دانشنامه

تعریف دانشنامه

«دانشنامه» در اصطلاح به «نامه‌ای حاوی دانش و علم و نامه‌ای که در آن از دانش، سخن رفته باشد» گفته می‌شود و آن را ملخصی از اطلاعات وآگاهی‌های دقیق، متقن و روزآمد در همه رشته‌های بشری یا رشته‌ای خاص دانسته‌اند که پژوهشگر برای یافتن پاسخ سؤال خود در اولین گام به آن‌ها مراجعه می‌کند و کلید کار خود را از این طریق بدست می‌آورد.

البته چنین مجموعه‌ای هرگز پاسخ نهایی را در اختیار پژوهشگر قرار نمی‌دهد؛ زیرا در دانشنامه اهم مطالب مربوط به موضوعات و مباحث مورد اختلاف و دیدگاه‌های گوناگون مطرح می‌شود و مراجع و منابع دست اولی که محقق می‌تواند در گام بعدی به آن‌ها مراجعه کند، ذکر می‌شود. بنابراین دانشنامه، راهنما و جهت‌دهنده‌ و یاری‌رسان پژوهنده، برای سیر در جاده ‌تحقیق است.

رسالت‌ها و نقش‌های دانشنامه:

• 1. ملخصی از اطلاعات وآگاهی‌های دقیق، متقن و روزآمد.

• 2. ایفاکننده نقش اولین پاسخگو به سوال پژوهشگر.

• 3. ایفاکننده نقش راهنما به منابع موضوع.

مسئولیت‌های نویسنده در دانشنامه:

• الف) منبع‌شناسی در موضوع تحقیق.

• ب) شناسائی و گمانه‌زنی اولین پرسش‌هایی که معمولاً برای پژوهشگران در زمینه عنوان مقاله مطرح می‌شود.

• ج) مطالعه منابع اصلی موضوع و نوشتن مقاله بر اساس آن‌ها.

• د) راهنمایی به منابع در پانویس یا متن.

مسئولیت‌های خاص نویسنده در دانشنامه اینترنتی:

راهنمایی مراجعه کنندگان به دانشنامه اینترنتی با توجه به ویژ‌گی‌های خاصی که این فضا و کاربر آن دارد اندکی متفاوت از دانشنامه مکتوب است و باعث می‌گردد که مسئولیت نویسنده آن اندکی اضافه‌تر از یک نویسنده در دانشنامه مکتوب باشد:

• 1. در دانشنامه‌ای اینترنتی این قابلیت وجود دارد که متن منابع را به وسیله لینک به نسخه‌های دیجیتال موجود در فضای اینترنت با سهولت در پیش روی محقق قرار دهیم.

• 2. معمولاً برای کسانی که با کامپیوتر کار می‌کنند، راهنمایی به نرم‌افزارهایی که منابع موضوع تحقیق را دارد کمک بزرگی است.

• 3. لینک به دیگر صفحات دانشنامه در دانشنامه اینترنتی به سهولت ممکن است ولذا گاهی نیاز نیست هر مطلبی را نویسنده توضیح دقیق بدهد بلکه کافی است به صفحه ویژه آن کلمه در دانشنامه لینک بدهد.

لذا یک نویسنده موفق در دانشنامه اینترنتی باید علاوه بر موارد پیش گفته این اقدامات را نیز انجام دهد:

• الف) جستجو در اینترنت برای یافتن نسخه دیجیتالی منابع یا شناسائی منابع جدید.

• ب) شناسائی نرم‌افزارهای تهیه شده در موضوع یا حاوی نسخه دیجیتال منابع تحقیق.

• ج) در نظر گرفتن قابلیت پیوند داخلی در دانشنامه به هنگام تدوین مقاله.