حدیث لوح: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۵۰: سطر ۵۰:
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*سيد حسين مير نورالهي، امامت از منظر حديث لوح،[http://www.pajoohe.ir  دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: 1 دی ماه 1392.
+
*سيد حسين مير نورالهي، امامت از منظر حديث لوح، [http://www.pajoohe.ir  دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: 1 دی ماه 1392.
  
 
[[رده: حدیث]]
 
[[رده: حدیث]]
 
[[رده:احادیث با عناوین خاص]]
 
[[رده:احادیث با عناوین خاص]]

نسخهٔ ‏۷ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۴۵


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


لوحی که خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عنوان هدیه برای تولد امام حسین علیه السلام اهداء نموده و برای شاد شدن دختر گرامی‌اش به ایشان اعطاء می‌شود.[۱]

مفاد حدیث لوح

روایاتی که در مورد ولایت و امامت اهل‌ بیت علیهم السلام وارد شده علاوه بر اثبات امامت به فضائل آیشان نیز وابستگی دارد. در این حدیث لوح نیز علاوه بر امامت اهل‌ بیت علیهم السلام توضیحاتی نیز از خصوصیات امامان بیان شده که خود نشانگر توجه خداوند به این ویژگی‌ها است. طبق این حدیث خداوند خودش تعیین کننده وصایت و حجت بر مردم در طول تاریخ بشر بوده است که از پیامبران و جانشینان ایشان شروع شده و به امامت ختم شده و طبق فرموده خدا با این معرفی دین خدا کامل شد و نعمت الهی به نهایت رسید.[۲]

حجیت حدیث لوح

حدیث لوح از احادیث جامعی است که در کتب مورد اعتماد شیعه، با وجود راویان و عالمان فرهیخته نقل شده است. مطالب مختلفی نیز در تأیید این روایت وجود دارد که صحت آن را تقویت کرده و بر ارزش آن افزوده است. اکنون به کتب معتبر اصلی شیعه و راویان معتبری که در سند این روایت وجود دارند، اشاره می‌کنیم.

این روایت را ثقة الاسلام کلینی در کتاب مشهور الکافی از طریق راویان مورد اعتماد به این صورت بیان نموده: مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِاللَّهِ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِالرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیه االسلام قَال.[۳]

برای توضیح این سند که در واقع از سه سند تشکیل یافته‌ است، آنها را از هم جدا می‌کنیم و تعیین می‌کنیم که هر سه سند صحیح و مورد اعتماد است. بنابراین این حدیث فقط در کتاب شریف الکافی دارای سه سند است که عبارتند از:

  • الف. محمد بن یحیی عن عبدالله بن جعفر عن الحسن بن ظریف عن بکر بن صالح عن عبدالرحمن بن سالم عن أبی بصیر عن أبی عبدالله
  • ب. محمد بن عبدالله عن عبدالله بن جعفر عن الحسن بن ظریف عن بکر بن صالح عن عبدالرحمن بن سالم عن أبی بصیر عن أبی عبدالله
  • ج. علی بن محمد عن صالح بن أبی حماد عن بکر بن صالح عن عبدالرحمن بن سالم عن أبی بصیر عن أبی عبدالله

علاوه بر کلینی در کتاب الکافی عالمان دیگری نیز این روایت را معتبر دانسته و آن را در کتاب خودشان با همان اسناد و یا اسناد دیگر نقل کرده‌اند. نعمانی در کتاب غیبت و شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا علیه السلام و کمال الدین و شیخ مفید نیز در کتاب اختصاص و شیخ طوسی نیز در کتاب الغیبه[۴] و همچنین در کتابهای دیگری چون احتجاج و ارشاد القلوب و تأویل الآیات و تقریب المعارف و فضائل فضل بن شاذان و مناقب ابن شهر آشوب و کشف الغمه والفصول المختاره والصراط المستقیم والارشاد شیخ مفید... به این روایت به طور کلی یا جزئی، با ذکر سند یا اسناد و یا بدون آن نیز نقل کرده‌اند.

