امام جواد علیه السلام

این مقاله حاصل همکاری و مشارکت جمعی از اعضای دانشنامه اسلامی در نسخه پیشین دانشنامه است. به هنگامی که اطلاعات دانشنامه از نرم افزار پیشین به نرم افزارکنونی منتقل شد آخرین ویرایش آنجا به عنوان اولین نسخه در نرم افزار جدید ثبت شد. چنانچه علاقه مندید نام کاربری که تدوین کننده این مقاله در نسخه پیشین بوده یا بیشترین مشارکت را در تهیه آن داشته است را بدانید به صفحه مشارکت کنندگان در نسخه پیشین مراجعه کنید

[[|250px|center]]
مقام	امام نهم
نام	محمد
القاب	تقی، جواد
کنیه	ابو جعفر
پدر	امام رضا علیه السلام
مادر	سبیکه
زادروز	دهم رجب سال 195هجری قمری
زادگاه	مدینه
مدت امامت	17سال
مدت عمر	25 سال
تاریخ شهادت	پنجم ذی الحجه سال 220 هجری
علت شهادت
قاتل	معتصم عباسی لعنه الله
مدفن	کاضمین

زندگی نامه

امام جواد(ع) دهم ماه رجب سال 195 ه.ق در مدينه منوّره ديده به جهان گشود. نام مبارک ایشان محمّد، كنيه ایشان ابوجعفرو ازالقاب آن حضرت : جواد، قانع ، مرتضى ، نجيب،ابن الرضا، تقىّ، جوادالا ئمّه می باشد. پدربزرگوار ایشان امام علىّ بن موسى الرّضا می باشد. مادرایشان به چند نام و لقب معروف است : درّه ، سبيكه ، ريحانه ، خيزران ؛ که به نظر برخی از خانواده ماريه قبطیه(یکی از همسران پیامبر اسلام) بوده است. امام جواد(ع) پنجم ماه ذى الحجّه ی سال 220 در زمان حكومت معتصم و به دستور او، در بغداد به وسيله زهری که توسّط همسرشان امّ الفضل(دختر مامون) به ایشان خورانده شد، مسموم شده و به شهادت رسيدند. پيكر مطهّرایشان در قبرستان بنى هاشم كنار قبر مقدّس جدّش ، امام موسى كاظم عليه السلام دفن گرديد. )این مکان بعدها به کاظمین مشهور شد.)

امامت امام جواد(ع)

امام جوادعليه السلام از يك سو، در كودكى(سن 7 سالگی) به امامت رسيد ؛ از سوى ديگر، تصدّى امامت در چنين سنّی، با ذوق و عقل كوتاه مردم وعرف اجتماع سازگار نبود؛ تا جایی که عده ای هنگامی که ایشان به امامت رسید گفتند چون ایشان بالغ نیست نمی تواند امام باشد و به امامت احمد بن موسی رجوع کردند. بر اساس سنّت الهى، يكى از راههاى اثبات حقّانيّت، استخدام و استفاده از نيروهاى غيبى است كه در فرهنگ دينى به چنين كارى «اعجاز» مى‌گويند. امام جوادعليه السلام نیز در چنین شرایطی براى اثبات «ولايت» خويش، بارها از اين وسيله خدادادى استفاده نمود و مردمان متحيّر و سرگردان را از انحراف و توقف نجات داد. از نمونه های اعجاز ایشان می توان به این موارد اشاره کرد: - هنگامی که در مدینه بودند خبر از شهادت پدر بزرگوارشان در خراسان دادند.

- طی الارض.

- ورود ازدرهای بسته.

- به سخن درآمدن عصای ایشان و ... .

همچنین یک سری مناظرات علمی از طرف برخی از کسانی که امامت ایشان به خاطر سن کم آن بزرگوار،برایشان کاملا اثبات نشده بود نیز در زمان ایشان صورت می گرفت که امام درمواجهه با همه ی آنها پاسخ هایی کاملا روشن و قاطع به مسائل و پرسش های مطرح شده ؛ارائه می دادند و اصل امامت ونیز امامت خویش را ثابت می کردند.حتی در يك مجلس‌از آن‌حضرت سى هزار مسأله پرسيده شد وایشان همه را پاسخ‌گفت.اين در حالى بود كه امام جواد در آن هنگام تنها 9 سال داشت. اين امر‌نشانگر علم سرشار و دانش گسترده آن‌حضرت است.

