واقعه مرج صفر در شام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{تقویم|روز= 1 محرم|سال= سال 14 هجری قمری}}  
 
{{تقویم|روز= 1 محرم|سال= سال 14 هجری قمری}}  
ابوبكر بن ابي‌قحافه نخستين خليفه مسلمانان پس از سركوبي مرتدان و آناني كه پس از رحلت [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله راه ارتداد و كفر در پيش گرفته بودند، سپاهي بزرگ از مسلمانان را تجهيز و براي نبرد با روميان در سرزمين [[شام]] به آن نواحي اعزام كرد.
+
اين نبرد كه در منطقه ((مرج صفر)) در حوالى دمشق (مركز شام ) واقع شد، به جنگ ((روز مرج صفر )) معروف گرديده است .
 +
ابوبكر بن ابى قحافه پس از سركوبى مرتدان و آنهايى كه پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم راه ارتداد را در پيش گرفته بودند، سپاه بزرگى از مسلمانان مدينه ، مكه ، طائف و ديگر مناطق نجد و حجاز فراهم نمود و آنان را براى نبرد با روميان ، عازم شام كرد.
  
فرماندهي سپاه مسلمانان را بر عهده ابي‌عبيده جراح و پس از او بر عهده يزيد بن ابي‌سفيان اموي گذاشت و خالد بن مغيره را كه در سرزمين [[عراق]] در حال نبرد با حكومت‌هاي محلي وابسته به امپراتوري ساساني بود، به كمك جنگجويان مسلمان در شام فرستاد و خود خليفه، هر از چند گاهي دسته‌هاي جديدي از مسلمانان مبارز را تجهيز و به كمك سپاهيان ابوعبيده جراح مي‌فرستاد.
+
وى ، سه پرچم براى سه تن از فرماندهان بست و آنان را به فرماندهى سپاه منصوب كرد. آن سه عبارت بودند از: خالد بن سعيد بن عاص ، شرحبيل بن حسنه و عمرو بن عاص . امارت كل فرماندهى را بر عهده ابى عبيده جراح و پس از او بر عهده يزيد بن ابى سفيان گذاشت .
  
از آن پس، ميان مسلمانان و روميان اعم از سربازان رومي و عرب‌هاي مسيحي وابسته به امپراتوري روم جنگ‌هاي بزرگ و كوچكي رويداد و در اكثر آن‌ها، پيروزي با مسلمانان بود. يكي از نبردهاي بزرگ طرفين، واقعه "مرج صُفَّر" بود كه بيست روز پس از نبرد معروف "اجنادين" و مدتي پيش از فتح دمشق در منطقه‌اي به نام مرج صُفَّر، در حوالي [[دمشق]] مركز حكومت شام در نخستين روز ماه [[محرم]] سال 14 قمري واقع گرديد و در آن زمان، [[ابوبكر]] وفات يافته و عمر بن خطاب به خلافت رسيده بود.
+
هم چنين ، خالد بن مغيره را كه در عراق به سر مى برد به كمك جنگجويان مسلمان در شام فرستاد و هر چند گاهى تعدادى از افراد مناطق اسلامى را تجهيز و براى تقويت سربازان به شام اعزام مى نمود.<ref> فتوح البلدان ، ص 149. </ref> سرانجام ميان مسلمانان و روميان در مناطق مختلفى از شام ، نبرد و درگيرى آغاز گرديد و مدت ها به طول كشيد و از طرفين تعداد بى شمارى كشته ، زخمى و اسير گرديدند، ولى در بسيارى از اين نبردها، پيروزى با سپاه مسلمين بود و شهرهاى شام يكى پس از ديگرى به دست مسلمانان گشوده مى شد.<ref> تاريخ خلفا، ص 49. </ref>
  
