فدوی طوقان

فدوی طوقان

فدوی عبدالفتاح آغا طوقان، شاعر بزرگ ومعاصر زن عرب درسال ۱۹۱۷ میلادی در شهر نابلس کرانه باختری رود اردن متولد شد .

خاندان

او در خانواده ای ثروتمند، اصیل توانمند، ادیب و وطن پرست وفرهیخته فلسطینی به دنیا آمد.به عقیده برخی نویسندگان نسبت او به آل عباس می رسد. از شخصیت های برجسته ی خانواده ی وی در عرصه ی علم و ادب، برادرش ابراهیم طوقان است که در سن 36 سالگی دارفانی را وداع گفت، از جمله کسانی که فدوی تمام زندگی اجتماعی، فرهنگی، ادبی خود را مدیون او می داند.فدوی در خانواده ای پرورش یافت که در آن مردسالاری حاکم بود.

دوران تحصیل

فدوی از سال 1923تا 1928م در دو مدرسه ابتدایی فاطمیه و عایشیه در شهر نابلس به تحصیل مشغول بود.در سال 1928م در سن یازده سالگی پس از به پایان بردن تحصیلات ابتدایی به دلیل شرایط موجود در آن زمان و فضای زندگی اجتماعی دیگر نتوانست به مدرسه برود. بنابراین در بستر فعالیتهای ادبی و فرهنگی برادر بزرگتر خود «ابراهیم طوقان» که ازشاعران معاصر وبزرگ عرب به شمار می رفت تلمذ کرد و بسیار آموخت ، او خود در خانه و بدور از مکتب و مدرسه و با آموزشهای «ابراهیم طوقان» مطالعات وسیعی در شناخت شعر معاصر عرب و همچنین ادبیات غرب داشت و توانست در زمینه ادبیات صاحب نظر و دیدگاه خاص خود شود. وی در سال 1962م برای افزودن معلومات و تجربه های خود به کمک پسر عمویش فاروق طوقان که در دانشگاه آکسفورد تحصیل می کرد به انگلستان مسافرت کردو تا سال 1974م مشغول به تحصیل در رشته انگلیسی بود، پس از آن به شهر خود نابلس بازگشت و تحت نظارت برادرش به ادامه ی فعالیت ادبی پرداخت.

آثار

آثار فدوی را به دو دسته می توان تقسیم کرد: یکی آثار شعری و دیگری آثار نثری، علمی. آثار نوع اول شامل مجموعه های مختلف شعری است که در آغاز به صورت جداگانه به چاپ رسیدند سپس در یک کتاب با عنوان "دیوان فدوی طوقان" چندین بار توسط موسسه انتشاراتی دارالعودة بیروت تجدید چاپ شده است سه کتاب «تنها با روزها»، «او را یافتم» و «به ما عشق دمید». دو کتاب شعر چاپ نشده نیز دارد با نام های "ینبوع الألم" چشمه سار درد که شامل اشعاری در رثای برادرش ابراهیم و قصایدی در باره ی اوضاع فلسطین است و "أشواق الحیاة" شوقهای زندگی که مجموعه ای از اشعار عاطفی و فکری است. به طور کلی مجموعه های شعری وی چنین است. وحدي مع الأيام، انتشارات للجامعيين، قاهرة ،1952 م. وجدتها، دار الآداب،بيروت، 1957م5 أمام الباب المغلق. الليل والفرسان، دار الآداب، بيروت، 1969م. على قمة الدنيا وحيدا ً. تموز والشئ الآخر. اللحن الأخير، دار الشروق، عمان، 2000م.

قالب و سبک شعری فدوی

فدوی، سرودن شعر را با گرایش رمانتیک و در قالب اوزان سنتی ، آغاز نمود و مهارت خود را در آن به اثبات رساند .سپس در همان مراحل نخست ، به شعر « حُرّ » گرایید. مطالعات او در شعر دوران عباسی و اندلسی از او شاعری متکی بر شناخت ریشه وسنت ساخت و با مطالعه آثار غرب توانست به اقتضای زمانه وبا حفظ شئونات شعری کلاسیک عرب پتانسیلهای تازه‌ای را وارد شعر خودکند. فدوی با همراه «نازک الملائکه» و «سلمی الخضراء الجیوسی» مثلث بنیانگزار شعر زن معاصر عرب به شمار می رود. شعر فدوی شعر ناب عرب با شناخت عمیق از زیبایی های حسی زنانه است . فدوی شاعری سیاسی ومبارز بود که هم صدایی او با محمود درویش و شاعران دیگر مبارزه مردم فلسطین قدرت عجیبی به شعر او داده بود؛ قدرتی که در بستر مبارزات مردم فلسطین حضوری روشن بینانه داشته و همواره توانسته شعر را درشاعرانگی خود به وقایع پیرامون پیوندی منطقی بزند، فلسطینیان «فدوی» را مادر شعر مبارزه و ایستادگی می دانستند و مرگ او را یک ضایعه برای خویش می دانستند.

تألیفات نثر

أخي إبراهيم، المكتبة العصرية، يافا، 1946ميلادي رحلة جبلية رحلة صعبة (سيرة ذاتية) دار الشروق، 1985م. الرحلة الأصعب (زندگینامه) دار الشروق، عمان، (1993) ترجم إلى الفرنسية. كرست فدوى طوقان حياتها للشعر والأدب حيث أصدرت العديد من الدواوين والمؤلفات وشغلت عدة مناصب جامعية بل وكانت محور الكثير من الدراسات الأدبية العربية إضافة إلى ذلك فقد حصلت فدوى طوقان على العديد من الأوسمة والجوائز منها: فدوی طوقان زندگی خود را صرف شعر و ادب کرد و تألیفات بسیاری ارائه داد و محور بسیاری از پژوهش های او ادبیات عرب بود و علاوه بر آن جوایز بسیاری نیز به دست آورد از آن جمله: جایزه ی زیتون نقره ای در فرهنگ حوزه ی دریای مدیترانه(ایتالیا1992م) جایزه سالانه گل بابونه در شعر از سوی انجمن نویسندگان اردن.(1983م) نشان قدس از سوی سازمان آزادی بخش فلسطین.(1990م) جایزه جشنواره ی جهانی نویسندگان زن معاصر (ایتالیا1992م) جایزه ی بین المللی کافافیس در شعر (قاهره 1996م) جایزه سالیرنو در شعر ایتالیا و جایزه سپر طلایه داری شعر (اردن) او درسال ٢٠٠٣م در زمانی که جهان معاصر درگیر شکار «صدام حسین» بود در بعد از ظهر روز شنبه 12ماه دسامبر فدوی چشم از جهان فرو بست در حالی که حدود 86سال داشت و عمرش را صرف آزادی فلسطین کرده بود. وشعر مشهور وی بر قبرش نوشته شد:

كفاني أموت عليها وأدفن فيها

وتحت ثراها أذوب وأفنى

وأبعث عشباً على أرضها

وأبعث زهرة إليها

تعبث بها كف طفل نمته بلادي

كفاني أظل بحضن بلادي

تراباً،‌ وعشباً‌، وزهرة. ...

منابع

• دکتر ابوالفضل رضایی،فدوی طوقان و شعر او،مجله دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران،صص 119تا140،در دسترس درپایگاه مجلات نور، بازیابی: 12 شهریور 1392.
• غفار محمدی،ارائه شده در همایش بین المملی ادبیات مقاومت،تجلی پایداری در اشعار سیمین بهبهانی و فدوی طوقان، تابستان 90.تاریخ بازیابی: 12 شهریور 1392.