کرامتی دیگر برای اهل‌ بیت علیهم السلام

شأن نزول این حدیث را جابر بن عبدالله انصاری نقل می‌کند که آن نیز از عظمت و فضیلت اهل‌ بیت علیهم السلام نزد خداوند حکایت می‌کند. جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: وقتی امام حسین علیه السلام به دنیا آمد، برای تبریک و گفتن تهنیت و شادباش خدمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها رسیدم دیدم که در دست ایشان لوحی سبز، مانند زمرد است که نوشته‌هائی نورانی مانند نور خورشید در آن بود. گفتم: پدر و مادر به فدایتان، این لوح چیست؟ فرمودند: این لوحی است که خدا آن را به رسولش صلی الله علیه و آله بخشیده‌ است. اسم پدرم، شوهرم، دو پسرم و اسم اوصیای از فرزندانم در آن نوشته شده‌ است و پدرم آن را به عنوان چشم روشنی به من عطا فرموده است. سپس آن حضرت لوح را به جابر داد تا آن را بخواند. جابر نیز بعد از خواندن نسخه‌ای از روی آن نوشت و نزد خود نگهداری کرد.[۵] قدسی بودن حدیث و کلام الله بودن آن در ابتدای آن جلوه کرده‌ است. حدیث این گونه آغاز می‌شود: این نامه از جانب خداوند عزیز حکیم است، برای محمد، پیامبر او و نور و سفیر و دربان (واسطه میان خالق و مخلوق) و دلیل او که روح الامین (جبرئیل) از نزد پروردگار جهان بر او نازل شود.[۶]

موقعیت حدیث لوح

موقعیت این حدیث به دلیل شأن و مقام اوصیاء و برگزیدگان خداوند است که فقط خود او می‌تواند آنها را معرفی کند. همچنین امامت و جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله نیز مسأله مهم و اساسی در جهان اسلام است که باید از نظر مفهوم و مصداق با قوت و حکمت بیان شده و تبیین گردد. این حدیث خود دلیلی محکم بر ادعای شیعه بر امامت ائمه اثنی عشر است در حالی که در این موقعیت – سال سوم هجرت - هنوز بحث ولایت به طور خاص مطرح نشده است و همچنین زمانی که جابر و یا امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام آن را نقل می‌کنند بر اهمیت این روایت و اهداف آن می‌افزاید.

اهتمام امام باقر علیه السلام به این حدیث و تطبیق حدیث لوح که نزد آن حضرت بوده با آنچه که نزد جابر بوده علاوه بر بیان روایت توجه دادن به مفهوم روایت را گوشزد می‌کند. همراهی امام صادق علیه السلام در این عرصه بر موقعیت و اهمیت این حدیث بیش از پیش می‌افزاید. ابوبصیر که این روایت امام صادق علیه السلام را برای عبدالرحمن بن سالم نقل کرده، می‌گوید: اگر در دوران عمرت جز این حدیث نشنیده باشی تو را کفایت می‌کند؛ پس آن را از نااهلش پنهان دار.[۷] امام باقر علیه السلام علاوه بر این این حدیث را برای فرزندان و نزدیکان خویش که نزد او آمده بودند و از جمله ایشان زید بن علی است، قرائت کرده این نشان دهنده اهمیت فوق العاده این حدیث است.[۸]

امام صادق علیه السلام نیز این حدیث را برای اسحاق بن عمار بیان می‌کند و می‌فرماید که با املاء پیامبر صلی الله علیه و آله و خط امیرالمومنین علی علیه السلام است و می‌فرماید که دین پیامبران و ملائکه است.[۹] در روایتی دیگر می‌فرماید: این سر خداوند و دین او و دین ملائکه است.[۱۰]

