهای مصر، شام، حجاز، عراق، فارس ایران، یمن، بحرین، ترکستان، میانرودان و بخشی از هندوچین، جاوه و شرق افریقا را پیمود. سفرهای او در دو سوی سواحل دریای فارس (خلیج فارس کنونی) و شهرهای فارس از جمله شیراز، خوزیه (خوزستان)، تستر (شوشتر)، تبریز و خراسان خواندنی است. این جهانگرد معروف ۵ و یا ۶ بار به ایران سفر نمود و در تمام سفرهای شرقی خود از زبان فارسی برای ارتباط با غیرعرب ها استفاده نمود.
ابن بطوطه در پایان ماه ذی حجه سال ۷۵۴ قمری به فرمان ابی عنان المرینی، به این سفر پایان داد و به شهر فاس بر گشت. ابن بطوطه پس از بازگشت به شهر فاس به دستور سلطان المرینی دار القضا بر دوش گرفت و تا پایان زندگانیش در این سمت ماند. او در مراکش سال ۷۷۹هـ. درگذشت.
منابع
- "ابن بطوطه"، سایت اعلام طهور، تاریخ بازیابی: ۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- "ابن بطوطه"، دایرةالمعارف بزرگ اسلام.
