مباهله پیامبر اسلام با مسیحیان نجران: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(بازنویسی به کمک منبع پیشین و منابع جدید)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
+
{{تقویم|روز= 24 ذی الحجه|سال= سال 9 هجری قمری}}  
  
−
«مباهله» پیامبر صلی الله علیه و آله با مسیحیان نجران برگرفته از سنتی متداول، در میان اقوام سامی<ref>پذیرفتن مباهله توسط مسیحیان نشانی از وجود این سنت در میان آنان بوده است.</ref> و بیانگر تلاش‌های فراوان پیامبر صلی الله علیه و آله برای دعوت اهل کتاب به دین اسلام بوده است.<ref>[[سوره آل عمران]]، 2520.</ref> که متأسفانه بخش وسیعی از مناظرات و گفتگوهای پیامبر صلی الله علیه و آله با آنان مورد غفلت سیره نویسان واقع شده و در متون اسلامی نیز به طور مستقل بدان پرداخته نشده است.
+
وقتى مسیحیان نجران از روى لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگى آفریدگار و شخصیت [[حضرت عیسی ]] علیه‌السلام نپذیرفتند، خداوند به پیامبر دستور داد كه آنان را براى نفرین بر ضد یكدیگر بخواند و هر دو گروه در برابر هم بایستند و از خدا بخواهند كه هر كس در این موضوع دروغ‌گو است، خداوند بر او غضب كند (سوره آل عمران/آیه61)
  
−
مباهله از آن جهت که دلیلی بر فضیلت و برتری [[اهل‌ بیت]] علیهم السلام و [[عصمت]] و امامت بلافصل [[امام علی]] علیه السلام است، دارای اهمیت است.
+
بر اساس روایات پرشمارى از شیعه و سنى، [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله در صبح روز مقرر آمد؛ در حالى كه [[امام حسین علیه السلام]] را در آغوش داشت و دست [[امام حسن علیه السلام]] را گرفته بود و [[حضرت فاطمه]] و [[امام على]] علیهماالسلام در پشت سر حضرت حركت مى‌كردند.
  
−
مباهله از ریشه «بهل» به معنای رهاساختن، ترک گفتن، به خود واگذاشتن<ref>ابی الحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 2001م، ج1، ص141.</ref> و قید و بند چیزی را برداشتن و نیز لعنت کردن آمده است.<ref>زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر؛ اساس البلاغه، دمشق، دارالشعب، 1960، ص71.</ref> که از زبان‌های عبری و سریانی وارد زبان عربی شده است.<ref>ماسینیون، لویی؛ مباهله در [[مدینه]]، تهران، رسالت، 1378، ص67.</ref> و در اصطلاح به عملی گفته می‌شود که دو یا چند نفر که در مسأله مهم دینی با یکدیگر اختلاف دارند، در یکجا جمع شوند و با اصرار و تضرع به درگاه خداوند، از او بخواهند آن را که بر باطل است، رسوا و مجازات کند. تفاوت میان مباهله و لعنت کردن آن است که مباهله از شدت و تأکید بیشتری برخوردار است.<ref>ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله؛ معجم الفروق اللغویه، قم، جامعه مدرسین، 1412.</ref>
+
وقتى بزرگ مسیحیان چنین دید، از مباهله انصراف داده، تسلیم امر پیامبر شدند و به پرداخت جزیه گردن نهادند.<ref> دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد  1، مدخل "آیه مباهله از علی خراسانی</ref>
  
−
==زمان و علت مباهله مسحیان نجران با پیامبر صلی الله علیه و آله==
+
مباهله پیامبر با نصرانیان نجران، از علاوه بر آنکه نشان حقانیت و درستی دعوت پیامبر است.دلیلی بر فضیلت و برتری [[اهل‌ بیت]] علیهم السلام و [[عصمت]] و امامت بلافصل [[امام علی]] علیه السلام است.
  