بیان حدیث

بعد از این که امام باقر علیه السلام این حدیث را قرائت فرمود در حالی که جابر به نوشته خود نگاه می‌کرد و به فرموده امام صادق علیه السلام حتی یک حرف هم اختلاف نداشت، جابر نیز آن را قرائت کرد و گفت: خدا را گواه می‌گیرم که این گونه در آن لوح نوشته دیدم:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‌. این نامه از جانب خداوند عزیز حکیم است برای محمد، پیامبر او و نور و سفیر و دربان و دلیل او که روح الامین از نزد پروردگار جهان بر او نازل شود. ای محمّد! اسم‌های مرا بزرگ شمار و نعمت‌های مرا سپاس گزار و الطاف مرا انکار مدار. همانا منم خدایی که جز من شایان پرستش نیست. منم شکننده جبّاران و دولت رساننده مظلومان و جزادهنده روز رستاخیز. همانا منم خدایی که جز من کسی شایان پرستش نیست. هر که جز فضل مرا امیدوار باشد و از غیر عدالت من بترسد، او را عذابی کنم که هیچ یک از جهانیان را نکرده باشم؛ پس تنها مرا پرستش کن و تنها بر من توکّل نما. من هیچ پیامبری را مبعوث نساختم که دورانش کامل شود و مدتش تمام گردد جز این که برای او وصی و جانشینی مقرّر کردم و من تو را بر پیامبران دیگر برتری دادم و وصی تو را بر اوصیای دیگر و تو را به دو شیرزاده و دو نوه‌ات حسن و حسین گرامی داشتم و حسن را بعد از سپری شدن روزگار پدرش کانون علم خود قرار دادم و حسین را خزانه‌دار وحی خود ساختم و او را به شهادت گرامی داشتم و پایان کارش را به سعادت رسانیدم. او برترین شهداست و مقامش از همه آن‌ها عالی‌تر است. کلمه تامه خود را همراه او و حجت رسای خود را نزد او قرار دادم، به سبب عترت او پاداش و کیفر دهم. نخستین آن‌ها سرور عابدان و زینت اولیای گذشته من است و پسر او که مانند جدّ محمود خود محمّد است، او شکافنده علم من و کانون حکمت من است و جعفر است که شک کنندگان درباره او هلاک می‌شوند هر که او را نپذیرد مرا نپذیرفته. سخن و وعده پابرجای من است که مقام جعفر را گرامی دارم و او را به پیروان و یاران و دوستانش مسرور سازم. پس از او موسی است که آشوبی سخت و گیج کننده فراگیرد؛ زیرا رشته وجوب اطاعت من منقطع نگردد و حجّت من پنهان نشود و همانا اولیای من با جامی سرشار سیراب شوند. هر کس یکی از آنها را انکار کند، نعمت مرا انکار کرده و آن که یک آیه از کتاب مرا تغییر دهد، بر من دروغ بسته است. پس از گذشتن دوران بنده و دوست و برگزیده‌ام موسی، وای بر دروغ بندان و منکران علی و دوست و یاور من و کسی که بارهای سنگین نبوّت را به دوش او گذارم و به وسیله انجام دادن آن‌ها امتحانش کنم. او را مردی پلید و گردن‌کش می‌کشد و در شهری که بنده صالح آن را ساخته است، در کنار بدترین مخلوقم به خاک سپرده می‌شود. فرمان و وعده من ثابت شده که او را به وجود پسرش و جانشین و وارث علمش محمّد مسرور سازم. او کانون علم من و محل راز من و حجّت من بر خلقم خواهد بود. هر بنده‌ای به او ایمان آورد، بهشت را جایگاهش سازم و شفاعت او را بر هفتاد تن از خاندانش که همگی سزاوار دوزخ باشند، بپذیرم و عاقبت کار پسرش علی را که دوست و یاور من و شاهد و گواه در میان مخلوق من و امین وحی من است، به سعادت رسانم. از او دعوت کننده به سوی را هم و خزانه‌دار علمم حسن علیه السلام را به وجود آورم و این رشته را به وجود پسر او «م، ح، م، د» که رحمت برای جهانیان است کامل‌ کنم. او کمال موسی، رونق عیسی و صبر ایّوب دارد. در زمان (غیبت) او دوستانم خوار گردند و (ستمگران) سرهای آن‌ها را برای یکدیگر هدیه فرستند، چنان که سرهای ترک و دیلم را به هدیه فرستند. ایشان را بکشند و بسوزانند و آن‌ها ترسان و بیمناک و هراسان باشند. زمین از خونشان رنگین گردد و ناله و واویلا در میان زنانشان بلند شود. آن‌ها دوستان حقیقی من هستند. به وسیله آن‌ها هر آشوب سخت و تاریک را بزدایم و از برکت آن‌ها شبهات و مصیبات و زنجیرها را بردارم. درودها و رحمت پروردگارشان بر آن‌ها باد و آنان هدایت شدگان هستند.[۱۱]

