ریحانه الادب: تفاوت بین نسخه‌ها
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) (تدوین دوباره و خلاصه نویسی مقاله به کمک منابع مورد استفاده در آن) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | ریحانة الادب كتابی است حاوی شرح حال فقها، عرفا، حكما، ادبا، اطبّا و فضلای نامدار و بزرگ اسلام، که به زبان فارسی توسط میرزا محمدعلی مدرس خیابانی تبریزی (م 1371 هـ.ق)تالیف شده است. | |
==مؤلّف== | ==مؤلّف== | ||
| − | + | محمدعلي مدرس خياباني تبريزي فرزند محمدطاهر تبريزي از دانشمندان و عالمان روحاني مشهور معاصر است. مدرس در سال 1296 ق. در تبريز زاده شد و در 1373 ق./ 1333 ش. در همان شهر درگذشت. | |
| − | |||
==نام کامل کتاب== | ==نام کامل کتاب== | ||
| سطر ۹: | سطر ۸: | ||
«ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب». | «ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب». | ||
| − | == | + | ==شیوه کتاب== |
| − | + | مؤلّف به ترجمه حال معروفین به لقب یا كنیه و نسبت به ترتیب حروف اشاره كرده است.در ريحانه‌الادب شرح حال‌ها تقريباً مشتمل بر اطلاعات زير است: زندگاني صاحب شرح حال به طور خلاصه؛ شرح آثار وي كه مؤلف سعي كرده تقريباً كليه آثار او حتي نوشته‌هاي كم‌اهميت را نيز معرفي كند؛ توصيف تأسيسات و آثار خيريه (هرگاه صاحب شرح حال چنين آثاري از خود بر جاي نهاده)؛ و گاه بخش كوتاهي از آثار شاعران در ذكر احوال برخي عارفان نامدار چون ابراهيم ادهم، ابياتي از مثنوي مولوي نيز درباره وي به عنوان شاهد نقل شده است. | |
| − | + | در اين كتاب، گذشته از احوال دانشمندان گاه عنوان‌هايي در خصوص فرقه‌هاي مذهبي چون اثني عشريه، اسماعيليه و اشاعثه (منسوب به اشعث) وجود دارد و افزون بر آن، اصطلاحاتي همچون اصحاب اجماع، اصحاب صحاح ستّه، اصحاب صحاح سبعه، اصحاب كتب اربعه، اصحاب معلّقات سبعه و اصحاب معلّقات عشره به تفصيل معرفي شده است و مؤلف در توجيه آن مي‌گويد كه چون دانستن برخي عقايد مذهبي كه غالباً در ضمن تراجم احوال مذكور مي‌گردد محلّ توجه است، به معرفي آنها مي‌پردازد. | |
| − | + | ريحانه‌الادب هم تاريخ ادبيات و هم تذكره شاعران، فقيهان، متكلمان و فلاسفه اسلامي است. به عبارتي زندگينامه هر كس كه در حوزه علمي جهان اسلام صاحب نام و اثر بوده در اين كتاب آمده است. گذشته از آن گاه احوال كساني درج شده كه در منابع ديگر به طور مستقل اثري از آنها نيست. از اين رو اين اثر را بايد از جمله كتاب‌هاي مرجع مهم به شمار آورد كه هر محقّقي براي تحقيق در احوال و آثار دانشمندان جهان اسلام ناگزير از مراجعه به آن است. | |
| − | |||
| − | در | ||
| − | در | ||
| − | + | نثر ريحانه‌الادب ساده و روان است و گاه عكس و نمونه خط تعدادي از صاحبان شرح حال نيز آمده است. | |
| − | |||
| − | + | ==بخشهای کتاب== | |
| + | كتاب ریحانه الادب در یك مقدمه و پنج باب و یك خاتمه تنظیم شده است. | ||
| − | + | باب اوّل در شرح حال معروفین به لقب و چهار باب دیگر به ذكر احوال اشخاص كه با اب، ابن، امّ یا نسب معروف هستند، اختصاص یافته است. | |
| − | + | در این كتاب به مناسبت به ذكر عقائد بعضی از فرقه ها و مذاهب مصطلح در علم رجال مثل اسماعیلیه و فطحیّه نیز اشاره شده است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | در مقدمه به ذكر پاره ای از مسائل و اهمیت تاریخ و مدارك و منابع كتاب و توضیح ترتیب كتاب، پرداخته شده است. | |
| − | + | ==منابع کتاب== | |
مدرس در تدوين ريحانه‌الادب، گذشته از كتاب‌هايي كه در انتهاي مقدمه به توصيف آنها پرداخته چون تاريخ [[بغداد]] اثر خطيب بغدادي، الذريعه آقا بزرگ طهراني، رياض‌العلما ميرزا عبدالله افندي، رجال كشي، رجال نجاشي، روضات‌الجنات خوانساري، قاموس‌الاعلام سامي، كشف‌الظنون، وفيات‌الاعيان و ده‌ها منبع مهم ديگر از منابع ديگري چون روزنامه‌ها و جرايد ايران و كشورهاي عربي، مجلات و كتاب‌هاي روز ديگر نيز استفاده كرده كه در ذيل هر زندگينامه به آن اشاره داشته، گرچه در مقدمه نامي از آنها نياورده است. | مدرس در تدوين ريحانه‌الادب، گذشته از كتاب‌هايي كه در انتهاي مقدمه به توصيف آنها پرداخته چون تاريخ [[بغداد]] اثر خطيب بغدادي، الذريعه آقا بزرگ طهراني، رياض‌العلما ميرزا عبدالله افندي، رجال كشي، رجال نجاشي، روضات‌الجنات خوانساري، قاموس‌الاعلام سامي، كشف‌الظنون، وفيات‌الاعيان و ده‌ها منبع مهم ديگر از منابع ديگري چون روزنامه‌ها و جرايد ايران و كشورهاي عربي، مجلات و كتاب‌هاي روز ديگر نيز استفاده كرده كه در ذيل هر زندگينامه به آن اشاره داشته، گرچه در مقدمه نامي از آنها نياورده است. | ||
| − | + | ||
| − | + | ==وضعیت نشر== | |
| − | + | این كتاب در هشت جلد به زبان فارسی به همت انتشارات خیام تهران در سال 1369 به چاپ رسیده است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
نسخهٔ ۶ اوت ۲۰۱۳، ساعت ۰۶:۵۹
ریحانة الادب كتابی است حاوی شرح حال فقها، عرفا، حكما، ادبا، اطبّا و فضلای نامدار و بزرگ اسلام، که به زبان فارسی توسط میرزا محمدعلی مدرس خیابانی تبریزی (م 1371 هـ.ق)تالیف شده است.
