تونس

تونِس، یکی از کشورهای اسلامی واقع در شمال افریقااست که در کرانه‎های جنوبی دریای مدیترانه است. همچنین تونس نام پایتخت این کشور است.

حدود جغرافیائی

کشور تونس از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. اين کشور همچنين از شمال به کوه‌هاى اطلس و از جنوب به مناطق صحرائى محدود مى‌گردد. پایتخت این کشور شهر تونس است. زبان و خط رسمی کشور تونس عربی است. زبان فرانسه نیز در این کشور رایج است.

دین و مذهب

دین رسمی این کشور اسلام است و 98٪ مردم، مسلمان و پیرو مذهب حنفی هستند ( انکارتا، npn.). مذهب فقهی مالکی نیز در تونس پیروانی دارد. شمار اندکی مسیحی و یهودی نیز در تونس زندگی می‌کنند. مردم تونس از نژاد عرب و بربر هستند.

تاریخ تونس پس از اسلام

در سدهٔ هفتم میلادی اعراب مسلمان حملات خود را به تونس آغاز کردند. ایشان سرانجام به فرماندهی عقبة بن نافع بخش‌هایی از سرزمین تونس را تصرف و شهر قیروان را ساختند. حسان بن نعمان تونس را به طور کامل فتح کرد. در سدهٔ نهم میلادی اغلبیون (اغالبه) - که از قبیلهٔ بنی تمیم بودند- به فرماندهی ابراهیم بن اغلب از سوی خلفای عباسی به حکومت تونس رسیدند. در سال ۹۰۹ میلادی خلفای اسماعیلی‌مذهب فاطمی اغلبیون را شکست داده و شهر مهدیه را بنا کردند. در سال ۹۶۱ میلادی المعز خلیفهٔ فاطمی مصر را تصرف کرد و مقر حکومت فاطمی را از مهدیه به آن سامان انتقال داد. پس از این رویداد دودمان بربری زیریون که از قبیلهٔ صنهاجه بودند به سرکردگی بلقین بن زیری در تونس قدرت را به دست گرفتند. زیریون از خلفای فاطمی مصر پیروی می‌کردند، اما پس از سرپیچی از ایشان در سال ۱۰۵۰ توسط جنگجویان قبیلهٔ بنی هلال قلع و قمع شدند. از این پس زیریون بخش بزرگی از قلمرو خود را از دست دادند و تنها به شهر ساحلی مهدیه و حومهٔ آن محدود شدند.

در سدهٔ دوازدهم میلادی جزیرهٔ جربه و بخشی از سواحل تونس (از جمله شهر مهدیه) به همراه جزایر مالت به دست نورمن‌ها افتاد و حکومت زیریون به پایان رسید. در سال ۱۱۵۹ میلادی دودمان مراکشی موحدون بر تونس مسلط شدند، اما در سال ۱۲۳۰ میلادی از حفصیون شکست خوردند. فرمانروایی حفصیون بر تونس تا سده شانزدهم میلادی ادامه یافت. امیران هر دو دودمان از تبار بربر آمازیغ بودند.

در سال ۱۵۲۹ ترکان عثمانی به سرکردگی بارباروس خیرالدین پاشا شهر تونس را گشودند، اما حفصیون در ۱۵۳۵ با پشتیبانی اسپانیا دوباره حکومت را به دست گرفتند. پس از ۳۹ سال کشمکش میان ترکان عثمانی و اسپانیایی‌ها، سرانجام در سال ۱۵۷۳ ترکان عثمانی تونس را فتح کردند. در سال ۱۷۰۵ میلادی حسین بن علی الترکی سردار عثمانی که از تبار یونانی بود به فرمانروایی تونس برگزیده شد. از آن پس فرزندان او دودمان خودگردان حسینیان را تشکیل داده و زیر نظر عثمانی بر تونس فرمان راندند.

در سدهٔ نوزدهم فرانسه و بریتانیا، شروع به دخالت در امور این کشور کردند. فرانسه برابر پیمان باردو که در سال ۱۸۸۱ میلادی بسته شد، تونس را مستعمرهٔ خود نمود.

پس از پايان جنگ جهانى دوم مبارزات مردم تونس براى رسيدن به استقلال دولت فرانسه را مجبور کرد استقلال اين سرزمين را به رسميت بشناسد. و تونس در ۱۹۵۶ از فرانسه استقلال پیدا کرد و حبیب بورقیبه اولین رئیس جمهور و حاکم مطلقه این کشور بود که بدنبال یک دوره اعتراضات محدود و خیابانی مردم پس از 31 سال استبداد و حکومت با مشت آهنین، در سال 1987 به دست زین‌العابدین بن علی، افسر عالیرتبه پلیس، سرنگون شد. بن علی نیز پس از 23 سال دیکتاتوری و خودکامگی و اختناق در شرایطی مشابه، در نیمه ژانویه 2011 (24 دی 1389) سرنگون شد و به عربستان سعودی گریخت. نام این اعتراضات خیابانی مردم به انقلاب گل یاسمن شهرت یافت. زبان اکثر مردم این کشور عربی و فرانسوی و مذهب بیشتر آنان اسلام است.

تونس فعلى در قديم معروف به کارتاژ و به قول اعراب (قرطاچه) بوده است، البته کارتاژ امروزه يکى از شهرهاى باستانى تونس مى‌باشد. کارتاژ در سده‌هاى قبل از ميلاد از بزرگترين دولت‌هاى بازرگانى محسوب مى‌شد. اهميت بازرگانى آن به موقعيت ژئوپليتيک آن بستگى داشت. تاريخ کاتاژ به سدهٔ نهم پيش از ميلاد مى‌رسد.

شهر تونس

این شهر پایتخت جمهوری تونس است و در شمال شرقی این کشور قرار دارد. این شهر به دست مسلمانان بنیاد نهاده شد و پیش از فتح اسلامی روستایی کم‌اهمیت با حدود 300 نفر جمعیت بود

از این‌رو، جغرافی‌نویسان مسلمان، تونس را نامی دانسته‌اند که مسلمانان به آن داده‌اند. مسلمانان پس از آنکه آنجا را از دست رومیها خارج ساختند، باغها و بناهایی در آن ایجاد کردند و در آنجا اقامت گزیدند.

منابع

تونس در یک نگاه، موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی آفران

تاریخ تونس، موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی آفران

شعبان جیریائی، تاریخچه تونس، وبلاگ تعلیم و تربیت

دائره المعارف بزرگ اسلامی ، مدخل تونس