شهوت رانی

شهوت طلبی به معنای شهوت پرستی، شهوت رانی و پیروی بی قید و شرط از خواسته های نفسانی است. نهادینه شدن تمایلات مادی در وجود انسان، به خاطر بقای زندگی دنیوی و بقای نسل انسان است. در واقع این تمایلات ابزار و لوازم زندگی دنیوی و زندگی دنیوی مقدمه ای است برای رسیدن به هدف والای آفرینش که سعادت اخروی می باشد. زمانی که انسان صرفاً این تمایلات و لذت جویی ها را هدف نهایی زندگی خویش قرار دهد، دچار صفت شهوت طلبی شده است.

معنای لغوی

شهوت رانی( ش َهَ وَ). دنباله روی شهوت . به اعمال شهوت مبادرت کردن . شهوت پرستی

معنای اصطلاحی

شهوت طلبی اصطلاحا به لذت جوئی نامشروع و حرام و همچنین افراط و زياده روی در لذت جوئی حلال اطلاق می شود.

تعريف

«شهوت » در لغت دارای مفهوم عامی است که به هرگونه خواهش نفس و میل و رغبت به لذات مادی اطلاق می شود. گاهی علاقه شدید به یک امر مادی را نیز شهوت می گویند.

مفهوم شهوت، علاوه بر مفهوم عام، در خصوص «شهوت جنسی » نیز به کار رفته است. واژه «شهوت » در قرآن کریم هم به معنی عام کلمه آمده است و هم به معنی خاص آن که البته آثار مخرب و زیانبار معنای خاص(شهوت جنسی) بیش از سایر کشش های مادی است. شهوت طلبی به پیروی بی قید و شرط و افراطی از تمایلات مادی اطلاق می شود.

«شهوت طلبی» نقطه مقابل «عفت » است. «عفت » نیز دارای مفهوم عام و خاص است. مفهوم عام آن، خویشتن داری در برابر هر گونه تمایل افراطی نفسانی است و مفهوم خاص آن، خویشتن داری در برابر تمایلات بی بند و بار جنسی است.

«عفت » یکی از فضایل مهم اخلاقی در رشد و پیشرفت و تکامل جوامع انسانی است; اما «شهوت طلبی» موجب سقوط فرد و جامعه می شود.

شهوت طلبی در آیات قرآن

مفهوم شهوت طلبی در پنج آیه از قرآن کریم آمده است. در این آیات به فراخور موضوع آنها بیان شده است که هدف از وجود تمایلات و غرایز در وجود انسان بقای زندگی مادی و نسل انسان بوده است و از آنجایی که زندگی دنیوی مقدمه زندگی اخروی است، این غرایز لازمه ی زندگی دنیوی جهت نیل به اهداف والای انسانی و در نهایت رضایت خداوند و سعادت اخروی او است. اما متأسفانه برخی غافلان خودِ این غرایز را هدف دانسته و با پیروی آنها از مقصد نهایی آفرینش خویش بازمانده اند.

علامه طباطبایی(ره) ذیل آیه 14 سوره آل عمران درباره ی حکمت وجود تمایلات دنیوی می فرماید:

اگر خداوند چنين مقدر كرده كه (بندگان) علاقمند و دوستدار دنيا باشند، براى اين بوده كه دنيا را وسيله زندگى آخرت خود كنند، و از متاع اين زندگى چيزهايى را كه به درد آن زندگيشان می خورد برگيرند. و خلاصه مطلب اينكه تقدير كرد تا به عنوان وسيله بدان بنگرند، نه به نظر استقلالى، و به عبارت ديگر زندگى دنيا را وسيله زندگى آخرت قرار دهند، نه اينكه آن را هدف پنداشته و ما وراى آن را فراموش كنند، و يا راه را مقصد گرفته، در عين اينكه مشغول رفتن به سوى پروردگار خويشند رفتن را مقصد بپندارند، هم چنان كه قرآن كريم فرموده:«إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا، وَ إِنَّا لَجاعِلُونَ ما عَلَيْها صَعِيداً جُرُزاً» .