مؤلّف
محمدعلي مدرس خياباني تبريزي فرزند محمدطاهر تبريزي از دانشمندان و عالمان روحاني مشهور معاصر است. مدرس در سال 1296 ق. در تبريز زاده شد و در 1373 ق./ 1333 ش. در همان شهر درگذشت.
نام کامل کتاب
«ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب».
شیوه کتاب
مؤلّف به ترجمه حال معروفین به لقب یا كنیه و نسبت به ترتیب حروف اشاره كرده است.در ريحانه‌الادب شرح حال‌ها تقريباً مشتمل بر اطلاعات زير است: زندگاني صاحب شرح حال به طور خلاصه؛ شرح آثار وي كه مؤلف سعي كرده تقريباً كليه آثار او حتي نوشته‌هاي كم‌اهميت را نيز معرفي كند؛ توصيف تأسيسات و آثار خيريه (هرگاه صاحب شرح حال چنين آثاري از خود بر جاي نهاده)؛ و گاه بخش كوتاهي از آثار شاعران در ذكر احوال برخي عارفان نامدار چون ابراهيم ادهم، ابياتي از مثنوي مولوي نيز درباره وي به عنوان شاهد نقل شده است.
در اين كتاب، گذشته از احوال دانشمندان گاه عنوان‌هايي در خصوص فرقه‌هاي مذهبي چون اثني عشريه، اسماعيليه و اشاعثه (منسوب به اشعث) وجود دارد و افزون بر آن، اصطلاحاتي همچون اصحاب اجماع، اصحاب صحاح ستّه، اصحاب صحاح سبعه، اصحاب كتب اربعه، اصحاب معلّقات سبعه و اصحاب معلّقات عشره به تفصيل معرفي شده است و مؤلف در توجيه آن مي‌گويد كه چون دانستن برخي عقايد مذهبي كه غالباً در ضمن تراجم احوال مذكور مي‌گردد محلّ توجه است، به معرفي آنها مي‌پردازد.
ريحانه‌الادب هم تاريخ ادبيات و هم تذكره شاعران، فقيهان، متكلمان و فلاسفه اسلامي است. به عبارتي زندگينامه هر كس كه در حوزه علمي جهان اسلام صاحب نام و اثر بوده در اين كتاب آمده است. گذشته از آن گاه احوال كساني درج شده كه در منابع ديگر به طور مستقل اثري از آنها نيست. از اين رو اين اثر را بايد از جمله كتاب‌هاي مرجع مهم به شمار آورد كه هر محقّقي براي تحقيق در احوال و آثار دانشمندان جهان اسلام ناگزير از مراجعه به آن است.
نثر ريحانه‌الادب ساده و روان است و گاه عكس و نمونه خط تعدادي از صاحبان شرح حال نيز آمده است.
بخشهای کتاب
كتاب ریحانه الادب در یك مقدمه و پنج باب و یك خاتمه تنظیم شده است.
باب اوّل در شرح حال معروفین به لقب و چهار باب دیگر به ذكر احوال اشخاص كه با اب، ابن، امّ یا نسب معروف هستند، اختصاص یافته است.
در این كتاب به مناسبت به ذكر عقائد بعضی از فرقه ها و مذاهب مصطلح در علم رجال مثل اسماعیلیه و فطحیّه نیز اشاره شده است.
در مقدمه به ذكر پاره ای از مسائل و اهمیت تاریخ و مدارك و منابع كتاب و توضیح ترتیب كتاب، پرداخته شده است.
منابع کتاب
مدرس در تدوين ريحانه‌الادب، گذشته از كتاب‌هايي كه در انتهاي مقدمه به توصيف آنها پرداخته چون تاريخ بغداد اثر خطيب بغدادي، الذريعه آقا بزرگ طهراني، رياض‌العلما ميرزا عبدالله افندي، رجال كشي، رجال نجاشي، روضات‌الجنات خوانساري، قاموس‌الاعلام سامي، كشف‌الظنون، وفيات‌الاعيان و ده‌ها منبع مهم ديگر از منابع ديگري چون روزنامه‌ها و جرايد ايران و كشورهاي عربي، مجلات و كتاب‌هاي روز ديگر نيز استفاده كرده كه در ذيل هر زندگينامه به آن اشاره داشته، گرچه در مقدمه نامي از آنها نياورده است.
وضعیت نشر
این كتاب در هشت جلد به زبان فارسی به همت انتشارات خیام تهران در سال 1369 به چاپ رسیده است.
منابع
- حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه.
- دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، مدخل "ريحانة‌الادب" از علي آل‌داوود، بازیابی: 13 مرداد 1392.
