عدة الداعى و نجاح الساعی (کتاب)

نویسنده	احمدبن‌ فهد الحلي
موضوع	دعا
زبان	عربی
تعداد جلد	1
مصحح: احمد الموحدي القمي
کتاب عدة الداعي و نجاح الساعي

نویسنده عدة الداعی

نام شريفش احمد بن محمد بن فهد اسدى حلى، كينه‌اش ابوالعباس و لقبش جمال‌الذين يا جمال‌السالكين است.

زندگی‌نامه مولف

جمال السالكين ابوالعباس، احمد بن فهد حلى اسدى در سال 757 متولد شده است. در طبقه شاگردان شهيد اول و فخرالمحققين است. مشايخ حدیث او فاضل مقداد سابق الذكر و شيخ على بن الخازن فقيه و شيخ بهاءالدين على بن عبدالكريم است.

على الظاهر اساتيد فقهى او نيز همين‌ها هستند. ابن فهد تاليفات فقهى معتبرى دارد، از قبيل: المهذب البارع كه شرح المختصر النافع محقق حلى است و شرح ارشاد علامه به نام المقتصر و شرح الفيه شهيد اول. شهرت بيشتر او در اخلاق، دعا و سير و سلوك است. كتاب مشهور او در اين زمينه، «عدة الداعى» است.

و پس از يك عمر تلاش و مجاهده در راه فقه و فقاهت و سير و سياحت روحى، به سال 841 در هشتاد و پنج سالگى در کربلا معلى به رحمت ايزدى پيوست و قبر شريفش كنار خيمه‌گاه معروف واقع شده و كراماتى هم از او نقل گرديده است كه هم اكنون نيز مورد تكريم و تجليل و تبرك اهل تقوى و دين قرار دارد.

زمان تألیف کتاب

در پایان کتاب «عدة الداعى» آمده است که تالیف کتاب در شب دوشنبه شانزدهم جمادی الاول، سال 801 هجرى قمرى به پایان رسیده است.

معرفی اجمالی کتاب عدة الداعی

و درباره آداب و کیفیت دعا از نظر مکان دعا و رمان و شخص دعاکننده و... مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مباحثی همچون آداب صدقه دادن، فضيلت كسب علم، وظيفه علما، وظيفه دانش‌پژوهان، وظايف متقابل فرزند و والدين، آداب كسب و كار، حق همسر بر شوهر و... در آن آمده است.

ابن فهد کتاب خود را با يك مقدمه و شش باب و يك خاتمه تقسیم کرده است که که فهرست مطالب آن به شرح زیر می‌باشد:

• مقدمه: تعريف دعا؛
• باب اول: تشويق دعا؛
• باب دوم: اسباب اجابت؛
• باب سوم: اوصاف دعاكننده؛
• باب چهارم: كيفيت دعا؛
• باب پنجم: ذكر؛
• باب ششم: تلاوت قرآن؛
• خاتمه: اسماء حسناى الهى.

مقدمه:

در مقدمه کتاب تعريف دعا و ترغيب به آن است. مقدمه كه مختصر است بيشتر عنايت به ذكر اخبار «من بلغ» دارد كه هر كس حديثى در استحباب چيزى بشنود و به آن عمل كند ثواب آن را مى برد، اگر چه پيامبر صلى الله عليه و آله آن را نگفته باشد.

باب اول، ترغيب بر دعا است از راه عقل و نقل:

در اين باب ابتدا دليلى عقلى بر لزوم دعاكردن بنده آورده، پس از آن روايات پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه اطهار عليهم السلام را ذكر كرده است. همچنين آيات قرآن را آورده و بر آن‌ها استدلال نموده. مؤلف در بين مطالب، اشكالات متعددى كه ممكن است به ذهن انسان خطور كند را مطرح كرده و به آن‌ها جواب هاى كاملى داده است.

باب دوم، در اسباب اجابت دعا:

ابن فهد در اين قسمت هفت عامل اساسى را مطرح كرده از جمله خود دعا، وقت دعا و... سپس پيرامون هر يك، روايات مربوطه را ذكر كرده است.