−
برخی زمان آن را سال سوم هجری می‌دانند؛ زیرا به اتفاق اکثر مفسران شیعه<ref>طباطبایی، سید محمدحسین؛ تفسیرالمیزان، ترجمه سید محمدباقر همدانی، قم، دارالعلم، بی‌تا، ج5، ص229.</ref> و سنی آیه 61 [[سوره آل ‌عمران]] که برای دعوت به مباهله است، در این سال نازل شده است و برخی وقوع آن را در سال نهم هجری «عام‌الوفود» دانسته‌اند که پیامبر صلی الله علیه و آله عازم [[مدینه]] شدند؛ اما قول اول صحیح‌تر به نظر می‌رسد.<ref>یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب؛ تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1371، چاپ ششم، ج1، ص449.</ref>
+
==معنای مباهله==
  
−
از محتوای آیات 24-19 [[سوره آل ‌عمران]] می‌توان دریافت که پیامبر صلی الله علیه و آله برای تفهیم این که همه انبیاء در یک مسیر واحد بوده‌اند و دین حق یکی است.<ref>طباطبایی، سید محمدحسین، پیشین، [[سوره آل عمران]]، 19.</ref> و اختلاف در ظاهر شرایع به دلیل تناسب آن با مراحل تکامل اندیشه بشری است و [[حضرت عیسی]] علیه السلام نیز بنده و فرستاده خداست، تلاش‌های فراوانی کرد و موفق شد، عده‌ای از آنان را به اسلام فراخواند؛ اما عده‌ای دیگر به مجادله و محاجه با پیامبر صلی الله علیه و آله پرداختند و چون سخنان منطقی پیامبر صلی الله علیه و آله در آنان اثر نکرد، به دستور خدا آنان را به مباهله فراخواند.
+
مباهله از ریشه «بهل» به معنای رهاساختن، ترک گفتن، به خود واگذاشتن<ref>ابی الحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 2001م، ج1، ص141.</ref> و قید و بند چیزی را برداشتن و نیز لعنت کردن آمده است.<ref>زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر؛ اساس البلاغه، دمشق، دارالشعب، 1960، ص71.</ref> که از زبان‌های عبری و سریانی وارد زبان عربی شده است.<ref>ماسینیون، لویی؛ مباهله در [[مدینه]]، تهران، رسالت، 1378، ص67.</ref> و در اصطلاح به عملی گفته می‌شود که دو یا چند نفر که در مسأله مهم دینی با یکدیگر اختلاف دارند، در یکجا جمع شوند و با اصرار و تضرع به درگاه خداوند، از او بخواهند آن را که بر باطل است، رسوا و مجازات کند. تفاوت میان مباهله و لعنت کردن آن است که مباهله از شدت و تأکید بیشتری برخوردار است.<ref>ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله؛ معجم الفروق اللغویه، قم، جامعه مدرسین، 1412.</ref>
  
−
==مسیحیان نجران==
+
==جریان مباهله==
 +
پس از [[فتح مكه]] معظمه و طائف و مسلمان شدن اهالي [[يمن]] و [[عمان]]، تقريباً تمامي مناطق جزيرة العرب در پوشش نظام اسلامي و حكومت توحيدي پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله قرار گرفت. اما در اين منطقه بزرگ عربي اقوام، قبايل و طوايفي بودند كه هنوز در برابر اسلام تسليم نشده و يا حتي دشمني و فتنه‌انگيزي مي‌كردند.
  
−
«نجران» سومین شهر یمن در منطقه مرزی [[حجاز]] و [[یمن]] می‌باشد، که 73 دهکده داشت و تنها منطقه مسیحی‌نشین و مرکز صنعت نساجی در حجاز بود و چون نخستین ساکن آن "نجران بن زید" نام داشت، نجران نامیده شد.<ref>حموی، یاقوت؛ معجم البلدان، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1979م.، ج5، ص266.</ref> ساکنان این سرزمین را باقی مانده «اصحاب اخدود» دانسته‌اند.<ref>همان، ص267.</ref>
+
منطقه نجران كه در حد فاصل [[حجاز]] و [[يمن]] قرار دارد در عصر پيامبر صلی الله علیه و آله تنها منطقه مسيحي‌نشين حجاز بود كه مسيحيان مقيم آن با پشتيباني‌هاي كشورهاي مسيحي شاخ و شمال آفريقا و قيصر روم ادامه حيات مي‌دادند. پيامبر صلی الله علیه و آله براي بزرگان اين منطقه نامه‌هايي ارسال كرد و آنان را به پذيرش [[دين اسلام]] و يا پرداخت جزيه (ماليات ويژه اهل كتاب) فراخواند.
  
