محمدتقی شوشتری

محمدتقی شوشتری (تستری) معروف به علامه شوشتری یا محقق شوشتری که در بین مردم شوشتر مشهور به شیخ شوشتری و حاج شیخ بود، یکی از علما و دانشمندان معاصر است که در ساحت حدیث‌ پژوهی خدمات ارزنده و بی‌سابقه‌ای انجام داده‌ است.

ولادت

محمد تقی شوشتری در سال ۱۳۲۰ هـ.ق متولد گردید. پدر او شیخ محمد کاظم شوشتری فرزند شيخ محمدعلي، فرزند آيت اللـه شيخ جعفر شوشتري بود. و هنگام ولادت شیخ محمدتقی در نجف اشرف سکونت داشت اما در سن 7 سالگي او به شوشتر بازگشت. و پس از چندی شیخ محمد تقی و مادرش نیز به نزد او در شوشتر رفتند

پدر و مادر علامه شوشتری

خاندان مادری محقق از خانواده‎های متدین ایرانی بودند كه از مدت ها پیش، شهر نجف را برای سكونت برگزیده بودند و مادرش متولد نجف اشرف بود.

پدر محمد تقی شوشتری، یگانه مرجع شوشتر و از مردان مبارز آن دیار بود. او در دفاع از كیان مسلمانان به ویژه در حریم حجاب اسلامی، مرزبانی مبارز و مبارزی بیدار بود كه توسط طاغوتیان از شوشتر به بروجرد تبعید شد و روزگار درازی را ـ هم در زمان رضاخان و هم در عصر محمدرضا پهلوی ـ دور از وطن، غریبانه در بروجرد زیست.

زندگی نامه

علامه شوشتری قبل از هفت سالگی در مکتب، قرآن و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و بعد از آن که به شوشتر رفت مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمد علی امام و سید علی‌اصغر حکیم -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام و سید مهدی آل طیب و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه اجتهاد نایل شد. وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب‌هایش را بدون استاد مطالعه می‌نمود: یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می‌گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می‌کرد، و به خوبی آن‌را فرا می‌گرفت.

بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍.ق.(۱۳۱۴ ه‍.ش.) به دلیل قانون کشف حجاب به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات هجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد.

همان روزها در نجف اشرف یكی از آثار پربارش را با نام «قضاء امیرالمؤمنین علیه السلام» (پیرامون قضاوت های امام علی علیه السلام) برای نخستین بار به دست چاپ سپرد و با انتشار آن، چشم دانشورانِ نجف را معطوف خود ساخت.

همچنین در آنجا اقدام به تالیف کتاب ارزشمند قاموس الرجال نمود و موفق به کسب اجازه از شیخ آقا بزرگ تهرانی گردید.

ایشان در این ایام به سختی زندگی خود را می گذارند و در عین حال خود را وقف تحقیق و تالیف نموده بود چنانچه خود در مورد این بخش از زندگی اش می گوید:

«درعتبات كه بوديم كفران نعمت زياد مي شد، در مساجد و جاهاي ديگر نان و چيزهاي ديگر مي ريختند، من هم گاهي از آن نان به منزل مي بردم و ديگر نان نمي خريديم و با پول نان كتاب مي خريدم.»

محمد تقی شوشتری تا سال 1321 شمسی در حوزه نجف بود و پس از آن كه رضاشاه از قدرت به زیر كشیده شد به شهرش شوشتر برگشت. او تا واپسین روزهای عمرش در آن دیار ماند و تحقیق و تالیف و تدریس اشتغال داشت.

اساتید علامه شوشتری

مربیان و معلمان ایشان و عالمانی كه در شكوفایی استعداد ایشان به نوعی سهیم بودند عبارتند از:

1. حجت الاسلام سید حسین نوری
2. حجت الاسلام سید علی‌اصغر حكیم (1348 ق)
3. حجت الاسلام سید محمدعلی امام، معروف به امام شوشتری، (1308ـ1394 ق)
4. آیت الله شیخ محمدكاظم شوشتری (پدرشان)
5. آیت الله سید مهدی آل طیب جزایری (1362 ق)
6. آیت الله سید محمدتقی شیخ الاسلام. (1342 ق).

