صمدیه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) جز |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | یکی از مهمترین و دقیقترین کتابها در علم نحو است که [[شیخ بهایی]] به برادر کوچکش، عبدالصمد دیکته کرده و سپس در اختیار اهل فضل قرار داده است. این کتاب جزو کتب درسی در علم نحو و یکی از کتاب های جامع المقدمات است. | |
| − | یکی از مهمترین و دقیقترین کتابها در علم نحو است که [[شیخ بهایی]] به برادر کوچکش، عبدالصمد دیکته کرده و سپس در اختیار اهل فضل قرار داده است. این کتاب جزو کتب درسی در علم نحو | ||
| − | کتاب فوائد الصمدیه، کتابی است | + | کتاب فوائد الصمدیه، کتابی است مختصر دقیق با عباراتی زیبا و نثری استوار و لطیف. شیخ بهائی این کتاب را سال 1030 هجری قمری تألیف کرد. |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | == محتوای کتاب == | ||
این کتاب تشکیل شده از یک مقدمه و پنج حدیقه است. | این کتاب تشکیل شده از یک مقدمه و پنج حدیقه است. | ||
| − | === حدیقه اول === | + | ===حدیقه اول=== |
| − | در این حدیقه که اول کتاب است، بحث را از کلمه و کلام | + | در این حدیقه که اول کتاب است، بحث را از کلمه و کلام که موضوع علم نحو است، آغاز می کند و بعد از ذکر این که کلمه تقسیم به اسم و فعل و حرف می‌شود، اختصاصات آن‌ها را بیان می‌کند. سپس اقسام اسم و [[احکام]] و اقسام فعل را بیان می‌کند و به ذکر موارد اعراب و بنا می پردازد. |
| + | ===حدیقه دوم=== | ||
| − | + | در این حدیقه مصنف فقط مواردی که مختص به اسماء است، ذکر می‌کند همچون: | |
| − | + | * موارد معربات و مبنیات | |
| − | موارد معربات و مبنیات | + | * اسماء عامل و احکام و شرایط و تقسیمات آن‌ها |
| − | اسماء عامل و احکام و شرایط و تقسیمات آن‌ها | + | * موانع صرف |
| − | موانع صرف | ||
| + | ===حدیقه سوم=== | ||
| − | + | این حدیقه مختص به ذکر افعال و متعلقات افعال است و در آن به تقسیمات فعل پرداخته می‌شود و پس از آن حالات اعرابی فعل مضارع مورد بررسی قرار می‌گیرد و آنگاه ادوات ناصب و جازم و تأثیرات این ادوات بر فعل مضارع همچون تأثیرات زمانی و معنایی آن‌ها می‌پردازد. در ادامه به ذکر افعال مدح و ذم پرداخته و این حدیقه را با ذکر افعال قلوب و باب تنازع خاتمه می دهد. | |
| − | + | ===حدیقه چهارم=== | |
| + | در بوستان چهارم کتاب مسئله ای بیان شده است که ما معمولاً در کتب نحوی شاهد آن نیستیم و آن ذکر اقسام جمل و اعراب آن‌ها است. در این حدیقه مصنف بحث را با تعریف جمله آغاز می‌کند و با تقسیم جمله به اسمیه و فعلیه مثال‌هایی برای آزمایش و تقریب به ذهن آن‌ها می‌آورد. شیخ بهائی جملات را در این فصل به دو نوع بدون اعراب و جملاتی که اعراب محلی دارند تقسیم کرده و به ذکر جایگاه آن‌ها پرداخته است. | ||
| − | + | در خاتمه این حدیقه به بحثی کلی از [[احکام]] جارو مجرور و ظرف و محل اعرابی آن پرداخته می‌شود. | |
| − | + | ===حدیقه پنجم=== | |
| − | در | + | این بخش را مصنف اختصاص داده به ذکر مفردات در بیان معانی و تقسیمات حروف و آنچه که دارای معنای حرفی است. مانند برخی از اسما و ظروف، وی در این بخش به بیان 25 قسم از مفردات می‌پردازد. در این حدیقه مصنف حروف و مفردات و موارد استعمال آن را بنابر ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است، وی از حرف «همزه» آغاز و این حدیقه را به حرف «لم» ختم می‌کند. |
| + | ==شروح صمدیه== | ||
| − | + | شروحی بر این کتاب نوشته شده است از جمله: | |
| − | |||
| − | این | ||
| − | + | * شرح سید علی خان بن احمد مدنی به نام «الحدائق الندیه فی شرح فوائد الصمدیه (شیخ بهائی)» | |
| − | + | * «الدره الثمینه فی شرح الصمدیه» نوشته محمدجواد ذهنی تهرانی | |
| − | + | * «القواعد العربیه فی شرح الفوائد الصمدیه» نوشته علی حسینی | |
| − | + | * «شرح الصمدیه» نوشته صادق مهدی حسینی | |
| − | * شرح سید علی خان بن احمد مدنی به نام «الحدائق الندیه فی شرح فوائد الصمدیه | ||
| − | * «الدره الثمینه فی شرح الصمدیه» نوشته محمدجواد ذهنی | ||
| − | * «القواعد العربیه فی شرح الفوائد الصمدیه» نوشته علی | ||
| − | * «شرح الصمدیه» نوشته صادق مهدی حسینی | ||
* «شرح نموداری صمدیه» مرتضی نظری. | * «شرح نموداری صمدیه» مرتضی نظری. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | [http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=18729 الصمدیه، سایت دائره المعارف طهور]، بازیابی:17 بهمن 1391 | + | * [http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=18729 الصمدیه، سایت دائره المعارف طهور]، بازیابی: 17 بهمن 1391. |
| − | + | * [http://rasekhoon.net/article/show/618526/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%DB%8C-%D8%B5%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C/ محسن قاسمی، متن پژوهی صمدیه شیخ بهائی، سایت راسخون] | |
| − | [http://rasekhoon.net/article/show/618526/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%DB%8C-%D8%B5%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C/ محسن قاسمی، متن پژوهی صمدیه شیخ بهائی، سایت راسخون] | ||
[[رده:منابع صرف و نحو]] | [[رده:منابع صرف و نحو]] | ||
[[رده:کتابهای درسی حوزه]] | [[رده:کتابهای درسی حوزه]] | ||
نسخهٔ ۵ فوریهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۱۲:۳۹
یکی از مهمترین و دقیقترین کتابها در علم نحو است که شیخ بهایی به برادر کوچکش، عبدالصمد دیکته کرده و سپس در اختیار اهل فضل قرار داده است. این کتاب جزو کتب درسی در علم نحو و یکی از کتاب های جامع المقدمات است.
