خطبه: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | |||
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} | {{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} | ||
| − | '''خُطبه<ref> این اصطلاح در موضوعات صلات، حج و نكاح به کار میرود. </ref>: كلام مخصوص، مشتمل بر ستايش خداوند و صلوات بر محمّد و آل محمّد.''' | + | '''خُطبه<ref> این اصطلاح در موضوعات صلات، حج و نكاح به کار میرود. </ref>: كلام مخصوص، و سخنانى است آشكار كه خطيب در برابر ديگران ايراد مى‌كند که مشتمل بر ستايش خداوند و صلوات بر محمّد و آل محمّد و توصيه به تقوا و مواعظ ديگر است.''' |
بنابر آنچه در منابع حديثى و تاريخى آمده است پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و ديگر معصومان عليهم السّلام به مناسبتهاى مختلف در اجتماع مردم خطبه مى‌خواندند. | بنابر آنچه در منابع حديثى و تاريخى آمده است پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و ديگر معصومان عليهم السّلام به مناسبتهاى مختلف در اجتماع مردم خطبه مى‌خواندند. | ||
| − | مهم‌ترين مواردى كه خواندن خطبه به نحو واجب يا مستحب در فقه مطرح است، عبارت است از: نماز جمعه، نماز عيدين (فطر و قربان)، نماز باران، موسم حج، هنگام خواستگارى و عقد نكاح. | + | مهم‌ترين مواردى كه خواندن خطبه به نحو واجب يا مستحب در فقه مطرح است، عبارت است از: نماز جمعه، نماز عيدين (فطر و قربان)، نماز باران، موسم حج، هنگام خواستگارى و عقد نكاح و خطبه هنگام كسوف. |
*نماز جمعه:خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه كه به جاى دو ركعت از نماز ظهر جمعه محسوب مى‌شود، شرط صحّت نماز جمعه است.<ref> جواهر الكلام 11/ 207 </ref> | *نماز جمعه:خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه كه به جاى دو ركعت از نماز ظهر جمعه محسوب مى‌شود، شرط صحّت نماز جمعه است.<ref> جواهر الكلام 11/ 207 </ref> | ||
| سطر ۲۲: | سطر ۲۱: | ||
همچنين بنابر تصريح برخى، خواندن خطبه قبل از خواستگارى و براى ولىّ دختر هنگام پاسخ مثبت دادن به خواستگار مستحب است. در اين خطبه صِرف حمد خداوند متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد كفايت مى‌كند.<ref> جواهر الكلام 29/ 40 ـ 41 ؛ العروة الوثقى 5/ 485 . </ref> | همچنين بنابر تصريح برخى، خواندن خطبه قبل از خواستگارى و براى ولىّ دختر هنگام پاسخ مثبت دادن به خواستگار مستحب است. در اين خطبه صِرف حمد خداوند متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد كفايت مى‌كند.<ref> جواهر الكلام 29/ 40 ـ 41 ؛ العروة الوثقى 5/ 485 . </ref> | ||
| + | |||
| + | == خطبه های عاشورایی == | ||
| + | |||
| + | در نهضت عاشورا، يك سرى خطابه‌ها و سخنرانيها توسّط سيد الشهدا، امام سجاد، حضرت زينب و ياران امام انجام گرفته كه در كتب تاريخى و روايى ثبت است و اغلب تعيين‌كننده بوده است، چه آنها كه پيش از عاشورا و در طول راه و در خود مكّه بوده، چه خطبه‌هايى كه روز عاشورا ايراد شده و چه آنچه از زبان اسيران آزاده در كوفه و شام صادر شده است. | ||
| + | |||
| + | خطبه‌هاى سيد الشهدا و نيز [[خطبه امام سجاد علیه السلام در مجلس یزید]]، همچنين خطابۀ زينب كبرى در كوفه و دمشق، معروفترين آنهاست. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| سطر ۲۸: | سطر ۳۳: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج 3، صص 473-471. | * فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج 3، صص 473-471. | ||
| + | *جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص 161. | ||
| + | * | ||
نسخهٔ ۲۹ آوریل ۲۰۱۴، ساعت ۱۱:۳۹
خُطبه[۱]: كلام مخصوص، و سخنانى است آشكار كه خطيب در برابر ديگران ايراد مى‌كند که مشتمل بر ستايش خداوند و صلوات بر محمّد و آل محمّد و توصيه به تقوا و مواعظ ديگر است.
بنابر آنچه در منابع حديثى و تاريخى آمده است پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و ديگر معصومان عليهم السّلام به مناسبتهاى مختلف در اجتماع مردم خطبه مى‌خواندند.
مهم‌ترين مواردى كه خواندن خطبه به نحو واجب يا مستحب در فقه مطرح است، عبارت است از: نماز جمعه، نماز عيدين (فطر و قربان)، نماز باران، موسم حج، هنگام خواستگارى و عقد نكاح و خطبه هنگام كسوف.