برخی از اجازه روایی گرفتگان از او

بعضی از بزرگان و دانشوران معاصری كه از محقق شوشتری اجازه روایتی داشته و از طرف ایشان مجاز در نقل حدیث هستند عبارت‎اند:

1. آیت الله العظمی مرعشی نجفی
2. آیت الله شیخ غلامرضا عرفانیان
3. استاد حجه الاسلام رضا استادی
4. استاد قیس آل قیس
5. دكتر سید كمال حاج سید جوادی
6. سید جمال الدین دین پرور
7. سید محمدحسن آل غفور
8. استاد محمدعلی جاودان...

آثار علامه شوشتری

1. شرح وجیزه شیخ بهایی (نخستین نوشته ایشان)
2. حاشیه بر متن لمعه و بر شرح لمعه
3. النجعه فی شرح اللمعه، در 11 جلد
4. الاخبار الدخیله، در 4 جلد
5. قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام (پرانتشارترین اثر محقق كه به زبان فارسی ده‌ها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته است).
6. آیات بینات فی حقیّه بعض المنامات، به تازگی به زبان فارسی نیز ترجمه و انتشار یافت.
7. الاوائل
8. قاموس الرجال فی تحقیق رواه الشیعه و محدّثیهم، در 14 جلد و پرآوازه‎ترین و پربارترین كتاب محقق شوشتری است در علم رجال
9. رساله فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ چهارده معصوم علیهم السلام)
10. رساله فی سهو النبی صلی الله علیه و آله
11. الدر النظیر فی المكنین بابی بصیر
12. البدایع (گلستانی كه از هر چمن گلی را به ارمغان دارد.)
13. بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه در چهارده جلد (تفسیر موضوعی و انتقادی)
14. مقدمه‎ای بر توحید مفضّل، به زبان فارسی
15. الاربعون حدیثا، (چهل حدیث در فضائل ائمه معصومین و مسائل فقهی)
16. الاربعینیات الثلاث
17. كشكول، در 237 صفحه جیبی (غیر از كتاب البدایع است)
18. نوادر الاخبار و جواهر الآثار
19. حواشی بر توضیح المسائل آیت الله خویی
20. حواشی و استدراكات بر كتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال
21. جزوه كوچكی در ادعیه و اذكار
22. حواشی بر «منتخب المنتخب» (رساله عملیه پدرشان)
23. غرر و درر، در ادبیات
24. یادداشت‌های تفسیر قرآن در ۲ جلد که توسط آقای بهراد جعفری تصحیح و منتشر شده است.

فرزندان علامه شوشتری

تنها پسر علامه شوشتری، محمدعلی شیخ شوشتری است که تا کنون دهها کتاب و مقاله نوشته و منتشر ساخته‌است. ایشان از اساتید نامدار دانشگاه شهید بهشتی تهران است، و چندین بار از طرف مردم شوشتر به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب شده‌است. علامه شوشتری دارای سه دختر نیز بود.

صفات اخلاقی علامه شوشتری

محققِ متقی، مرد محراب محبت و الهی ملكوتی در وادی ولایت بود. از ایشان سؤال شد كه اگر خداوند شما را دوباره جوان كند و قدرت و توانایی سابق را بدهد چه خواهید كرد؟ در پاسخ فرمود: «تحقیق در آثار اهل بیت علیهم السلام».

وفات علامه شوشتری

علامه شوشتری در 29 اردیبهشت 1372 (19 ذی الحجه 1415) وفات نمود. و پیکرش در كنار بقعه سيد محمد گلابي، در شوشتر به خاك سپرده شد.

منابع

• مجموعه گلشن ابرار، جلد 2، زندگی نامه "علامه شوشتری" از جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم.
• محمدحسین بهرامی، بررسی اندیشه های حدیثی علامه محمدتقی شوشتری در کتاب النجعه، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: 18 اسفند 1392.
• علامه شیخ محمد تقی شیخ (شوشتری)رجالی عظیم معاصر (مصاحبه با ایشان)، کیهان فرهنگی، فروردين 1364 - شماره 13 (9 صفحه - از 3 تا 11)