−
==هیأت نمایندگان مسیحیان==
+
سران مسيحي نجران درباره نامه پيامبر صلی الله علیه و آله به مشورت پرداخته و با افراد زيادي در اين باره گفتگو كردند. ولي به خاطر تبليغات و فضاي ويژه مسيحيان در آن منطقه، آنان هيچيك از پيشنهادهاي [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله را نپذيرفتند و براي رفع اين معضل سه تن از بزرگان نجران، يعني: ابوحارثة بن علقمه (اسقف اعظم نجران و نماينده رسمي كليساي روم در حجاز)، عبدالمسيح بن شرحبيل معروف به عاقب (پيشواي اهالي اين منطقه) و اهتم (يا ايهم) بن نعمان معروف به سيد (شخصي كهن سال و ريش‌سفيد و مورد احترام نجرانيان) به همراه ده تن و به روايتي سي تن و به روايتي ديگر شصت تن از مسيحيان نجران عازم مدينه منوره شده تا با رسول خدا صلی الله علیه و آله به گفتگو بپردازند و راه حلي پيدا نمايند.
  
−
هفتاد تن<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، 1363، ج2، ص447.</ref> از صاحبنظران و نخبگان مسیحی که سه تن از آنان رهبران مذهبی مسیحیت و در رأس هیأت بودند، وارد [[مدینه]] شدند؛<ref>ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل؛ البدایة والنهایة، بیروت، دارالکتب، 1418، ج5، ص64.</ref>
+
آنان پس از ورود به مدينه منوره، وارد بر پيامبر خدا صلی الله علیه و آله در [[مسجدالنبی]] شدند ولي پيامبر صلی الله علیه و آله اعتناي چنداني به آنان ننمود. مسيحيان علت آن را نمي‌دانستند و به نزد عثمان بن عفان و عبدالرحمن بن عوف كه پيشينه آشنايي با آنان داشته رفتند و علت آن را جويا شدند. ولي آن دو نيز چيزي در اين باره نمي‌دانستند و آنان را به نزد امام علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام راهنمايي كرده برده و از آن حضرت، علت آن را پرسيدند.
  
−
# "ابوحارثة ابن علقمه" اسقف اعظم و نماینده رسمی کلیساهای روم و حجاز.
+
امام علي علیه‌السلام فرمودند: چون شما با لباس‌هاي فاخر و تزئين كرده و صليب به گردن آويخته وارد مسجد شديد، پيامبر صلی الله علیه و آله را از كردارتان ناخوش آمد، بايد لباس‌هاي خود را تغيير داده و با وضع ساده و بدون هيچ‌گونه تزيين به زر و زيوري بر آن حضرت وارد شويد تا مورد استقبال وي قرار گيريد.
−
# "عبدالمسیح" ملقب به عاقب که در عقل و درایت شهرت داشت.
 
−
# "ایهم" که به او سید می‌گفتند.
 
  
−
==ماجرای مباهله==
+
مسيحيان نجران بر اساس فرموده حضرت علي علیه‌السلام لباس و ظاهر خود را تغيير داده و با وضع ساده و عادي بر پيامبر صلی الله علیه و آله وارد شدند و با آن حضرت به گفتگو پرداختند. پيامبر صلی الله علیه و آله با آنان درباره توحيد و شرك، نحوه آفرينش [[حضرت عیسی]] علیه‌السلام و ارتباط وي با خداي سبحان و باطل دانستن عقايد مسيحيان گفتگو كرد، اما سران نجران گفتار آن حضرت را نپذيرفته و بر عقايد باطل خويش اصرار ورزيدند.
  
−
در سال نهم هجری «عام‌الوفود» پیامبر صلی الله علیه و آله نامه‌ای برای دعوت مسیحیان نجران به دین [[اسلام]] فرستاد.
+
آنان براي فرار از پذيرش حق پيشنهاد مباهله دادند. بدين معنا كه در وقت معين در جايي به عبادت و راز و نياز به درگاه خداوند متعال پرداخته و بر طرف مقابل نفرين كنند تا خداوند متعال بر دروغگو و باطل‌گرا عذابي نازل كرده و او را نابود سازد. در همين زمان بر پيامبر صلی الله علیه و آله آيه‌اي نازل شد و از مباهله با مسيحيان استقبال كرد: «فَمَن حاجَّكَ فيهِ مِن بَعدِ ما جائَكَ مِنَ العِلم فَقُل تَعالوا نَدعُ اَبنائَنا وَابنائُكُم...».<ref> [[سوره آل عمران]]، آيه 61.</ref>
  
