بنت الهدی صدر

شهیده بنت الهدی صدر، فرزند علامه سید حیدر صدر و خواهر شهید آیت الله سید محمد باقر صدر است که در محرم 1356 قمری (اسفند ۱۳۱۶) در شهر كاظمين به دنیا آمد. خانواده‌اش اهل علم، جهاد و تقوا بوده و طی چندين نسل از رهبران سياسي و مذهبي عراق به شمار می‌رفتند. شهیده آمنه بنت‌الهدی صدر، بانوی مجاهد و خواهر باوفای شهید آیت‌الله محمدباقر صدر از معدود زنان مسلمان خاورمیانه بود که در راه دین، اندیشه و اصلاح جامعه خود از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. او همانند برادرش از طرفدران امام خمینی(ره) بوده و به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ‌در ایران، کوشید تا موج‌های انقلاب اسلامی ‌را در عراق گسترش دهد و در این راه همپای برادرش از بذل مال و جان خویش دریغ نکرد و تا آن جا پیش رفت که تحمل وجودش برای رژیم بعث عراق دشوار شد و درنتیجه او را دستگیر کرده و پس از شکنجه‌های فراوان او را به شهادت رساندند.

تحصیلات بنت الهدی صدر

بنت‌الهدی خواندن و نوشتن را در خانه و نزد مادر، که نخستین آموزگارش بود، آموخت. مادرش همیشه ذکاوت و استعداد تعلیم و تعلم او را می‌ستود و می‌گفت هرچیزی که به او یاد می‌دهم فراموش نمی‌کند. وی تحصیلات عالی خود را در زمینه ادبیات، اصول فقه و علم حدیث، در نجف اشرف و نزد برادرانش، سید اسماعیل و سید محمد باقر، فراگرفت و با مطالعه در مباحث فقهی، اخلاقی و تفسیر، به درجه اجتهاد نائل آمد.

فعالیت های بنت الهدی صدر

بنت‌الهدی کار خود را در دو محور به پیش می‌برد:

فرهنگی:

پرورش دختران از طریق برپایی کلاس‌های درسی و همایش‌ها و پیگیری انجام عبادات از سوی دختران تازه به سن تکلیف رسیده و منتشر کردن حجاب در میان آنان. همچنین وی بر مدارس الزهرا در شهر کاظمین و نجف نظارت داشت.

فکری:

وی فعالیت سیاسی را از سال ۱۳۳۶ آغاز کرد، اما جهاد علمی، تربیتی و تبلیغی وی به صورت‌های گوناگونی بوده‌است: در ۱۳۴۴ قمری با نام مستعار (ا. ح) به نوشتن مطالب دینی پرداخت. بنت‌الهدی با سلاح علم و قلم برای راهبری زنان عراق و آشنایی آنان با اسلام تلاش جدیدی آغاز نمود و پرچمدار آموزش اسلامی بانوان در عراق گردید. مقاله‌های او در نشریه الاضواءکه گروهی از علمای نجف آن را منتشر می‌کردند، گوشه‌ای دیگری از کارهای علمی او را نشان می‌دهد. وی از پایه‌گذاران مدراس دخترانه الزهرا در بغداد، نجف، کاظمین، بصره، دیوانیه و حله بود. هدف او از پی‌ریزی این مدرسه‌ها، تربیت دختران مسلمان در دو مرحله دبستان و بالاتر به شیوه اسلامی بود که در مدرسه‌های دولتی عراق چنین چیزی دیده نمی‌شد. در این مدرسه‌ها افزون بر درس‌های رسمی، دروس اعتقادی هم تدریس می‌شد تا دختران را با تربیت اسلامی آشنا سازند. از دبیران علمی که از دید اعتقادی هم برخودار بودند، استفاده می‌گردید و آنها آموزش‌های مورد نیاز برای پیشرفت سطح علمی و اعتقادی را می‌گذراندند. سطح علمی مدرسه‌ها به اندازه‌ای بالا بود که مردم دلباخته ورود دختران شان به این مدرسه‌ها بودند، ولی حکومت بعثی عراق در ۱۳۵۰ قمری همه مدرسه‌ها را دولتی کرد و بر پایه بخشنامه‌ای این آموزشگاه‌ها از بنت‌الهدی گرفته شد. بنت‌الهدی پس از این تاریخ، بیشتر به نوشتن کتاب و داستان پرداخت. درس‌دادن نمونه‌ای از کوشش‌های او بود. بنت‌الهدی سه روز در مدرسه‌های بغداد و کاظمین و سه روز هم در مدرسه‌های نجف درس می‌داد. در فضای سرکوب حاکم بر عراق در زمان بعثی ها و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با پیروی از روش امام سجاد، در راستای گسترش دین اسلام از روش غیر مستقیم استفاده می‌کرد و کتاب‌های فراوانی به سبک جدید می‌نوشت. نخستین زن شیعه مسلمان بود که وارد فضای داستان‌نویسی برای دختران جوان و نوجوان شد. داستان‌های وی ریشه در واقعیت‌های جامعه داشت و از قرآن و سنت به شیوه‌ای روان و شیوا یاری می‌گرفت تا شمار بسیاری بتوانند از آنها استفاده کنند. کتاب‌هایش در دوران حکومت بعثی‌ها و صدام حسین، حاکم خونریز عراق، در شمار کتاب‌های ممنوعه بودند، اما مردم با شیفتگی آنها را می‌خواندند و هنگامی که نیروهای امنیتی صدام به خانه‌ها یورش می‌بردند، آنها را در باغچه، زیرخاک یا جای دیگر پنهان می‌کردند. در روزهای حج به‌عنوان سرپرست کاروان از بغداد یا کاظمین نزدیک به ۲۰۰ بانوی عراقی را برای این سفر روحانی همراهی می‌کرد تا فرهنگ بیداری اسلامی را در میان زنان بگستراند و چون آشنایی خوبی با فتوای مراجع دینی داشت، نیاز فقهی هرکس را براساس مرجع خویش پاسخ می‌گفت.

