آیه ۱۹ الرحمن

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

" مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ(19) بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ(20)"

كلمه" مرج"- با سكون راء- كه مصدر فعل ماضى" مرج" است به معناى مخلوط كردن و نيز به معناى رها و روانه كردن است، هم موقعى كه مى‌خواهى به طرف بفهمانى كه فلانى فلان چيز را مخلوط كرد، مى‌گويى" مرجه"، و هم هنگامى كه مى‌خواهى بفهمانى فلان چيز را رها و يا روانه كرد، مى‌گويى" مرجه"، ولى در آيه مورد بحث معناى اول روشن‌تر به ذهن مى‌رسد و ظاهرا مراد از" بحرين- دو دريا" دريايى شيرين و گوارا، و دريايى شور و تلخ است، هم چنان كه در جايى ديگر از اين دو دريا ياد كرده فرموده:

" وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها".

و قابل قبول‌ترين تفسيرى كه در باره اين دو آيه كرده‌اند اين است كه: مراد از دو دريا دو درياى معين نيست، بلكه دو نوع دريا است، يكى شور كه قريب سه چهارم كره زمين را در خود فرو برده، كه بيشتر اقيانوسها و درياها را تشكيل مى‌دهد، و يكى هم درياهاى شيرين است كه خداى تعالى آنها را در زير زمين ذخيره كرده و به صورت چشمه‌ها از زمين مى‌جوشد، و نهرهاى بزرگ را تشكيل مى‌دهد، و مجددا به درياها مى‌ريزد، اين دو جور دريا يعنى درياهاى روى زمين و درياهاى داخل زمين همواره به هم اتصال دارند، هم در زير زمين و هم در روى زمين، و در عين اينكه" يلتقيان- برخورد و اتصال دارند" نه اين شورى آن را از بين مى‌برد و نه آن شيرينى اين را، چون بين آن دو حاجز و مانعى است كه نمى‌گذارد در وضع يكديگر تغييرى بدهند، و آن مانع، خود مخازن زمين و رگه‌هاى آن است، كه نه مى‌گذارد درياى شور به درياى شيرين تجاوز نموده، و آن را مثل خود شور كند، و در نتيجه زندگى جانداران را تهديد نمايد، و نه درياى شيرين به درياى شور تجاوز نموده بيش از اندازه از زمين بجوشد، و زياده از اندازه به دريا بريزد، و دريا را شيرين سازد، و در نتيجه مصلحتى را كه در شورى آب درياها است كه يا تصفيه هوا است و يا مصالحى ديگر از بين ببرد.

و نيز به طور دائم درياهاى شور، درياهاى شيرين را از اين راه كمك مى‌كند، كه آب خود را به ابرها داده، و ابرها آن را بر زمين مى‌بارد، و زمين باران را در خود فرو برده مخازن خود را پر مى‌كنند، و همين مخازن هم درياهاى شور را كمك نموده، همانطور كه گفتيم از زمين مى‌جوشد و به صورت نهرهاى كوچك و بزرگ به دريا مى‌ريزد.

پس معناى اين دو آيه- و خدا داناتر است- اين است كه: خداى تعالى دو درياى شيرين و گوارا و شور و تلخ را مخلوط كرده، در عين اينكه تلاقى آن دو دائمى است، به وسيله مانعى كه بين آن دو قرار داده نمى‌گذارد كه يكديگر را در خود مستهلك كنند، و اين صفت گوارايى آن را از بين ببرد و آن صفت شورى اين را، و در نتيجه نظام زندگى جانداران و بقاى آن را تهديد كنند.

منبع

ترجمه تفسير الميزان، موسوی همدانی، ج‌19، ص: 166