اخلاق وفضایل امام جواد(ع)

نهمين پيشواى ما را به خاطر دست بخشنده و گستردگی جود و كرم،جواد مى‌خوانند. امام جواد (ع) وقتی خبر بیماری کسی را می شنید، به عیادتش می شتافت و از او دلجویی می کرد. غذای امام جواد علیه السلام همانند جد بزرگوارش امیرمؤمنان علیه السلام خیلی ساده و به دور از تشریفات بود. ایشان همانند فقیران جامعه غذا می خورد و با دیگران هم غذا می شد. در بسيارى از احاديث آمده است كه آن‌حضرت از آنچه دردرون ضماير مردم مى‌گذشته و يا رويدادهايى كه در آينده براى آنها پيش‌مى‌آمده، مطّلع بوده و از آنها خبر مى‌داده است. اين احاديث رساننده اين‌مفهوم است كه‌ اين امامان بزرگوار از راه الهام يا به وسيله پيامبر(ص) به خداى سبحان مرتبط بوده‌اند و از اين طريق، به گونه مستقيم، از منبع علم و معرفت سيراب‌مى‌شدند در حالى كه ساير مردم مثلاً از راه حواس وتجارب به علم ‌ودانش نايل مى‌آيند.

اوضاع سیاسی زمان امام جواد(ع)

امامت امام جواد (ع) با حکومت مامون و معتصم عباسی همزمان بود. بعد از مرگ مامون ،معتصم زمام حكومت را به دست گرفت. او از هر وسيله ممكن درجهت تثبيت پايه‌هاى حكومت خويش استفاده مى‌كرد. معتصم از قدرت شیعیان و جایگاه والای امام جواد(ع) در نزد مردم آگاه بود،بنا براين گمان کرد که از ناحيه ایشان خطرى متوجّه حكومت شود. به همین خاطر امام را ازمدينه به بغداد آورد؛تنها به اين علّت كه آن‌حضرت را تحت نظر بگيرد. امام جواد در این زمان کمتر از یک سال در بغداد بودند و سپس به دستور معتصم به شهادت رسیدند.

سخنان امام جواد

«الْمُؤ مِنُ يَحْتاجُ إ لى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُه.» مؤ من در هر حال نيازمند به سه خصلت است: توفيق از طرف خداوند متعال ، واعظى از درون خود و قبول و پذيرش نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.

«إ يّاكَ وَ مُص احَبَةُالشَّريرِ، فَإ نَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ، يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ اثَرُهُ.» مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون كه او همانند شمشيرى زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زيبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.

«عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ.» عزّت و شخصيّت مؤ من در بى نيازى و طمع نداشتن به مال و زندگى ديگران است.

«موت الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْ جَلِ وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ اءكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْرِ.» فرارسيدن مرگ انسان ها، به جهت معصيت و گناه ، بيشتر است تا مرگ طبيعى و عادى ، همچنين حيات و زندگى لذّت بخش به وسيله نيكى و ا حسان به ديگران بيشتر و بهتر است از عمر بى نتيجه.

«خَفْضُ الْجَناحِ زينَةُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زينَةُالْعَقْلِ، وَبَسْطُ الْوَجْهِ زينَةُالْحِلْمِ.» تواضع و فروتنى زينت بخش علم و دانش است ، اءدب داشتن و اخلاق نيك زينت بخش عقل مى باشد، خوش روئى با افراد زينت بخش حلم و بردبارى است.

«مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ.» هركس موقعيّت شناس نباشد جريانات ، او را مى ربايد و هلاك خواهد شد.ا

منابع

1- چهل داستان و چهل حدیث از امام جواد(ع)، عبدالله صالحی، نشر مهدی یار، قم، 1381.

2- دایرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی، کامران فانی وبهاءالدین خرمشاهی، نشر شهید سعید محبی، تهران، 1381.

3- سیره ی پیشوایان؛ ن‍گ‍رش‍ی‌ ب‍ر زن‍دگ‍ان‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌، س‍ی‍اس‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌ ام‍ام‍ان‌ م‍ع‍ص‍وم‌ ع‍ل‍ی‍ه‍م‌ال‍س‍لام‌، مهدی پیشوایی، با مقدمه جعفر سبحانی، موسسه امام صادق(ع)، قم، 1372.

4- علم واعجاز جوادالائمه(ع)، سید علی نقی میر حسینی، فرهنگ کوثر، ش 65، 1385.

5- فروغ ولایت(ولادت امام جواد علیه السلام)، قاسم جلیلی، گلبرگ، ش 65، مرداد 1384.

6- هدایتگران راه نور؛ زندگانی امام محمد تقی علیه السلام، سید محمد تقی مدرسی، ترجمه محمد صادق شریعت، محبان الحسین(ع)،تهران، 1379.