در اين جنگ بزرگ، تعداد بي‌شماري از مسلمانان و مسيحيان كشته و تعداد زيادي از طرفين زخمي و از كار افتاده شدند و خون زخميان و كشته‌شدگان آب رودخانه را رنگين كرده بود. تنها از مسلمانان بيش از چهار هزار تن زخمي شده بودند ولي تلفات و خسارت‌هاي دشمن به مراتب، بيشتر از مسلمانان بود. به همين جهت روميان ناچار به هزيمت شده و به سوي دمشق و [[بيت المقدس]] عقب‌نشيني كردند و مسلمانان را به پيشروي و بدست آوردن فتوحات ديگر اميدوار نمودند.<ref> فتوح البلدان (احمد بن يحيي بلاذري)، ص 149.</ref>
+
نبرد ((مرج صفر ))بنا بر روايت ((فتوح البلدان ))در هلال محرم سال 14 هجرى قمرى آغاز گرديد. در آن زمان ، ابوبكر وفات يافته و خلافت به عمر بن خطاب منتقل شده بود.
 +
 
 +
اين نبرد كه از بزرگترين درگيرى هاى مسلمانان و مسيحيان بود، پيش از فتح دمشق و بيست روز پس از نبرد معروف (اجنادين ) واقع گرديد.
 +
 
 +
در اين معركه ، تعداد بى شمارى از مسلمانان و مسيحيان كشته و جنگجويان زيادى زخمى و از كار افتاده شدند، خون كشته شدگان و زخميان جنگ آب رودخانه را رنگين كرده بود. تنها از مسلمانان بيش از چهار هزار تن زخمى شده بودند.
 +
 
 +
ولى تلفات و خسارت هاى دشمن به مراتب از مسلمانان بيشتر و زيادتر بود. به همين جهت روميان ، ناچار به هزيمت شده و با خوارى تمام به سوى دمشق و بيت المقدس عقب نشينى كرده و مسلمانان را به پيشروى و فتوحات بزرگتر اميدوار نمودند.
 +
 
 +
خالد بن سعيد بن عاص ، از جمله كشته شدگان اين نبرد بود و در گردنش ‍ شمشيرى برنده (صمصام ) آويزان بود. معاوية بن ابى سفيان كه به عنوان يك سرباز در آن نبرد حضور داشت و بعدها پس از وفات ابوعبيده جراح و برادرش يزيد بن ابى سفيان ، به مقام و منصب عالى شام دست يافته بود، در آن جنگ ، آن صمصام را براى كسب افتخار تصاحب كرد. ولى پس از مدتى سعيد بن عاص بن سعيد، با معاويه درباره صمصام منازعه كرد و در نزد عثمان بن عفان شكايت نمود. عثمان به نفع سعيد حكم كرد و سعيد، صمصام را از معاويه گرفت .
 +
 
 +
اين شمشير در تاريخ خلفاى بنى اميه و بنى عباس دست به دست گرديد، تا اين كه سر آخر به واثق عباسى (متوفاى 232 هجرى قمرى ) رسيد و به دستور وى ، آن را صيقل دادند و ليكن پس از صيقل دادن آن ، تغيير حالت داد.
 +
 
 +
لازم به يادآورى است كه خالد بن سعيد، اين شمشير را در اواخر عمر شريف پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در نبرد با مرتدان اهل يمن و از دست عمر و بن معدى كرب به چنگ آورده بود.<ref> فتوح البلدان ، ص 162. </ref> و آن هميشه با خود حمل كرده و بر گردنش آويزان مى نمود.
  
 
==پانویس ==
 
==پانویس ==
سطر ۱۲: سطر ۲۵:
  
 
==منابع==
 
==منابع==
 
+
روز شمار تاریخ اسلام، سید تقی واردی، جلد دوم (ماه محرم) (نقل با تلخیص)
موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
 
  
 
[[رده:وقایع ماه محرم]]
 
[[رده:وقایع ماه محرم]]
 
[[رده:سال ۱۴ هجری قمری]]
 
[[رده:سال ۱۴ هجری قمری]]

نسخهٔ ‏۱۳ نوامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۰:۴۰

تقویم هجری قمری

روز واقعه:1 محرم
سال 14 هجری قمری

اين نبرد كه در منطقه ((مرج صفر)) در حوالى دمشق (مركز شام ) واقع شد، به جنگ ((روز مرج صفر )) معروف گرديده است . ابوبكر بن ابى قحافه پس از سركوبى مرتدان و آنهايى كه پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم راه ارتداد را در پيش گرفته بودند، سپاه بزرگى از مسلمانان مدينه ، مكه ، طائف و ديگر مناطق نجد و حجاز فراهم نمود و آنان را براى نبرد با روميان ، عازم شام كرد.