تالیفات بنت الهدی

•در جستجوی حقیقت

•خانه گمشده

•دیدار در بیمارستان

•دو زن و یک مرد

•شخصیت زن مسلمان

•فضیلت پیروز است

•سختی و فراخوانی

•بر بلندی‌های مکه: خاطرات و مقالات

•ای کاش می‌دانستم

•در جستجوی خوشبختی

•دیدار عروس

•سایه‌هایی در پی خورشید

•ستیز

•سرنوشت دو خواهر

•فرجام نیک

•زن در زندگی پیامبر اکرم

•عشق و هوس

این آثار بیشتر به صورت داستان و رمان‌های نیمه‌بلند بوده و ترسیم‌کننده‌ وضعیت فرهنگی و اجتماعی فاسد عراق هستند. بدین ترتیب شهیده بنت‌الهدی با شعر و داستان، نمونه‌ زنده و واقعی زن مسلمان را در چگونگی مواجهه با جامعه‌ فاسد ترسیم کرد و با سلاح علم و قلم، تلاش جدیدی برای هدایت زنان عراق آغاز کرد؛ تلاشی که او را پرچمدار حرکت اسلامی‌ زنان در عراق کرد. یکی از زنان مجاهد عراقی در این باره می‌گوید: «بنت‌الهدی آگاهی را در میان زنان بالا برد و حجاب را رواج داد و باعث شد تا دیدگاه‌های جامعه درباره زن و دیدگاه‌های زنان درباره اسلام تغییرکند.

شهادت بنت الهدی

در ماه رجب سال 1399 هـ. ق، رژيم عراق، شهيد آيت الله سید باقر صدر را دستگير كرد. بنت الهدی تا خيابان اصلي به دنبال برادر رفت و تصميم داشت همراه او سوار ماشين شود، ولی ماموران اجازه اين كار را به او ندادند. او به راننده حامل آيت الله صدر گفت، «سرانجام تو روزي بيدار می شوی و از اين كار خود پشيمان خواهی شد.» او همان جا ماند و سخنرانی عجيبی را ايراد كرد و به برادرش گفت، «من برنمی گردم. مي خواهم مانند حضرت زينب (س) كه برادرش امام حسين (ع) را همراهی كرد، همراه شما باشيم.» هنگامي كه ماشين حامل آيت الله صدر حركت كرد، بنت الهدي با تكبيرهاي رعدآسای خود، قلب دشمن را لرزاند. سپس به طرف حرم مطهر اميرالمؤمنين(ع) حركت و در آنجا سخنرانی پرشوري را ايراد كرد و مردم را به گريه انداخت و به تحرك واداشت. تلاش هاي پيگير بنت الهدی، سرانجام برادر را از زندان آزاد كرد، ولي طولی نكشيد كه در بيستم جمادی الاول سال 1400 هـ. ق، خواهر و برادر توسط رژيم خونخوار عراق دستگير شدند و شديدترين شكنجه ها بر آنان روا داشته شد. بنت الهدي صدر پس از تحمل رنج فراوان در روز 23 جمادي الاول، يعنی سه روز پس از دستگيري به شهادت رسيد.

منبع

شهیده بنت الهدی سایت رحماء(بخش دانشنامه شخصیت ها) بازیابی: چهاردهم مرداد 1394