باب سوم، در دعاكننده:

اين باب در 2 بخش مرتب شده: اول، آن‌ها كه دعايشان مستجاب مى شود. دوم، آن‌ها كه دعايشان مستجاب نمى شود و روايات پيرامون هر يك.

باب چهارم، در كيفيت دعا:

این باب شامل: مقدمات دعا، مانند طهارت و استقبال قبله و... و آداب مقارن دعا مانند تكرار و مخفى‌كردن دعا و گروهى دعاكردن و... و آداب بعد از دعا، مانند هميشگى بودن دعا و كشيدن دست به صورت و صلوات فرستادن و ترك گناهان بعد از دعا و... می‌باشد.

به عنوان خاتمه، بحثى در ريا و عجب با استفاده از روايات معصومين عليهم السلام در پايان اين باب آمده كه بسيار سودمند است و شامل معناى آن‌ها خطرات، راه علاج و... مى شود.

باب پنجم، در ذكر است:

ابن فهد مى فرمايد: «حال كه فضل و اهميت دعا بيان شد، بحثى پيرامون ذكر مى آوريم؛ زيرا ذكر، تمام فوائد دعا را دارد و قائم مقام آن مى شود و همان طور كه دعا رفع بلا و جلب نفع مى كند، ذكر نيز همين خصوصيات را دارا است. در اين باب، ابن فهد شرايط و آداب ذكر و انواع آن را بيان كرده و ادعيه مخصوص به اوقات خاص را آورده است.

باب ششم، در تلاوت قرآن:

ابن فهد مى فرمايد تلاوت قرآن قائم مقام دعا و ذكر است و تمام فوايد آن‌ها را دارد و علاوه بر آن‌ها، چندين مطلب به عنوان برترى قرآن بر دعا و ذكر، بيان كرده است. در پايان اين باب نيز، فوايدى از آيات و سور قرآن ذكر كرده است.

خاتمه :

ابن فهد حلى در خاتمه، اسماءالله الحسنى را با ذكر روايتى از پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بيان كرده، پس از آن هر يك از 99 اسم الهى را توضيحى مختصر داده و در پايان نكته ظريفى در مورد تكثّر اسماءالهى و يگانه بودن خداوند و وجه جمع اين دو بيان نموده است.

تلخيص کتاب

ابن فهد حلى پس از تأليف كتاب، تلخيص آن را با نام «نبذة الباغي في ما لابد منه من آداب الداعي» تأليف كرد.

ترجمه کتاب عدة الداعی

كتاب شريف «عدة الداعى» از مشهورترین آثار ابن فهد حلی و یكی از مهمترین كتاب‌ها در ادعیه و اخلاق است و به لحاظ جامعيت و نظم زيباى كتاب و جايگاه رفيع مؤلف آن و توجه خواص و عامه مردم، توسط علماى بزرگوار در چند نوبت ترجمه شده است. از جمله ترجمه هاى كتاب مى توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1. «مفتاح النجاة» (ترجمه‌ى عدة الداعى) ترجمه على بن حسن زوارى.
2. کتاب آيين بندگى و نيايش (ترجمه‌ى عدة الداعى) ترجمه حسين غفارى ساروى.
3. کتاب آداب راز و نياز به درگاه بى‌نياز (ترجمه‌ى عدة الداعى) ترجمه و تحشيه: محمدحسين نائيجى نورى.
4. ترجمه فارسي كتاب نفيس عده الداعى ترجمه حسين فشاهى.
5. کتاب صحيفه دعا (ترجمه‌ى عدة الداعى) ترجمه حسين مهدي الحسينى.

وضعیت نشر کتاب

كتاب عدة الداعى بارها در ايران و هند به زيور طبع آراسته شده و بسيار مورد علاقه و توجه مردم قرار گرفته است. در چاپ حاضر مقدمه اى در شرح حال مؤلف و كتاب هاى او و فهرست هايى شامل مطالب و كتب اشاره شده در متن، به كتاب افزوده شده است. همچنين پاورقى و تعليقات مفصلى شامل ترجمه لغات مشكل متن، توضيحات ضرورى و نافع و استخراج روايات و آيات در كتاب به چشم مى خورد.

پیوندها

• کتاب عدة الداعي و نجاح الساعي

• کتاب عدة الداعي و نجاح الساعي