العروة الوثقی (کتاب)

معرفی اجمالی کتاب

کتاب عروة الوثقی به نوشته فقیه نامدار معاصر و عالم شیعی ایرانی در قرن 14 هـ.ق، سید محمدکاظم طباطبائی یزدی است. کتاب در زمان حیات نویسنده، به عنوان رساله عملیه بود و بعد از وفات او، حدود 100 سال اخیر، مورد توجه فضلا و بزرگان و یکی از کتابهای مطرح در حوزه های علمیه شیعه و گاهی به عنوان «درس خارج» استدلال می شده است.

بخش های کتاب

این اثر دارای 17 کتاب فقهی است. آغاز کتاب مباحثی پیرامون اجتهاد و تقلید مطرح و با 72 مسئله به زوایای مختلف این بحث اشاره شده است. قسمت های بعدی مسائل مربوط به عبادات در فقه مانند طهارت، نماز، روزه، اعتکاف، خمس، حج، زکات،... و در بخش معاملات در فقه، مباحث اجاره، مضاربه، شرکت، مزارعه، مساقات، ضمان، حواله، نکاح و وصیت مطرح شده اند.

ارزش کتاب

مهمترین ویژگی کتاب عبارت از متن، کثرت فروع به ویژه در مسائل مستحدثه و ترتیب و شماره گذاری در این فروع است. 3260 فرع فقهی دارد که ظاهرا اولین اثر فقهی است که مواد فروع آن با شماره گذاری از یکدیگر جدا شده اند.

ترجمه، شرح ، تعلیقات و... بر کتاب

بعد از درگذشت این عالم بزرگ (سید محمدکاظم یزدی) بخش هایی با عنوان ملحقات عروة الوثقی منتشر شد که شامل مباحثی چون ربا، وقف، وکالت عدد، هبه و فضا بود و در بیشتر مسائل به صورتی فشرده به دلائل فقهی آن اشاره شده است. از زمان نشر کتاب عروة الوثقی تاکنون، نظرات فقهای معاصر پیرامون آراء و مسائل مطرح شده در این کتاب، به صورت حاشیه و شرح و یا تعلیقه، منتشر شده است چندین حواش و شروح در ذیل ذکر شده:

• مستمسک العروة الوثقی: مستمسک، اولین شرح استدلالی جلد اول کتاب عروة الوثقی و یکی از کتاب های مهم فقه استدلالی و مورد اعتماد و مراجعه فقهای معاصر که توسط آیت الله سید محسن حکیم تدوین شده و در حوزه های علمیه به عنوان یکی از کتب دم دستی برای فقیه به شمار می رود.
• حاشیه شیخ عبدالله بن محمدحسن مامقانی (متوفی 1351 ه.ق) مؤلف کتاب تنقیح المقال که مشتمل بر فتاوای وی می باشد و به صورت مستقل و منظم به چاپ رسیده است.
• حاشیه سید محمد فیروزآبادی (متوفی 1345 ه.ق) که در نجف به چاپ رسیده است.
• حاشیه شیخ میرزا محمدحسین بن شیخ الاسلام (متولد 1277 ه.ق) که تدوین گشته و به صورت کتابی مستقل چاپ شده است.
• حاشیه شیخ محمدرضا آل یاسین بن شیخ عبدالحسین کاظمی که در نجف به چاپ رسیده است.
• حاشیه حاج آقا حسین قمی بن سید محمود که به صورت منظم تدوین و در نجف به چاپ رسیده است.

وضعیت نشر

این کتاب توسط شیخ عباس قمی به فارسی ترجمه شده و بنام «الغایة القصوی» در بغداد و تهران چندین بار چاپ و منتشر شده است.

کتاب حاضر توسط ناشران مختلف به چاپ رسیده جدیدترین نسخه چاپی توسط انتشارات مدرسه‌الامام‌ علی بن‌ ابی‌طالب علیه‌السلام‌‫، در سال1386 می باشد.

منابع

• سایت سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران [۱](تاریخ بازیابی: اردیبهشت 1391)
• مرتضی بذر افشان، سید محمد کاظم یزدی فقیه دوراندیش، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376،در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه [۲](اردیبهشت 1391)