−
بزرگان مسیحی نجران پس از مذاکرات طولانی به نتیجه مشخص نرسیده و تصمیم گرفتند، پس از دیدار پیامبر صلی الله علیه و آله راه حل مناسبی بیابند.<ref>مجلسی، محمدباقر، [[بحارالانوار]]، بیروت، دار احیا التراث العربی، 1983م، ج21، صص318 228.</ref>
+
بنابراين، طرفين به مباهله رضايت داده و قرار شد در روز ديگر در مكاني در بيرون شهر مدينه گرد هم آمده و اقدام به مباهله نمايند. سران نجران پيش از رسيدن به مكان مباهله به يكديگر گفتند: اگر [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله با فرماندهان و ياران خود به مباهله آمد، معلوم است كه مقاصد دنيوي دارد و از [[رسالت]] و [[نبوت]] او خبري نيست و ما بايد با وي مباهله كنيم. اما اگر با فرزندان و اهل بيتش براي اين كار اقدام كرد، دانسته مي‌شود كه او مقاصد دنيوي ندارد و قصدش هدايت و راهنمايي انسان‌ها از جهالت و كفر و شرك است. در آن صورت مباهله كردن با او خطرناك است و بايد به او ايمان آورد و يا حداقل با وي مصالحه كرد.
  
−
آنان با لباس‌های فاخر ابریشمی و انگشتر طلا بدست بر پیامبر صلی الله علیه و آله در مسجد وارد شدند. پیامبر صلی الله علیه و آله با آنان سخن نگفت. آنان در جستجوی علت این رفتار، نزد [[امام علی]] علیه السلام راهنمایی شدند.
+
موعد مقرر فرارسيد و پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه دخترش [[حضرت فاطمه]] زهرا سلام الله علیها و دامادش حضرت [[امام علی]] علیه‌السلام و دو سبطش حضرت [[امام حسن]] علیه‌السلام و [[امام حسین|حضرت ابا عبدالله الحسين]] علیه‌السلام از [[مدينه]] حركت كرد و به جايگاه مقرر رفت. مسلمانان مدينه نيز آن حضرت را مشايعت كرده و با ذكر [[صلوات]]، سلام و تكبير آنان را همراهي مي‌نمودند.
  
−
حضرت فرمود: «با همان لباس‌های سفر، نزد پیامبر صلی الله علیه و آله روید». آنان چنین کردند و هنگام ملاقات با پیامبر صلی الله علیه و آله، ایشان فرمود: «به خدا سوگند! بار نخست شیطان همراهتان بود».<ref>ابن کثیر، پیشین، ج5، ص65.</ref>
+
مسيحيان نجران، زودتر از پيامبر صلی الله علیه و آله در مكان مقرر اجتماع كردند. آنان همين كه ديدند پيامبر صلی الله علیه و آله نزديكترين اقربا و اهل بيت ويژه خويش را براي مباهله آورد، احساس خطر كرده و از مبارزه و مباهله با آن حضرت منصرف شدند و منظره زيبا و نوربخش حضور پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه امام علي علیه‌السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و حسنين علیهم‌السلام آنان را مات و مبهوت كرد. به ناچار از مباهله سرباز زده و به آن حضرت پيشنهاد مصالحه دادند.
  
−
هنگام گفتگو با پیامبر صلی الله علیه و آله، آنان ابتدا درباره ماهیت عیسی علیه السلام سؤال کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله از ایشان به عنوان بنده و پیامبر صلی الله علیه و آله خدا یاد کرد.<ref>طبری، ابوعلی فضل ابن حسن؛ مجمع البیان، تهران، اعلمی، 1415، ج2، ص309.</ref>
+
بدين ترتيب در برابر عظمت و حقانيت دين مبين اسلام سر فرود آورده و به يكي از پيشنهاد پيامبر صلی الله علیه و آله يعني پرداخت جزيه و كمك به مسلمانان در جنگ با دشمنان اسلام رضايت دادند و صلحنامه‌اي در اين باب تحرير كرده و طرفين امضا نمودند. اين واقعه علاوه بر اين كه يكي از معجزات بزرگ پيامبر صلی الله علیه و آله است، دليل روشني بر حقانيت و معصوميت خاندان پاك [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله يعني حضرت علي، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين صلوات الله عليهم اجمعين مي‌باشد.<ref> نك: مسارالشيعه [[شیخ مفید]]، ص 22؛ الارشاد شيخ مفيد، ص 151؛ الاقبال بالاعمال الحسنة [[سيد بن طاووس]]، ج 2، ص 310؛ تاريخ ابن خلدون، ج 1، ص 451؛ زندگاني چهارده معصوم ترجمه [[اعلام الوري]] [[علامه طبرسی]]، ص 190؛ [[منتهی الآمال]] [[شیخ عباس قمی]]، ج 1، ص 93 و فرازهايي از تاريخ [[پيامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله جعفر سبحاني، ص 495.</ref>
  
