تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (کتاب)

نویسنده	علامه حلی
موضوع	فقه شيعه
زبان	عربی
تعداد جلد	2
تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية

مؤلف

شيخ جمال‌الدين، ابومنصور، حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى(647-726 ق)، ملقب به علامه حلى و علامه (به‌صورت مطلق)، در 27 رمضان سال 647ق، در شهر حله عراق به دنيا آمد. پدر او، شيخ سديدالدين، يوسف بن على بن مطهر حلى، از علماى برجسته و نامدار و داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به شيخ سديدالدين حلى (پدر علامه)؛ محقق حلى (دايى علامه)؛ شمس‌الدين محمد كيشى؛ شيخ نجم‌الدين على بن عمر كاتبى قزوينى؛ خواجه نصيرالدين طوسی اشاره کرد. علامه حلی یكی از نامی ترین علمای شیعه و صاحب آثاری در فقه، اصول و كلام و منطق و فلسفه و رجال و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است. برخی از آثار ایشان ، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمين في أحكام الدين، تحریر الأحکام و تذکرة الفقهاء می باشد. وی در 21 محرم سال 726ق، در حله مزيديه وفات نمود و در يكى از صحن‌هاى روضه اميرالمؤمنين، على(ع) در نجف اشرف دفن گرديد.

معرفی اجمالی کتاب

این کتاب یکی از آثار علامه حلی است. علامه در این کتاب، بسیاری از آراء فقیهان پیش از خود به ویژه شیخ طوسی و معاصرانش: سید مرتضی، ابن براج،ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان‌ مفقود است (مانند: ابن ابی عقیل و ابن جنید)را نقل‌ کرده و احیانا"به نقد آن پرداخته است.

نویسنده فروع فقهی فتوائی را گرد آورده و از استدلال و نقل اقوال خودداری نموده است و در یک مقدمه در معنی فقه و فضل و آداب آن و چهار قاعده:

1. عبادات
2. معاملات
3. ایقاعات
4. احکام تنظیم شده است.

صاحب الذریعه گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد.

بخش های کتاب

جلد اول کتاب، با مقمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم فقه و حرمت کتمان آن و استحباب‌ یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به‌ آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در 2214 مسئله) در ادامه‌ آمده است. دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مراز، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده 1800 فرع فقهی‌ می‌باشد.

ارزش کتاب

ویژگی این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه در علم فقهاست.

یادداشت

عنوان های ديگر تحریر الاحکام، تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام، تحریر الاحکام الشرعیه علی فقه الامامیه و تحریر الاحکام الشرعیه.

وضعیت نشر

کتاب، پیش از این با چاپ سنگی به طبع رسیده و استفاده از آن بسی مشکل بود، اما اینک به همت‌ محقق فرزانه جناب حجت الاسلام حاج شیخ ابراهیم‌ بهادری که بیشتر تحقیق کتاب های: اصباح الشیعه‌ قطب‌الدین کیدری، غنیة النزوع ابن زهره، احتجاج‌ طبرسی، اشارة السبق علی بن ابوالفضل حلبی، عمده‌ ابن بطریق، جواهر الفقه ابن براج و راسئل اعتقادی‌ شیخ طوسی را از او دیده‌ایم به بهترین کیفیت تحقیق‌ و به چاپ رسیده است. امتیازات این چاپ عبارتند از: گفتنی است جناب استاد، شرح حال مفصل علامه‌ را به مقدمه‌شان بر نهایة المرام فی علم الکلام - چاپ‌ مؤسسه امام صادق - احاله داده است. تحریر الاحکام توسط موسسه الامام الصادق علیه السلام در سال 1379 به چاپ رسیده است.

منابع

مروری بر کتاب تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، ش 30 و 31 (فروردین و اردیبهشت 1379)، بازیابی: 10 دیماه 1391

متن کتاب تحریر الأحکام

تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية