علم معانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
علم معانی علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقه کلام با مقتضای حال و مقام شناخته می شود. موضوع آن الفاظی است که رساننده مقصود متکلم باشد و فایده آن آگهی بر اسرار بلاغت است در نظم و نثر.
  
علم معانی علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقه کلام با مقتضای حال و مقام شناخته می شود. موضوع آن الفاظی است که رساننده مقصود متکلم باشد و فایده آن آگهی بر اسرار بلاغت است در نظم و نثر. در این علم از چند مبحث اساسی که هر یک منقسم به اقسامی می شود بحث می کنند زیرا کلام یا خبری است و یا انشائی در صورت اول بحث در«اسناد» و تحقیق در «مسندالیه » و متعلقات آن پیش می آید. اسناد ممکن است به نحو «قصر یا حصر» صورت پذیردو جمله های خبری و انشائی که در کنار یکدیگر قرار گیرند می توانند به هم معطوف گردند (وصل ) و یا به نحو انفصال از یکدیگر آورده شوند (فصل ) و همچنین می توان معنی مقصود را در کمترین کلمات (ایجاز) و یا در کلمات بسیار (اطناب ) و یا در کلماتی که مساوی معنی باشد (مساوات ) آورد. بنابراین مباحث زیر در علم معانی موردبحث قرار می گیرد:
+
در این علم از چند مبحث اساسی که هر یک منقسم به اقسامی می شود بحث می کنند زیرا کلام یا خبری است و یا انشائی در صورت اول بحث در «اسناد» و تحقیق در «مسندالیه» و متعلقات آن پیش می آید. اسناد ممکن است به نحو «قصر یا حصر» صورت پذیرد و جمله های خبری و انشائی که در کنار یکدیگر قرار گیرند می توانند به هم معطوف گردند (وصل) و یا به نحو انفصال از یکدیگر آورده شوند (فصل) و همچنین می توان معنی مقصود را در کمترین کلمات (ایجاز) و یا در کلمات بسیار (اطناب) و یا در کلماتی که مساوی معنی باشد (مساوات) آورد. بنابراین مباحث زیر در علم معانی مورد بحث قرار می گیرد:
 
1- اسناد خبری (خبر - مسندالیه ، مسند)
 
  
2- قصر.
+
# اسناد خبری (خبر - مسندالیه، مسند)
 +
# قصر.
 +
# انشاء.
 +
# وصل و فصل.
 +
# ایجاز و اطناب و مساوات.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه معانی به نقل از آیین سخن تألیف دکتر صفا، چ سوم، ص 10.</ref>
  
3- انشاء.
+
علم معانی معمولاً در کنار علم بیان به صورت «علم معانی و بیان» تعبیر می شود. علم معانی یکی از فنون بلاغت است.
 
 
4- وصل و فصل .
 
 
 
5- ایجاز و اطناب و مساوات . <ref> لغت نامه دهخدا،ذیل واژه معانی به نقل از آیین سخن تألیف دکتر صفا چ سوم ص 10. </ref>
 
 
 
علم معانی معمولا در کنار علم بیان به صورت «علم معانی و بیان » تعبیر می شود.
 
 
 
علم معانی یکی از فنون بلاغت است.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==

نسخهٔ ‏۳۰ ژانویهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۱۱:۴۴

علم معانی علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقه کلام با مقتضای حال و مقام شناخته می شود. موضوع آن الفاظی است که رساننده مقصود متکلم باشد و فایده آن آگهی بر اسرار بلاغت است در نظم و نثر.

در این علم از چند مبحث اساسی که هر یک منقسم به اقسامی می شود بحث می کنند زیرا کلام یا خبری است و یا انشائی در صورت اول بحث در «اسناد» و تحقیق در «مسندالیه» و متعلقات آن پیش می آید. اسناد ممکن است به نحو «قصر یا حصر» صورت پذیرد و جمله های خبری و انشائی که در کنار یکدیگر قرار گیرند می توانند به هم معطوف گردند (وصل) و یا به نحو انفصال از یکدیگر آورده شوند (فصل) و همچنین می توان معنی مقصود را در کمترین کلمات (ایجاز) و یا در کلمات بسیار (اطناب) و یا در کلماتی که مساوی معنی باشد (مساوات) آورد. بنابراین مباحث زیر در علم معانی مورد بحث قرار می گیرد:

  1. اسناد خبری (خبر - مسندالیه، مسند)
  2. قصر.
  3. انشاء.
  4. وصل و فصل.
  5. ایجاز و اطناب و مساوات.[۱]

علم معانی معمولاً در کنار علم بیان به صورت «علم معانی و بیان» تعبیر می شود. علم معانی یکی از فنون بلاغت است.

پانویس

  1. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه معانی به نقل از آیین سخن تألیف دکتر صفا، چ سوم، ص 10.