نکته

این حدیث از این جهت که کلام خداوند عزوجل است، حدیث قدسی است و در آن علاوه بر بیان شأن خداوند و دستور به پرستش خویش و تعیین وصی برای تمام پیامبران و اثبات امامت، یکی از مهمترین اخبار غیبی نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این حدیث به امامت تک تک ائمه علیهم السلام پرداخته و هر یک را با اسم بیان نموده و آثار وجودی و برکات آن حضرات را که خداوند به آنها داده نیز بیان کرده که ما وقوع آن را در طول 250 سال و بعد از آن تا به امروز مشاهده می‌کنیم و این خود دلیلی بر صحت و عظمت این حدیث است.

بیان وصایت بلافصل امیرالمومنین علی علیه السلام، شهادت امام حسین علیه السلام تأیید مرجعیت علمی امام باقر علیه السلام، امامت علی بن موسی الرضا علیه السلام و خبر شهادت او به دست جباران زمان (مأمون) و تعیین دفن ایشان در طوس در کنار هارون ملعون، شاد شدن امام رضا علیه السلام به وجود فرزندش امام محمدتقی علیه السلام، بشارت به وجود مقدس امام زمان علیه السلام و تشبیه آن به مقام پیامبران، گرفتاری‌های شیعه در عصر غیبت، بشارت رحمت خداوند برای هدایت شدگان (شیعیان) از جمله امور و قرائن محققی است که خبر آن در حدیث قدسی لوح ذکر شده‌ است.

پانویس

  1. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1365 هـ.ش، ج1، ص527.
  2. همان.
  3. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1365 هـ.ش، ج1 ، ص527.
  4. نعمانی، محمد بن ابراهیم؛ الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، 1397ه ق، ص62 و شیخ صدوق، کمال الدین، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1395 هـ.ق، ج1، ص308 و شیخ صدوق، عیون أخبارالرضا علیه السلام، انتشارات جهان، 1378 هـ.ق، ج1، ص41 و تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، قم، انتشارات رضی، 1363ش، ص18 و مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفا، 1404 هـ.ق، ج36، ص195 و شیخ مفید، الاختصاص، قم، کنگره شیخ مفید، 1413 هـ.ق، ص210 و شیخ طوسی، الغیبه، قم، موسسه معارف اسلامی، 1411 هـ.ق، ص143.
  5. کلینی، محمد بن یعقوب؛ پیشین، ج1، ص527.
  6. مجلسی، محمدباقر؛ پیشین، ج‌36، ص195.
  7. شیخ صدوق، کمال الدین، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1395 هـ.ق، ج1، ص311.
  8. مجلسی، محمدباقر؛ پیشین، ج‌36، ص201.
  9. همان، ج‌36، ص200.
  10. همان، ج‌36، ص201.
  11. طبرسی، احمد بن علی؛ الاحتجاج، مشهد، مرتضی، اول، 1403ه ق، ج1، ص67.


منابع

  • سيد حسين مير نورالهي، امامت از منظر حديث لوح، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: 1 دی ماه 1392.