−
آنان شگفت زده پرسیدند چگونه ممکن است در حالی که همه آدمیان پدری دارند و عیسی علیه السلام بدون پدر به دنیا آمده است؟
+
برخي از تاريخ‌نگاران و سيره‌نويسان، مباهله را در [[ذی الحجه]] سال دهم برشمرده اند.
  
−
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «آدم از خاک و بدون پدر آفریده شد، آفرینش عیسی علیه السلام نیز همانند آفرینش آدم، بدون پدر و از نفخه روح‌القدس می‌باشد».<ref>[[سوره آل عمران]]، 59.</ref>
+
==پانویس==
 +
<references/>
  
−
مسیحیان که قائل به ربوبیت [[حضرت عیسی]] علیه السلام بودند و او را فرزند خدا می‌دانستند، از پاسخ به این استدلال درمانده و به انکار شدید آن پرداختند. تا آنجا که پیامبر صلی الله علیه و آله از رفتار آنان به ستوه آمد.<ref>طبری، محمد ابن جریر؛ جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت، دارالفکر، 1415، ج3، ص405.</ref>
+
==منابع==
 +
*دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد  1، مدخل "آیه مباهله از علی خراسانی
  
−
سپس به فرمان خداوند آنان به مباهله دعوت شدند: «هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده (باز) کسانی با تو به محاجه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».<ref>[[سوره آل عمران]]، 61.</ref>
+
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=35532 مباهله پیامبر صلی الله علیه و آله با مسیحیان نجران، زینب ابراهیمی، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی] تاریخ بازیابی: 17 فروردین 1392.
  
−
فردای آن روز 24 یا 25 [[ذی‌ الحجه]]<ref>[[ابن شهر آشوب]]، ابوعبدالله محمد؛ مناقب آل ابی طالب، بیروت، دارالاضواء، 1412، ج3، ص421.</ref> دو طرف در بیابانی اطراف [[مدینه]] گرد آمدند.<ref>میبدی، رشیدالدین؛ کشف الاسرار، تهران، امیرکبیر، 1361، ج2، صص151 147.</ref>
+
*موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
  
−
پیامبر صلی الله علیه و آله همراه [[امام علی]] علیه السلام که حسنین علیهم السلام پیش روی آنها و فاطمه سلام الله علیها پشت سر حضرت بود، همگی در جایگاه خویش و در زیر یک چادر قرار گرفتند.<ref>مفید، محمد ابن محمد بن نعمان؛ الارشاد، قم، دارالمفید، 1414، ص115.</ref>
 
  
−
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «بارالها! اینان اهل بیت من هستند».<ref>ابن حنبل، احمد؛ المسند، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415، ج1، ص302.</ref>
+
منابع بیشتر:
  
−
مسیحیان نجران نیز که برخی فرزندان خود را همراه آورده بودند و در مقابل آنان استقرار یافتند. بزرگان مسیحی چون عزیزترین اشخاص پیامبر صلی الله علیه و آله را همراه او دیدند،<ref>همان، ص115.</ref> به قوم خویش گفتند: «ما صورت‌هایی را می‌بینیم که اگر از خدا درخواست از جا برکندن کوه‌ها را کنند، چنین خواهد شد.<ref>الفخر الرازی، تفسیر الفخر الرازی، بیروت، دارالفکر، 1985م، چاپ سوم، ج8، ص89.</ref> هرگز با آنان مباهله نکنید که به خدا سوگند او همانند [[پیامبران]] به مباهله نشسته است.<ref>ابن شهر آشوب، ابوعبدالله محمد؛ مناقب آل ابی طالب، بیروت، دارالاضواء، 1412، ج3، ص420 و نیز یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، 1415، ج2، صص8382.</ref> که اگر چنین کنید هلاک خواهید شد و تا قیامت، مسیحی‌ای بر روی زمین باقی نخواهد ماند».<ref>الفخر الرازی، پیشین، ج8، ص89.</ref>
+
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/#!page=56 وقایع الایام شیخ عباس قمی، 24 ذی الحجه].
−
 
