مزدلفه
«مُزدَلِفة» یکی از مشاعر حج است که حاجیان شب دهم ذی الحجه از عرفات به سوی آن حرکت می‌کنند و نماز مغرب و عشا را به صورت شکسته و تمام در آن‌جا می‌خوانند. مزدلفة همان مشعرالحرام است که در آیه ۱۹۸ سوره بقره ذکر شده است: «فاذا افضتم من عرفات فاذکروا الله عند المشعر الحرام؛ پس چون از عرفات سرازیر شدید، خدا را در مشعرالحرام یاد کنید». حاجیان برای رمی جمره از آن‌جا سنگ جمع می‌کنند.
وجه تسمیه
درباره وجه تسمیه این کلمه اختلاف است. به نظر برخى از ازدلاف و به معناى اجتماع است و به قولى، ازدلاف به معناى نزدیک شدن مى باشد. گروهى گفته اند: چون حاجیان بعد از کوچیدن (از مشعرالحرام) در منا اجتماع مى کنند و برخى گفته اند: چون حاجیان در مزدلفه اجتماع مى کنند، آن را به این نام خوانده اند.
محدوده مزدلفه
مزدلفة در میانه راه بین منا و عرفات در فاصله ۵/۵ کیلومتری منا قرار دارد. روایات حدود مزدلفة را به صورت زیر مشخص کرده است؛ از طرف شرق «مأزمان» یعنی راهی که از بین دو کوه می‌گذرد، تنگه بین این دو کوه به عرفات ختم می‌شود؛ از طرف غرب «وادی محسر» یعنی وادی بین مزدلفة و منا به عرض تقریبی ۲۷ متر؛ از طرف شمال کوه «ثبیرالنصع» که از ناحیه شمال شرقی مشرف بر مزدلفة است. شمال آن «احدب» و جنوب آن «کوه مرار» نام دارد. امروزه اسم ثبیرالنصع شناخته شده نیست، بلکه کوه مزدلفة نامیده می‌شود که کوه بلند و صعب العبوری است؛ و محدودة مزدلفة از جنوب کوه «مکسر» و قسمتی از وادی ضب است.
مشخصات مزدلفه
مزدلفة امتداد طبیعی وادی منا است و ساختمان ثابتی در آن وجود ندارد، به جز مسجد ساخته شده در قسمت بالای مشعرالحرام که مسجد مزدلفة نامیده می‌شود و پایین‌تر از مسجدالحرام و در سمت چپ مسیر عرفات قرار دارد که هنوز موجود است و نماز شب و صبح جمعه در آن اقامه می‌شود. مزدلفة تماماً جزو مشعر است، به جز درون وادی محسر، وادی کوچکی که از کوه ثبیر شروع می‌شود تا اثبره شرقی و با گذر از حسینیه به سوی عرفات منتهی می‌شود. در این وادی اثری از زراعت و آبادی وجود ندارد و شهرت آن به این است که حاجیان در راه بین منا و مزدلفة از آن عبور می‌کنند. تابلوها و علایمی در آن جا نصب شده است. منظور از «حیاض» وادی «محسر» است و درباره وجه نامگذاری آن گفته شده است که محسر از تحسیر به معنای فروافتادن در حسرت و درماندگی است. این سرزمین به این دلیل محسر نامیده شده است که گفته می‌شود ابرهه حبشی و یاران او در هنگام هجوم به مکه در آن جا گرفتار حسرت و درماندگی شدند و کاری از پیش نبردند.
منابع
(۱). عاتق البلادی، معالم مکة التاریخیة والاثریة، ص ۲۶۶.
(۲). عاتق البلادی، معجم الحجاز، ج ۸، ص ۱۳۵.
(۳). دکتر احسان عباس، الروض المعطار فی خبر الاقطار، ص ۱۷۱.
(۴). الوسائل، باب چهارم از ابواب وقوف در مشعر.
(۵). مجلة میقات الحج، شماره ۱، ص ۱۵۷ و ۱۵۸.
(۶). محمد محمدحسن شرّاب، "فرهنگ اعلام جغرافیایى، تاریخى در حدیث و سیره نبوى"، ترجمه حمیدرضا شیخی.