کتاب فوائد الصمدیه، کتابی است مختصر دقیق با عباراتی زیبا و نثری استوار و لطیف. شیخ بهائی این کتاب را سال 1030 هجری قمری تألیف کرد.
محتویات
محتوای کتاب
این کتاب تشکیل شده از یک مقدمه و پنج حدیقه است.
حدیقه اول
در این حدیقه که اول کتاب است، بحث را از کلمه و کلام که موضوع علم نحو است، آغاز می کند و بعد از ذکر این که کلمه تقسیم به اسم و فعل و حرف می‌شود، اختصاصات آن‌ها را بیان می‌کند. سپس اقسام اسم و احکام و اقسام فعل را بیان می‌کند و به ذکر موارد اعراب و بنا می پردازد.
حدیقه دوم
در این حدیقه مصنف فقط مواردی که مختص به اسماء است، ذکر می‌کند همچون:
- موارد معربات و مبنیات
- اسماء عامل و احکام و شرایط و تقسیمات آن‌ها
- موانع صرف
حدیقه سوم
این حدیقه مختص به ذکر افعال و متعلقات افعال است و در آن به تقسیمات فعل پرداخته می‌شود و پس از آن حالات اعرابی فعل مضارع مورد بررسی قرار می‌گیرد و آنگاه ادوات ناصب و جازم و تأثیرات این ادوات بر فعل مضارع همچون تأثیرات زمانی و معنایی آن‌ها می‌پردازد. در ادامه به ذکر افعال مدح و ذم پرداخته و این حدیقه را با ذکر افعال قلوب و باب تنازع خاتمه می دهد.
حدیقه چهارم
در بوستان چهارم کتاب مسئله ای بیان شده است که ما معمولاً در کتب نحوی شاهد آن نیستیم و آن ذکر اقسام جمل و اعراب آن‌ها است. در این حدیقه مصنف بحث را با تعریف جمله آغاز می‌کند و با تقسیم جمله به اسمیه و فعلیه مثال‌هایی برای آزمایش و تقریب به ذهن آن‌ها می‌آورد. شیخ بهائی جملات را در این فصل به دو نوع بدون اعراب و جملاتی که اعراب محلی دارند تقسیم کرده و به ذکر جایگاه آن‌ها پرداخته است.
در خاتمه این حدیقه به بحثی کلی از احکام جارو مجرور و ظرف و محل اعرابی آن پرداخته می‌شود.
حدیقه پنجم
این بخش را مصنف اختصاص داده به ذکر مفردات در بیان معانی و تقسیمات حروف و آنچه که دارای معنای حرفی است. مانند برخی از اسما و ظروف، وی در این بخش به بیان 25 قسم از مفردات می‌پردازد. در این حدیقه مصنف حروف و مفردات و موارد استعمال آن را بنابر ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است، وی از حرف «همزه» آغاز و این حدیقه را به حرف «لم» ختم می‌کند.
شروح صمدیه
شروحی بر این کتاب نوشته شده است از جمله:
- شرح سید علی خان بن احمد مدنی به نام «الحدائق الندیه فی شرح فوائد الصمدیه (شیخ بهائی)»
- «الدره الثمینه فی شرح الصمدیه» نوشته محمدجواد ذهنی تهرانی
- «القواعد العربیه فی شرح الفوائد الصمدیه» نوشته علی حسینی
- «شرح الصمدیه» نوشته صادق مهدی حسینی
- «شرح نموداری صمدیه» مرتضی نظری.
منابع
- الصمدیه، سایت دائره المعارف طهور، بازیابی: 17 بهمن 1391.
- محسن قاسمی، متن پژوهی صمدیه شیخ بهائی، سایت راسخون