 
−
از این‌رو از مباهله امتناع کرده، عده‌ای اسلام آوردند و عده‌ای به دادن جزیه راضی شدند. برخی این تصمیم را ناشی از ظهور نشانه‌های عذاب دانسته‌اند.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ پیشین، ص323.</ref>
 
−
 
 
−
پیامبر صلی الله علیه و آله پس از پشیمانی آنان از مباهله فرمود: «به خدا سوگند اگر مباهله می‌کردم، تمام این بیابان پر از آتش می‌شد و در دم هلاک می‌شدید».<ref>زمخشری، پیشین، ص369.</ref>
 
−
 
 
−
مسیحیان موظف شدند، به عنوان جزیه سالیانه دو هزار دست لباس به مسلمانان بدهند.<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، بی‌جا، انتشارات کتابفروشی اسلامی، بی‌تا، ص46.</ref>
 
  
 
==پانویس==  
 
==پانویس==  
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
  
−
==منابع==
 
−
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=35532 مباهله پیامبر صلی الله علیه و آله با مسیحیان نجران، زینب ابراهیمی، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی] تاریخ بازیابی: 17 فروردین 1392.
 
  
 
[[رده:پیامبر اکرم از بعثت تا رحلت]]
 
[[رده:پیامبر اکرم از بعثت تا رحلت]]
 +
[[رده:وقایع ماه ذی الحجه]]
 +
[[رده:سال ۹ هجری قمری]]

نسخهٔ ‏۲۷ مهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۱۲:۴۶

تقویم هجری قمری

روز واقعه:24 ذی الحجه
سال 9 هجری قمری


وقتى مسیحیان نجران از روى لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگى آفریدگار و شخصیت حضرت عیسی علیه‌السلام نپذیرفتند، خداوند به پیامبر دستور داد كه آنان را براى نفرین بر ضد یكدیگر بخواند و هر دو گروه در برابر هم بایستند و از خدا بخواهند كه هر كس در این موضوع دروغ‌گو است، خداوند بر او غضب كند (سوره آل عمران/آیه61)

بر اساس روایات پرشمارى از شیعه و سنى، رسول خدا صلى الله علیه و آله در صبح روز مقرر آمد؛ در حالى كه امام حسین علیه السلام را در آغوش داشت و دست امام حسن علیه السلام را گرفته بود و حضرت فاطمه و امام على علیهماالسلام در پشت سر حضرت حركت مى‌كردند.

وقتى بزرگ مسیحیان چنین دید، از مباهله انصراف داده، تسلیم امر پیامبر شدند و به پرداخت جزیه گردن نهادند.[۱]

مباهله پیامبر با نصرانیان نجران، از علاوه بر آنکه نشان حقانیت و درستی دعوت پیامبر است.دلیلی بر فضیلت و برتری اهل‌ بیت علیهم السلام و عصمت و امامت بلافصل امام علی علیه السلام است.

معنای مباهله

مباهله از ریشه «بهل» به معنای رهاساختن، ترک گفتن، به خود واگذاشتن[۲] و قید و بند چیزی را برداشتن و نیز لعنت کردن آمده است.[۳] که از زبان‌های عبری و سریانی وارد زبان عربی شده است.[۴] و در اصطلاح به عملی گفته می‌شود که دو یا چند نفر که در مسأله مهم دینی با یکدیگر اختلاف دارند، در یکجا جمع شوند و با اصرار و تضرع به درگاه خداوند، از او بخواهند آن را که بر باطل است، رسوا و مجازات کند. تفاوت میان مباهله و لعنت کردن آن است که مباهله از شدت و تأکید بیشتری برخوردار است.[۵]

جریان مباهله

پس از فتح مكه معظمه و طائف و مسلمان شدن اهالي يمن و عمان، تقريباً تمامي مناطق جزيرة العرب در پوشش نظام اسلامي و حكومت توحيدي پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله قرار گرفت. اما در اين منطقه بزرگ عربي اقوام، قبايل و طوايفي بودند كه هنوز در برابر اسلام تسليم نشده و يا حتي دشمني و فتنه‌انگيزي مي‌كردند.

