شفاعت: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} {{نیازمند ویرایش فنی}} شفاعت از ماده «...' ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | {{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | ||
| − | |||
| − | شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است. <ref> مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی. </ref>با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند | + | شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.<ref>مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.</ref> با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود. <ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج6، ص524.</ref> |
| − | == شفاعت در اصطلاح == | + | ==شفاعت در اصطلاح== |
| − | عبارت است از | + | عبارت است از این که در روز [[قیامت]]، [[پیامبران]] و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه [[امام صادق]] علیه السلام، 1383، چاپ اول، ج8، ص207.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | اعتقاد به | + | ==اعتقاد به شفاعت== |
| − | + | اعتقاد به اصل شفاعت در [[آخرت]] و در چهارچوب اذن الهی از عقاید مسلََّم اسلامی است که همه علمای [[شیعه]] و سنی آن را قبول دارند.<ref>مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج4، ص156، ص314.</ref> روایات دلالت کننده بر شفاعت [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج1، ص260.</ref> | |
| − | + | ==آیات شفاعت در قرآن== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: {{متن قرآن|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لابَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»}}؛<ref>[[سوره بقره]]/ 254.</ref> ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و... | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | * آیاتی که شفاعت را مختص خدای متعال می‌دانند: {{متن قرآن|«قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَّهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»}}؛<ref>[[سوره زمر]]/ 44.</ref> بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست. | |
| − | + | * آیاتی که شفاعة را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: {{متن قرآن|«وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»}}؛<ref>[[سوره سباء]]/23.</ref> هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: {{متن قرآن|«...وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ»}}؛<ref>[[سوره انبیاء]]/ 28.</ref> ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند. | |
| − | « يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى | ||
| − | |||
| − | + | با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیرخدا با اذن و تملیک اوست. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد. <ref>منشور جاوید، ج 8، ص 234، جعفر سبحانی.</ref> | |
| − | == | + | ==شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟== |
| + | * پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا؛<ref>ترجمه المیزان، ج 17، ص 410. </ref> امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد. | ||
| + | |||
| + | مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند:<ref>[[سوره اسراء]]/79.</ref> مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای [[پیامبر اسلام]] است. | ||
| + | |||
| + | * امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه (101 [[سوره شعراء]]) روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.<ref>نورالثقلین، ج 3، ص 208؛ ذیل آیه 79 اسراء، مجمع البیان، ج 6، ص 671 ذیل همان آیه.</ref> | ||
| + | |||
| + | * انبیاء، دانشمندان (علماء) و شهدا: حضرت علی علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعة می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود. «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».<ref>ترجمه المیزان، ج 15، ص 411.</ref> | ||
| + | |||
| + | * فرشتگان: {{متن قرآن|«وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَاء وَيَرْضَى»}}.([[سوره نجم]]/26) | ||
| + | |||
| + | ==شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟== | ||
| + | |||
| + | با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى»<ref>تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب 3، حدیث 169.</ref> | ||
| + | کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد. | ||
| + | |||
| + | باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد ولی از جهت [[ایمان]] و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.<ref>[[سوره انبیاء]]/28.</ref> | ||
| + | |||
| + | لَايَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا؛<ref>علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص 565، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1427 قمری.</ref> آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد. | ||
| + | |||
| + | عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.<ref>[[سوره مریم]]/87.</ref> | ||
| + | |||
| + | ==اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت== | ||
| + | |||
| + | اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناهکار است تا آنان با دیدن گناهان و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.<ref>ترجمه المیزان، ج14، ص251.</ref> مانند همان اثری که اعتقاد به توبه و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد. | ||
| + | |||
| + | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| + | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=30620#_ftn11 شفاعت، کاظم احمد زاده، سایت پژوهشکده | + | [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=30620#_ftn11 شفاعت، کاظم احمد زاده، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)]، تاریخ بازیابی: 14 بهمن 1391. |
| + | |||
[[رده:اعتقادات]] | [[رده:اعتقادات]] | ||
نسخهٔ ۴ فوریهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۱۱:۲۳
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.[۱] با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود. [۲]
محتویات
شفاعت در اصطلاح
عبارت است از این که در روز قیامت، پیامبران و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.[۳]
اعتقاد به شفاعت
اعتقاد به اصل شفاعت در آخرت و در چهارچوب اذن الهی از عقاید مسلََّم اسلامی است که همه علمای شیعه و سنی آن را قبول دارند.[۴] روایات دلالت کننده بر شفاعت رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.[۵]
آیات شفاعت در قرآن
- آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لابَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»؛[۶] ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و...
- آیاتی که شفاعت را مختص خدای متعال می‌دانند: «قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَّهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»؛[۷] بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست.
- آیاتی که شفاعة را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: «وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»؛[۸] هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد.
- آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: «...وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ»؛[۹] ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند.
با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیرخدا با اذن و تملیک اوست.
شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد. [۱۰]
شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟
- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا؛[۱۱] امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد.
مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند:[۱۲] مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای پیامبر اسلام است.
- امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه (101 سوره شعراء) روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.[۱۳]
- انبیاء، دانشمندان (علماء) و شهدا: حضرت علی علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعة می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود. «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».[۱۴]
- فرشتگان: «وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَاء وَيَرْضَى».(سوره نجم/26)
شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟
با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى»[۱۵] کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.
باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد ولی از جهت ایمان و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.[۱۶]
لَايَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا؛[۱۷] آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.
عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.[۱۸]
اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت
اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناهکار است تا آنان با دیدن گناهان و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.[۱۹] مانند همان اثری که اعتقاد به توبه و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد.
پانویس
- ↑ مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج6، ص524.
- ↑ سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه امام صادق علیه السلام، 1383، چاپ اول، ج8، ص207.
- ↑ مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج4، ص156، ص314.
- ↑ علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج1، ص260.
- ↑ سوره بقره/ 254.
- ↑ سوره زمر/ 44.
- ↑ سوره سباء/23.
- ↑ سوره انبیاء/ 28.
- ↑ منشور جاوید، ج 8، ص 234، جعفر سبحانی.
- ↑ ترجمه المیزان، ج 17، ص 410.
- ↑ سوره اسراء/79.
- ↑ نورالثقلین، ج 3، ص 208؛ ذیل آیه 79 اسراء، مجمع البیان، ج 6، ص 671 ذیل همان آیه.
- ↑ ترجمه المیزان، ج 15، ص 411.
- ↑ تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب 3، حدیث 169.
- ↑ سوره انبیاء/28.
- ↑ علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص 565، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1427 قمری.
- ↑ سوره مریم/87.
- ↑ ترجمه المیزان، ج14، ص251.
منابع
شفاعت، کاظم احمد زاده، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)، تاریخ بازیابی: 14 بهمن 1391.