- نماز جمعه:خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه كه به جاى دو ركعت از نماز ظهر جمعه محسوب مى‌شود، شرط صحّت نماز جمعه است.[۲]
خطبه‌هاى نماز جمعه بايد مشتمل بر حمد و ثناى خداى متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد عليهم السّلام و موعظه باشد. هرچند برخى، صلوات را در خطبه اوّل و موعظه را در خطبه دوم واجب ندانسته‌اند.[۳] بنابر مشهور، قرائت سوره‌اى كوتاه در هر دو خطبه واجب است.[۴] برخى، تلاوت يك آيه كه به حسب معنا تمام باشد و به آيه قبل و بعدش بستگى نداشته باشد را نيز مجزى دانسته‌اند[۵].
- نماز عيدين:نماز عيد فطر و قربان در صورتى كه به جماعت خوانده شود، داراى خطبه است كه امام پس از نماز آن را مى‌خواند و بهتر است از خطبه‌هاى مأثور باشد. در وجوب يا استحباب خطبه ـ در فرض وجوب نماز ـ اختلاف است.[۶].
- نماز باران:خطبه نماز باران پس از نماز خوانده مى‌شود؛ ليكن در اينكه قبل از ذكرهاى وارد شده خوانده مى‌شود يا بعد از آن، اختلاف است.[۷] برخى، خواندن آن را قبل و بعد از نماز جايز دانسته‌اند.[۸]در اينكه در نماز باران يك خطبه مستحب است يا دو خطبه، اختلاف است.[۹]
در نماز باران خواندن خطبه‌هاى مأثور افضل است. در غير اين صورت، خطبه‌اى خوانده شود كه مشتمل بر حمد و ستايش خداوند و دعا و تضرّع به درگاه الـهى جهت آمدن باران باشد.[۱۰] برخى، خطبه نماز باران را صرف دعا و تضرّع دانسته و ايراد خطبه بدين گونه يا به نحو مشهور را مجزى دانسته‌اند[۱۱].
- موسم حج:مستحب است امام (امير الحاج) در موسم حج، بويژه هفتم ذيحجه، نهم ذيحجه (روز عرفه) و روز قربانى در منى، همچنين روز نَفْر اوّل (دومين روز از ايّام تشريق) در اجتماع حاجيان خطبه بخواند و آنان را با وظايف خود و مناسك حج آشنا كند.[۱۲]
- هنگام خواستگارى و عقد:خواندن خطبه قبل از عقد نكاح مستحب است. در خطبه عقد كيفيّت خاصى شرط نيست؛ ليكن بهتر است پس از حمد و ستايش خداوند متعال، شهادتين و درود بر پيامبر و خاندان پاك آن حضرت، به تقوا توصيه و براى زوجين دعا شود. افضل در خطبه عقد، خواندن خطبه‌هاى مأثور از ائمّه عليهم السّلام است.
همچنين بنابر تصريح برخى، خواندن خطبه قبل از خواستگارى و براى ولىّ دختر هنگام پاسخ مثبت دادن به خواستگار مستحب است. در اين خطبه صِرف حمد خداوند متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد كفايت مى‌كند.[۱۳]
خطبه های عاشورایی
در نهضت عاشورا، يك سرى خطابه‌ها و سخنرانيها توسّط سيد الشهدا، امام سجاد، حضرت زينب و ياران امام انجام گرفته كه در كتب تاريخى و روايى ثبت است و اغلب تعيين‌كننده بوده است، چه آنها كه پيش از عاشورا و در طول راه و در خود مكّه بوده، چه خطبه‌هايى كه روز عاشورا ايراد شده و چه آنچه از زبان اسيران آزاده در كوفه و شام صادر شده است.
خطبه‌هاى سيد الشهدا و نيز خطبه امام سجاد علیه السلام در مجلس یزید، همچنين خطابۀ زينب كبرى در كوفه و دمشق، معروفترين آنهاست.
پانویس
- ↑ این اصطلاح در موضوعات صلات، حج و نكاح به کار میرود.
- ↑ جواهر الكلام 11/ 207
- ↑ 208 ـ 214 ؛ مستند الشيعة 6/ 65 ـ 67
- ↑ جواهر الكلام 11/ 211
- ↑ 214
- ↑ الحدائق الناضرة 10/ 210 ـ 211 ؛ جواهر الكلام 11/ 336 ـ 339
- ↑ تحرير الاحكام 1/ 292 ؛ البيان/ 219 ـ 220
- ↑ تذكرة الفقهاء 4 / 214
- ↑ 215 ؛ تحرير الوسيلة 1 / 246
- ↑ جواهر الكلام 12/ 148
- ↑ الحدائق الناضرة 10/ 491 ؛ جواهر الكلام 12/ 150
- ↑ )قواعد الاحكام 1/ 436 ؛ المبسوط 1/ 365
- ↑ جواهر الكلام 29/ 40 ـ 41 ؛ العروة الوثقى 5/ 485 .
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج 3، صص 473-471.
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص 161.