منطقه نجران كه در حد فاصل حجاز و يمن قرار دارد در عصر پيامبر صلی الله علیه و آله تنها منطقه مسيحي‌نشين حجاز بود كه مسيحيان مقيم آن با پشتيباني‌هاي كشورهاي مسيحي شاخ و شمال آفريقا و قيصر روم ادامه حيات مي‌دادند. پيامبر صلی الله علیه و آله براي بزرگان اين منطقه نامه‌هايي ارسال كرد و آنان را به پذيرش دين اسلام و يا پرداخت جزيه (ماليات ويژه اهل كتاب) فراخواند.

سران مسيحي نجران درباره نامه پيامبر صلی الله علیه و آله به مشورت پرداخته و با افراد زيادي در اين باره گفتگو كردند. ولي به خاطر تبليغات و فضاي ويژه مسيحيان در آن منطقه، آنان هيچيك از پيشنهادهاي رسول خدا صلی الله علیه و آله را نپذيرفتند و براي رفع اين معضل سه تن از بزرگان نجران، يعني: ابوحارثة بن علقمه (اسقف اعظم نجران و نماينده رسمي كليساي روم در حجاز)، عبدالمسيح بن شرحبيل معروف به عاقب (پيشواي اهالي اين منطقه) و اهتم (يا ايهم) بن نعمان معروف به سيد (شخصي كهن سال و ريش‌سفيد و مورد احترام نجرانيان) به همراه ده تن و به روايتي سي تن و به روايتي ديگر شصت تن از مسيحيان نجران عازم مدينه منوره شده تا با رسول خدا صلی الله علیه و آله به گفتگو بپردازند و راه حلي پيدا نمايند.

آنان پس از ورود به مدينه منوره، وارد بر پيامبر خدا صلی الله علیه و آله در مسجدالنبی شدند ولي پيامبر صلی الله علیه و آله اعتناي چنداني به آنان ننمود. مسيحيان علت آن را نمي‌دانستند و به نزد عثمان بن عفان و عبدالرحمن بن عوف كه پيشينه آشنايي با آنان داشته رفتند و علت آن را جويا شدند. ولي آن دو نيز چيزي در اين باره نمي‌دانستند و آنان را به نزد امام علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام راهنمايي كرده برده و از آن حضرت، علت آن را پرسيدند.

امام علي علیه‌السلام فرمودند: چون شما با لباس‌هاي فاخر و تزئين كرده و صليب به گردن آويخته وارد مسجد شديد، پيامبر صلی الله علیه و آله را از كردارتان ناخوش آمد، بايد لباس‌هاي خود را تغيير داده و با وضع ساده و بدون هيچ‌گونه تزيين به زر و زيوري بر آن حضرت وارد شويد تا مورد استقبال وي قرار گيريد.

مسيحيان نجران بر اساس فرموده حضرت علي علیه‌السلام لباس و ظاهر خود را تغيير داده و با وضع ساده و عادي بر پيامبر صلی الله علیه و آله وارد شدند و با آن حضرت به گفتگو پرداختند. پيامبر صلی الله علیه و آله با آنان درباره توحيد و شرك، نحوه آفرينش حضرت عیسی علیه‌السلام و ارتباط وي با خداي سبحان و باطل دانستن عقايد مسيحيان گفتگو كرد، اما سران نجران گفتار آن حضرت را نپذيرفته و بر عقايد باطل خويش اصرار ورزيدند.