آیاتی که به این صفت ناپسند اشاره دارد به شرح زیر است:

1-«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ‌ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ»

محبت و عشق به خواستنى‌ ها [كه عبارت است‌] از زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسبان نشاندار و چهارپايان و كشت و زراعت، براى مردم آراسته شده است؛ اينها كالاى زندگىِ [زودگذرِ] دنياست؛ و خداست كه بازگشت نيكو نزد اوست.

2-«وَ اللَّهُ يُريدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُريدُ الَّذينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ‌ أَنْ تَميلُوا مَيْلاً عَظيماً»

و خدا مى ‌خواهد با رحمت و لطفش به شما توجه كند؛ و آنان كه از شهوات پيروى مى ‌كنند، مى ‌خواهند شما[در روابط جنسى از حدود و مقرّرات حق‌] به انحراف بزرگى دچار شويد.

3-«إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ»

شما[بدون توجه به حقوق همسران و غافل از اينكه نعمت غريزه جنسى براى بقاى نسل است‌] از روى ميل شديدى كه به آن [كار بسيار زشت‌] داريد به سوى مردان مى‌ آييد،[نه فقط در اين كار متجاوز از حدود انسانيّت هستيد] بلكه در امور ديگر هم گروهى متجاوز هستيد.

4-«فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ‌ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا»

سپس بعد از آنان نسلى جايگزين [آنان‌] شد كه نماز را ضايع كردند و از شهوات پيروى نمودند؛ پس به زودى [كيفر] گمراهى خود را [كه عذابى دردناك است‌] خواهند ديد.

5-«أَإِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ»

آيا شما از روى ميل و شهوت به جاى زنان با مردان آميزش مى‌ كنيد؟ [شما براى اين كار زشت دليل و برهانى نداريد] بلكه شما گروهى نادان هستيد.

آثار زیان بار شهوت طلبی

این مساله در منابع روایی اسلام،مورد توجه فراوان قرار گرفته است که بیشتر آنها بیانگر هشدار،درباره پیامدهای خطرناک آن است.این احادیث تکان دهنده،هرخواننده ای را تحت تاثیر عمیق قرار داده و روشن می سازد که آلودگی به «شهوت » -خواه به مفهوم عام و خواه به مفهوم خاص آن- از موانع اصلی سعادت و کمال انسان ها و از اسباب مهم گسترش گناه و جنایت در جامعه بشری است که در ذیل، به بعضی از آن احادیث اشاره می شود:

خطرناکترین عامل انحراف انسان

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «ما تحت ظل السماء من اله یعید من دون الله اعظم عند الله من هوی متبع؛ در زیر آسمان معبودی جز خدا پرستیده نشده است که در پیشگاه خدا،بدتر از هوا و هوسی باشد که انسان را به دنبال خود می کشاند.»

زهر کشنده

امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام می فرمایند: «الشهوات سموم قاتلات؛ شهوت ها،زهرهای کشنده است »(که شخصیت و ایمان و مروت و اعتبار انسان را نابودمی سازد).

دام شیطان

در حدیث دیگری از همان امام بزرگوار علیه السلام آمده است:«الشهوات مصائدالشیطان؛ شهوات دام های شیطان است.»(که انسان ها را به وسیله آن در هر سن و سال و در هر زمان و مکان صید می کند) .

آلودگی به گناه

امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند:«اهجروا الشهوات فانها تقودکم الی رکوب الذنوب و التهجم علی السیئات؛ از شهوات سرکش بپرهیزید که شما را به ارتکاب انواع گناهان و هجوم بر معاصی می کشاند.»

فساد عقل و دین

«طاعة الهوی تفسد العقل؛ هوا پرستی عقل انسان را فاسد می کند.»

آن حضرت در تعبیر دیگری می فرمایند: « طاعة الشهوة تفسد الدین؛ فرمانبرداری ازشهوات نفسانی،دین انسان را فاسد می کند.»