وى ، سه پرچم براى سه تن از فرماندهان بست و آنان را به فرماندهى سپاه منصوب كرد. آن سه عبارت بودند از: خالد بن سعيد بن عاص ، شرحبيل بن حسنه و عمرو بن عاص . امارت كل فرماندهى را بر عهده ابى عبيده جراح و پس از او بر عهده يزيد بن ابى سفيان گذاشت .

هم چنين ، خالد بن مغيره را كه در عراق به سر مى برد به كمك جنگجويان مسلمان در شام فرستاد و هر چند گاهى تعدادى از افراد مناطق اسلامى را تجهيز و براى تقويت سربازان به شام اعزام مى نمود.[۱] سرانجام ميان مسلمانان و روميان در مناطق مختلفى از شام ، نبرد و درگيرى آغاز گرديد و مدت ها به طول كشيد و از طرفين تعداد بى شمارى كشته ، زخمى و اسير گرديدند، ولى در بسيارى از اين نبردها، پيروزى با سپاه مسلمين بود و شهرهاى شام يكى پس از ديگرى به دست مسلمانان گشوده مى شد.[۲]

نبرد ((مرج صفر ))بنا بر روايت ((فتوح البلدان ))در هلال محرم سال 14 هجرى قمرى آغاز گرديد. در آن زمان ، ابوبكر وفات يافته و خلافت به عمر بن خطاب منتقل شده بود.

اين نبرد كه از بزرگترين درگيرى هاى مسلمانان و مسيحيان بود، پيش از فتح دمشق و بيست روز پس از نبرد معروف (اجنادين ) واقع گرديد.

در اين معركه ، تعداد بى شمارى از مسلمانان و مسيحيان كشته و جنگجويان زيادى زخمى و از كار افتاده شدند، خون كشته شدگان و زخميان جنگ آب رودخانه را رنگين كرده بود. تنها از مسلمانان بيش از چهار هزار تن زخمى شده بودند.

ولى تلفات و خسارت هاى دشمن به مراتب از مسلمانان بيشتر و زيادتر بود. به همين جهت روميان ، ناچار به هزيمت شده و با خوارى تمام به سوى دمشق و بيت المقدس عقب نشينى كرده و مسلمانان را به پيشروى و فتوحات بزرگتر اميدوار نمودند.

خالد بن سعيد بن عاص ، از جمله كشته شدگان اين نبرد بود و در گردنش ‍ شمشيرى برنده (صمصام ) آويزان بود. معاوية بن ابى سفيان كه به عنوان يك سرباز در آن نبرد حضور داشت و بعدها پس از وفات ابوعبيده جراح و برادرش يزيد بن ابى سفيان ، به مقام و منصب عالى شام دست يافته بود، در آن جنگ ، آن صمصام را براى كسب افتخار تصاحب كرد. ولى پس از مدتى سعيد بن عاص بن سعيد، با معاويه درباره صمصام منازعه كرد و در نزد عثمان بن عفان شكايت نمود. عثمان به نفع سعيد حكم كرد و سعيد، صمصام را از معاويه گرفت .

اين شمشير در تاريخ خلفاى بنى اميه و بنى عباس دست به دست گرديد، تا اين كه سر آخر به واثق عباسى (متوفاى 232 هجرى قمرى ) رسيد و به دستور وى ، آن را صيقل دادند و ليكن پس از صيقل دادن آن ، تغيير حالت داد.

لازم به يادآورى است كه خالد بن سعيد، اين شمشير را در اواخر عمر شريف پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در نبرد با مرتدان اهل يمن و از دست عمر و بن معدى كرب به چنگ آورده بود.[۳] و آن هميشه با خود حمل كرده و بر گردنش آويزان مى نمود.

پانویس

  1. فتوح البلدان ، ص 149.
  2. تاريخ خلفا، ص 49.
  3. فتوح البلدان ، ص 162.

منابع

روز شمار تاریخ اسلام، سید تقی واردی، جلد دوم (ماه محرم) (نقل با تلخیص)