آنان براي فرار از پذيرش حق پيشنهاد مباهله دادند. بدين معنا كه در وقت معين در جايي به عبادت و راز و نياز به درگاه خداوند متعال پرداخته و بر طرف مقابل نفرين كنند تا خداوند متعال بر دروغگو و باطل‌گرا عذابي نازل كرده و او را نابود سازد. در همين زمان بر پيامبر صلی الله علیه و آله آيه‌اي نازل شد و از مباهله با مسيحيان استقبال كرد: «فَمَن حاجَّكَ فيهِ مِن بَعدِ ما جائَكَ مِنَ العِلم فَقُل تَعالوا نَدعُ اَبنائَنا وَابنائُكُم...».[۶]

بنابراين، طرفين به مباهله رضايت داده و قرار شد در روز ديگر در مكاني در بيرون شهر مدينه گرد هم آمده و اقدام به مباهله نمايند. سران نجران پيش از رسيدن به مكان مباهله به يكديگر گفتند: اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله با فرماندهان و ياران خود به مباهله آمد، معلوم است كه مقاصد دنيوي دارد و از رسالت و نبوت او خبري نيست و ما بايد با وي مباهله كنيم. اما اگر با فرزندان و اهل بيتش براي اين كار اقدام كرد، دانسته مي‌شود كه او مقاصد دنيوي ندارد و قصدش هدايت و راهنمايي انسان‌ها از جهالت و كفر و شرك است. در آن صورت مباهله كردن با او خطرناك است و بايد به او ايمان آورد و يا حداقل با وي مصالحه كرد.

موعد مقرر فرارسيد و پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه دخترش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و دامادش حضرت امام علی علیه‌السلام و دو سبطش حضرت امام حسن علیه‌السلام و حضرت ابا عبدالله الحسين علیه‌السلام از مدينه حركت كرد و به جايگاه مقرر رفت. مسلمانان مدينه نيز آن حضرت را مشايعت كرده و با ذكر صلوات، سلام و تكبير آنان را همراهي مي‌نمودند.

مسيحيان نجران، زودتر از پيامبر صلی الله علیه و آله در مكان مقرر اجتماع كردند. آنان همين كه ديدند پيامبر صلی الله علیه و آله نزديكترين اقربا و اهل بيت ويژه خويش را براي مباهله آورد، احساس خطر كرده و از مبارزه و مباهله با آن حضرت منصرف شدند و منظره زيبا و نوربخش حضور پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه امام علي علیه‌السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و حسنين علیهم‌السلام آنان را مات و مبهوت كرد. به ناچار از مباهله سرباز زده و به آن حضرت پيشنهاد مصالحه دادند.

بدين ترتيب در برابر عظمت و حقانيت دين مبين اسلام سر فرود آورده و به يكي از پيشنهاد پيامبر صلی الله علیه و آله يعني پرداخت جزيه و كمك به مسلمانان در جنگ با دشمنان اسلام رضايت دادند و صلحنامه‌اي در اين باب تحرير كرده و طرفين امضا نمودند. اين واقعه علاوه بر اين كه يكي از معجزات بزرگ پيامبر صلی الله علیه و آله است، دليل روشني بر حقانيت و معصوميت خاندان پاك رسول خدا صلی الله علیه و آله يعني حضرت علي، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين صلوات الله عليهم اجمعين مي‌باشد.[۷]

برخي از تاريخ‌نگاران و سيره‌نويسان، مباهله را در ذی الحجه سال دهم برشمرده اند.

پانویس

  1. ↑ دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد 1، مدخل "آیه مباهله از علی خراسانی
  2. ↑ ابی الحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 2001م، ج1، ص141.
  3. ↑ زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر؛ اساس البلاغه، دمشق، دارالشعب، 1960، ص71.
  4. ↑ ماسینیون، لویی؛ مباهله در مدینه، تهران، رسالت، 1378، ص67.
  5. ↑ ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله؛ معجم الفروق اللغویه، قم، جامعه مدرسین، 1412.
  6. ↑ سوره آل عمران، آيه 61.
  7. ↑ نك: مسارالشيعه شیخ مفید، ص 22؛ الارشاد شيخ مفيد، ص 151؛ الاقبال بالاعمال الحسنة سيد بن طاووس، ج 2، ص 310؛ تاريخ ابن خلدون، ج 1، ص 451؛ زندگاني چهارده معصوم ترجمه اعلام الوري علامه طبرسی، ص 190؛ منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج 1، ص 93 و فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله جعفر سبحاني، ص 495.

منابع

  • دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد 1، مدخل "آیه مباهله از علی خراسانی
  • موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام


منابع بیشتر:

وقایع الایام شیخ عباس قمی، 24 ذی الحجه.

پانویس

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=مباهله_پیامبر_اسلام_با_مسیحیان_نجران&oldid=28876»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا