غزوه ذی قرد

غزوه ذى قرد یا «غزوه­ غابه» غزوه ای است که در منطقه ذی قرد بین مسلمانان و عيينة بن حصن فزارى همراه با عده ای از سواران قبيله غطفان درگرفت.در این غزوه ابتدا سواران غطفانی به منظور غارت شتران به مزارع آنها حمله کردند ولی با واکنش سریع مسلمانان نقشه آنها بی اثر ماند.

تاریخ و مکان وقوع غزوه ذی قرد

واقدی می نویسد:عيينه شب چهارشنبه سه شب از ربيع الآخر سال ششم گذشته بر مسلمان غارت آورد.

منطقه غابه در شش كيلومترى شمال غربى مدينه قرار دارد. دراين ناحيه شتران ماده رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به چرا برده مى‌شدند. كسانى نيز به محافظت از آنها مى‌ پرداختند. در سوم ربيع الثانى سال ششم عُيَيْنة بن حصن با چهل سوار به شتران يورش برده آنان رابه همراه خويش بردند.

علت وقوع غزوه ذی قرد

سبب اين غزوه آن شد كه عيينة بن حصن فزارى در ماه جمادی الاول سال ششم هجری با عده اى از سواران قبيله غطفان كه در زمره دشمنان اسلام بودند، شبانه به اطراف مدينه حمله بردند و در جايى به نام «غابه» به ساربانى كه شتران شيرده پيغمبر و مردم مدينه را مى چرانيد و از قبيله غفار بود برخورد كرده و آن مرد غفارى را كشته و زنش را نيز اسير نموده و شتران را نيز بردند.

نخستين كسى كه از اين ماجرا مطلع شد مردى بود به نام سلمة بن اكوع كه در آن روز به سوى «غابه» مى ‌رفت و در «ثنية الوداع» كه گردنه اى بود، شتران را ديد و از ماجرا آگاه گرديد و از اين رو به عجله خود را به بلندى «سلع» كه كوهى در كنار شهر مدينه بود ، رسانيد و با فرياد «واصباحاه» مردم را از جريان غارتى كه انجام گرفته بود، مطلع ساخت و سپس خود او به سرعت به تعقيب دشمن رفت و چون به آن‌ها رسيد، تيرى به سوى آن‌ها پرتاب كرد.

عيينه و همراهان به سوى او حمله ‌ور شده و او فرار كرد و چون بازگشتند دوباره آن‌ها را تعقيب كرده شروع به تيراندازى نمود و چون بازمى ‌گشتند او نيز فرار مى ‌كرد. اين حالت جنگ و گريزى آن‌ها را مشغول ساخته و از سرعت آن‌ها كاست تا مسلمانان به آن‌ها رسيدند.

از اين سو وقتى صداى سلمة بن اكوع در مدينه طنين ‌انداز شد. گروهى از جنگ‌جويان و سواركاران بر اسب‌هاى خود سوار شده براى كسب تكليف به در خانه رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند، پيغمبر خدا سعد بن زيد ـ انصارى ـ را بر آن‌ها امير و فرمانده كرده به آنان فرمود: شما از جلو به تعقيب دشمن برويد تا من از دنبال بيايم.

سواران خود را به سرعت به غارتگران رسانده و يكى از آنان كه زودتر از ديگران خود را به آن‌ها رسانده بود به نام محرز بن نضله بدست آن‌ها كشته شد و به دنبال او مسلمانان ديگر رسيدند و با حمله‌ اى كه به دنباله غارتگران كردند توانستند دو تن از آن‌ها را به قتل رسانده و مقدارى از شتران را نيز از آن‌ها پس بگيرند ولى بقيه را كه عيينه و همراهانش از جلو برده بودند، بدست نياوردند.

نتیجه غزوه ذی قرد

مسلمانان در منطقه‌ی ذی‌ قرد به دشمنان رسیدند و پس از یک درگیری مختصر و شهادت چند نفر از مسلمانان و کشته شدن چند تن از دشمنان، توانستند تعدادی از شترهای غارت شده و زن اسیر را پس بگیرند.

مسلمانان پس از پنج روز به سوی مدینه بازگشتند و دشمنان نیز به قبایل غطفان پناهنده شدند. رسول خدا صلی الله علیه و آله نيز به دنبال آن‌ها تا كوه «ذى قرد» ـ كه دو روز تا مدينه فاصله داشت و حدود دوازده فرسخ راه بود ـ پيش رفت ولى به غارتگران نرسيده همان جا توقف كرد و پس از يك شبانه‌روز توقف در آن جا به مدينه بازگشت.

منابع

• سید هاشم رسولى محلاتى، زندگانى حضرت محمد صلی الله علیه و آله.
• فروغ ابدیت، ج2، ص571.