بی اختیاری در برابر خواسته ها

« الجاهل عبد شهوته؛ انسان نادان بنده شهوت خویش است » ،یعنی،انسان جاهل مثل برده خوار و ذلیلی است که در برابر شهوت خویش،هیچ اختیاری از خود ندارد.

« عبد الشهوة اسیر لا ینفک اسره؛ برده شهوت چنان اسیر است که هرگز روی آزادی را نخواهد دید.»

رسوایی

« حلاوة الشهوة ینغصها عار الفضیحة؛ شیرینی شهوت را ننگ رسوایی از میان می برد.»

سبب بدی ها

« سبب الشر غلبة الشهوة؛ سبب شر،غلبه شهوت است.»

با توجه به این که «الشر» با الف و لام جنس و به صورت مطلق ذکر شده است، معنای عموم را می رساند که این امر بیانگر آن است که «شهوت پرستی »،سرچشمه تمام شرها و بدبختی هاست.

گمراهی

« کیف یستطیع الهدی من یغلبها الهوی؛ چگونه می تواند انسان به هدایت برسد،در حالی که هوای نفس براو غالب گردیده است. »

تضعیف شخصیت انسان

« من زادت شهوته قلت مروته، کسی که شهوات او فزونی یابد؛ شخصیت انسانی او کم می شود.»

دور شدن از بهشت

«من اشتاق الی الجنة سلا عن الشهوات؛ کسی که مشتاق بهشت باشد باید شهوت پرستی را فراموش کند»

بی نصیب ماندن از حکمت و آگاهی

« لا تسکن الحکمة قلبا مع شهوة؛ حکمت و دانش در قلبی که جای شهوت پرستی است،ساکن نمی شود.»

مزایای ترک شهوت طلبی

در روایات ائمه معصومین(ع) توصیه هایی بر ترک شهوت طلبی و مزایای دست کشیدن از تمایلات افراطی آمده است. امیر مؤمنان علی علیه السلام در این باره می فرمایند:« ضادوا الشهوة مضادة الضد ضده و حاربوها محاربة العدو العدو؛ با خواهش های نفسانی در تضاد باشید،همچون تضاد دو ضد با یکدیگر و با آن به پیکار برخیزید(مانند)پیکار دشمن با دشمن.»

این سخن با صراحت،این حقیقت را بازگو می کند که «شهوت طلبی» درست در مقابل سعادت و خوشبختی انسان قرار گرفته است.

برترین عبادت

در حدیث دیگری نیز از همان پیشوای پرهیزکاران جهان آمده است:« ترک الشهوات افضل عبادة و اجمل عادة؛ ترک شهوت ها،برترین عبادت و زیباترین عادت است.»

ایمنی از آفات

حضرت علی(ع) می فرمایند:«امنع نفسک من الشهوات تسلم من الآفات؛ اگر می خواهید از آفات در امان باشید،خویشتن را از تسلیم شدن در برابر شهوات بازدارید.»

حرام شدن آتش دوزخ

امام صادق علیه السلام می فرماید: « من ملک نفسه اذا غضب و اذا رغب و اذا رهب و اذااشتهی،حرم الله جسده علی النار؛ کسی که به هنگام غضب و تمایل و ترس و شهوت، ملک نفس خویش باشد،خداوند جسد او را بر آتش دوزخ حرام می کند. »

شهوت طلبی در کتابهای اخلاقی

بزرگان علم اخلاق همچون: فیض کاشانی در«المحجة البیضاء» محقق نراقی در«معراج السعادة » مرحوم شبر در کتاب « الاخلاق » با استفاده از آیات قرآن و روایات معصومین(ع) شهوت طلبی را به صورت مستقل،مورد بحث قرار داده و به بررسی آفات و روش های مبارزه با آن پرداخته اند.

منابع

• قرآن کریم
• ترجمه تفسیر المیزان
• اخلاق در قرآن،آیت الله مکارم شیرازی، ج2
• غرر الحکم، ناصح الدین آمدی
• بحارالانوار،علامه مجلسی
• http://www.hawzah.net
• فرهنگ فارسی عمید
• لغت نامه دهخدا